Туризм және қонақ үй туралы жалпы түсінік

Тақ ырып: Туризм ә леуметтік экономикалық жә не мә дени категория ретінде.

Жоспар

1. Заманауи туристік қ ызмет.

2. Туризмнің жә не қ онақ ү й туралы жалпы тү сінік.

3. Туризмнің пайда болуына себеп болғ ан жағ дайлар.

«Туризм» тү сінігіне отандық жә не шет елдік ә дебиеттерде кө птеген анық тама келтірілген. Бұ л анық тамаларды бірнеше топқ а бө луге болады:

- туризм адамдардың нақ ты объектілерді аралау мақ сатындағ ы маршрутпен жү ру осы маршрут барысында қ ызығ ушылығ ын қ анағ аттандырып кү нделікті тұ рғ ылық ты жеріне оралуы;

- туризм адамдардың қ озғ алысы ретінде, олардың тұ рғ ылық ты орнынан тыс жерде болуы жә не қ ызығ ушылық танытатын объектілеріне уақ ытша саяхаттауы;

- туризм жеке тұ лғ аның ә леуметтік – гумманитарлық функциясы арқ ылы арнайы даму формасы (тә рбиелік, танымдық, емдік – сауық тыру жә не спорттық);

- туризм демалыс пен бос уақ ытты дұ рыс ұ йымдастырудың ең танымал формасы;

- туризм уақ ытша тұ рғ ылық ты орнынан тыс жердегі адамдарғ а қ ызмеи кө рсету саласы;

- туризм нарық сигменті ретінде, тұ тынушыларғ а ө з ө німін ұ сыну мақ сатымен ұ лттық кә сіпорындардың бірігуі (транспорт, кө пшілік тамақ тандыру, қ онақ ү й шаруашылығ ы, сауда т.б);

- туризм қ ұ былыс ретінде, ұ лттық кө зқ арастан тыс тек демалыспен байланысты сала (1991ж. Оттава (Канада) қ аласында ө ткен UNWTO конференциясында туризм мынандай анық тама алды: тұ лғ аның ө з тұ рақ ты орнынан демалыс, іскерлік жә не т.б. мақ сатта 1 жылдан артық емес саяхаты.

«Туризм» тү сінігіне жү йелі кө зқ арас жасай отырыпанализдеуде Лейпер концепциясын алғ а тартамыз. Ол туризмді келесідей негізгі элементтерден тұ ратын жү йе ретінде қ арастырды.

1. географиялық компонент;

2. туристер;

3. туристік индустрия

Географиялық компонент 3 негізгі қ ұ раушыдан тұ рады:

а) туристерді «тудыратын» аймақ;

б) транзиттік аймақ;

в) туристік дестанция аймағ ы

Туризм жә не қ онақ ү й туралы жалпы тү сінік

Қ онақ ү й бизнесі қ онақ жайлылық тан басталады. Бұ л тү сінік те адам тарихы сияқ ты кө неден келе жатыр. Қ онақ жайлылық ағ ылшын тілінде “Hospіtalіty” бұ л ескі француз сө зі hospіce-тен алынғ ан. Қ онақ тарды қ абылдайтын ү й деген мағ ынаны береді. Осы сияқ ты ең ескі мекеме – Hospіce de Beaune (Оспис-де-Бон) бұ л Бургундияда орналасқ ан, екінші атауы Hotel Dіew (Отель Дье) “Қ ұ дайдың ү йі” деген мағ ына береді. Ол 1443 жылы Бургундия қ азына канцлері Николя Роленмен қ айырымдылық емхана мен кедейлерге арналғ ан пана ретінде қ ұ рылғ ан. Ол кезде діни жә не сауда мақ сатымен кө п саяхат жасағ ан. Осындай саяхатшыларғ а арналып Керуен сарайлар, таверналар ашыла бастады. Бұ л тү сінікті саяхат жасап жү рген адамдар тамақ, ішімдік жә не тү неу орнын қ ажет еткен.

ХІХ ғ асыр Еуропа мен Америкада ө ндірістік революция нә тижесінде кө лік тү рінің пайда болуы (пароход, паровоз) туризмнің дамуына ү лкен ық палын тигізід. Нә тижесінде тең із жағ алуында, теміржол бойында қ онақ ү й қ ұ рылысы пайда болды. Қ онақ ү й компаниялары бизнесмендерге, коммерсанттарғ а жә не кө шіп келушілерге арналғ ан қ онақ ү й қ ызметін ұ сынды.

ХХ ғ асырдың басында қ онақ ү й қ ұ рылысы, шаруашылығ ында жаң а идеялар, қ онақ синдикаттары, қ онақ ү й иелерінің одағ ы қ ұ рылды.

1960 жылдары кө лік тасымалдау тү рлерінің ө ркендеуі, оның ішінде ә уе кө ліктерінің дамуы, соғ ыстан кейінгі ә леуметтік-экономикалық жағ дайдың кө терілуі, халық аралық қ атынастардың тұ рақ талуы дү ние жү зінде қ онақ ү й бизнесінің дамуына ө з септігін тигізді. Мотель, отель, кемпингтер пайда бола бастады, осынынң нә тижесінде курортты қ алаларда қ онақ ү йлер қ ұ рылысы жү ргізілді.

Қ азақ стан қ онақ жайлылығ ының қ алыптасуы ұ лы Жібек жолымен оның бойында орналасқ ан керуен сарайлармен тікелей байланысты. Ал қ азіргі Қ азақ стандағ ы қ онақ ү й бизнесіне келетін болсақ, егемендік алғ аннан кейін еліміз дамудың нарық тық жолына тү скендіктен, шетелдік ә ріптестермен жұ мыс жасап, қ онақ ү й бизнесін біршама тірілтті. Жаң а қ онақ ү йлер салынып, ескілері жаң артылуда. Осығ ан байланысты туристерді орналастыру орындары кө бейе тү сті. Қ онақ ү йлер, мотельдер, кемпингтер, туристік базалар, қ онақ тарғ а арналғ ан ү йлер, демалыс ү йлері, пансионаттар жә не туристердің тұ руы жә не оларғ а қ ызмет кө рсету ү шін пайдаланатын басқ а ү йлер мен ғ имараттар. 1998 жылдан бастап қ онақ ү й кә сіпорындарының қ атарына “сырттан келгендерге арналғ ан жатақ хана” қ осылды. Бұ л кә сіпорындардың ең бірінші міндеті жә не мақ саты қ онақ тардың мү дделерін, ынталарын қ анағ аттандыру, ал екінші мақ саты пайда табу болып табылады. Ал нақ ты қ онақ ү й сө зіне анық тама беретін болсақ, ол – уақ ытша тұ ру ү шін арналғ ан, ә детте, оқ шауланғ ан ү йлер (ү йлер кешені) болып табылатын заң ды тұ лғ а.

Туризм – француз тілінен аударғ анда серуендеу, жол жү ру яғ ни белгілі бір маршрутқ а жасалатын саяхат дегенді білдіреді. Атпен, велосипедпен, шаң ғ ымен, қ айық пен жә не жаяу саяхат жасалса оны спорттық туризм деп, ал ұ шақ пен, пороходпен, поезбен саяхат жасалса оны экскурсиялық туризм деп аталады.

Адам баласы ежелгі заманнан ә р – тү рлі мақ саттарғ а сай жер ауыстыру, кө шіп қ онғ анына байланысты, туризм де ежелгі уақ ыттан пайда болғ ан деген тү сінік бар. Қ азіргі кү нде туризм тү сінігі мен ежелгі заман уақ ыт тү сінігі арасында ү лкен айырмашылық бар. Жаң а технологияның дамуы, туристердің толық жабдық талуды керексіну сияқ ты факторлар бұ л саланың дамуына ү лкен ә сер етті.

Туризм латынша – Tornus – сө зінен пайда болғ ан. Тү сінік бойынша – барып қ айту – дегенді білдіреді. Tour – айналада жү ру ә рекеті, кө птеген табиғ и орталарғ а саяхат жасау, іс немесе демалу мақ сатында жасалғ ан саяхат дегенді білдіреді.

Туризм тү сінігі қ алыптасуы ү шін тө менде келтірілген мысалдар шартты тү рде орындалуы тиіс. Саяхаттар, ү немі ө мір сү рген жерден сыртқ а саяхат жасау. Кө шу мақ сатында жасалғ ан іс – қ имылдар саяхаттық туризмге кіріктірілмейді. Сонымен бірге тек қ ана ақ ша табу мақ сатында жасалғ ан саяхаттар туризмге жатпайды. Туризмнің негізгі мақ сатты саяхат жасалғ ан жерде ақ ша табу емес, атап айтқ анда сол жердің рекреациялық қ ызыметін тұ тынудың жағ дайына ие болу.

1. Саяхат жасалғ ан жерде ең аз дегенде туристер 24 сағ атқ а қ алуы тиіс.

2. Саяхат жасалғ ан адам, міндетті тү рде жергілікті жеріне қ айтуы керек.

3. Кө шу, қ ызмет, оқ у, студент болу мақ сатындағ ы саяхатшылар турист болып саналмайды.

Туризмнің пайда болуна себеп болғ ан жағ дайлар:

а) Адамдардың демалуғ а деген сұ ранысы.

б) Емделу мү мкіндігі.

с) Спорт, ө нер, мә дени жарыстарғ а қ атысу.

д) Ә улие жерлерді аралау мақ сатының болуы.

е) Тә жірибе жасау жә не оқ ып ү йрену мақ сатындағ ы факторлар туризмге тиісті.