Бор постулаттары

Атомның ядролық моделi α -бө лшектердiң жұ қ а алтын фольгадан шашырауын дұ рыс тү сiндiргенiмен екiншi жағ ынан басқ а қ иындық қ а жолық ты. Бұ л бағ ыттағ ы зерттеулер барысында алғ ашқ ы елерлiктей табысқ а дат ғ алымы Нильс Бор жеттi. Ол классикалық физиканың атомдық жү йеге қ атысты барлық кө зқ арастарын қ айта қ арай келiп, оның атомдарғ а қ атысты жаң а тә жiрибелiк деректердi тү сiндiруде дә рменсiз екенiне кө зi жеттi. Бұ л жерде классикалық физика ұ ғ ымдарының ауқ ымынан тысқ ары шығ у қ ажет болатын. Нильс Бор 1913 ж. солай жасады да, ол атомның жарық ты шығ ар-уы мен жұ туы жө нiндегi ө зiнiң тү сiнiгiн екi постулат тү рiнде тұ жырымдады:

1. Атомдар тек стационарлық кү йлер деп аталатын қ андай да бiр кү йлерде ғ ана бола алады. Бұ л кү йдегi электрондар ядроны айнала ү дей қ озғ алғ анымен ө зiнен сә уле шығ армайды.

2. Сә уле шығ ару немесе жұ ту тек бiр стационарлық кү йден екiншi стационарлық кү йге ө ткен кезде ғ ана болады. Ал шығ арылғ ан немесе жұ тылғ ан сә уленiң жиiлiгi мына шарттан анық талады:

, (3)

мұ ндағ ы жә не – осы стационар кү йлердiң энергиялары, ал h – Планк тұ рақ тысы. Бұ л ө рнек Бордың жиіліктер шарты немесе жиіліктер ережесі деп аталады.

Бор постулаттарының дұ рыс екендігін неміс физиктері Джеймс Франк жә не Густав Герц жасағ ан тә жірибелері (1913 ж.) айқ ын кө рсетті. Олар тежегіш потенциал ә дісімен электрондардың газ атомдарымен соқ тығ ысуын зерттеу арқ ылы атомның энергия мә ндері дискретті болатындығ ын тә жірибе жү зінде дә лелдеді.

Франк жә не Герц тә жірибелері Бордың екінші постулатын – жиіліктер ережесін де растады.