Көбінесе құқықшығармашылық монополиясына ие болады.

- материалдық қ ұ ндылық тар жиынтығ ын иемдене алады (мемлекеттік меншік, бюджет, валюта жә не т.б.)

Саяси жү йеде қ оғ амның саяси ө мірінің маң ызды ә леуметтік институты саяси партиялар расында ү лкен роль атқ арады. Саяси партиялар - ө здерінің негізгі мү дделерін жү зеге асыру ү шін мемлекеттік билікті жең іп алу, ұ стап тұ ру жә не пайдалану мақ сатын кө здейтін идеологиялық жә не ұ йымдық біріккен адамдардың ерікті қ ауымдастығ ы. Партияларды парламенттік - билікті демократиялық жолдармен, парламент жұ мысына қ атысу арқ ылы жең іп алуды мақ сат ететін жә не билікті кү шпен басып алуды, қ оғ амдық қ ұ рылымды кү штеп ө згерту міндетін қ оятын партиялар деп ажыратуғ а болады. Мемлекет ісіне қ атысуына байланысты парламенттік партиялармен қ атар, басқ арушы партияларды – билікті жең іп алғ ан жә не жү зеге асырып отырғ андарды да атауғ а болады. Бағ дарламалары мен ә рекетінің ә леуметтік бағ ытталғ андығ ына байланысты саяси партиялар социал-демократиялық, либералды-демократиялық, коммунистік, таптық, ұ лттық, нә сілдік, фашистік, діни болып жіктеледі. Ә рекетінің идеалдық негізіне байланысты доктриналдық (ө з идеологиясын қ орғ ауғ а бағ ытталғ ан), прагматикалық жә не харизматикалық болып бө лінеді. Саяси спектрдегі орнына байланысты – солшыл, оң шыл жә не орталық шыл тү рінде танылады.

Саяси жү йелер бірпартиялық жә не кө ппартиялық (плюралистік) болып та жіктеледі. Қ азақ стан Республикасы кең естік дә уірдегі бірпартиялық жү йеден бас тартқ алы бері, елімізде қ абылданып жатқ ан нормативті-қ ұ қ ық тық актілерге сү йене отырып, ә р тү рлі саяси партиялар қ ұ рылып ә рекет етуде. Оның қ ұ қ ық тық базасын Қ Р Конституциясы, Қ Р заң ы «Саяси партиялар туралы», Қ Р «Қ оғ амдық бірлестіктер туралы» заң дары қ ұ райды.

Қ оғ амдық саяси қ озғ алыстар – азаматтардың белгілі бір ә леуметтік тобының мү ддесін кө здеуге жә не маң ызды саяси мақ сатқ а жетуге бағ ытталғ ан қ оғ амның барынша белсенді тобы. Қ оғ амдық қ озғ алыстардың саяси партиялардан айырмашылығ ы:

- қ озғ алыстар тек бір саяси тұ жырымды қ олдайды жә не бір ірі мә селені шешуді мақ сат етіп қ ояды (Семей полигонын жабу);

- қ озғ алыс билікке таласпайды, оғ ан ық пал ету арқ ылы ө з мә селесін шешуге бағ ыттайды;

Оғ амдық -саяси қ озғ алыста формальды ішкі иерархия, нақ ты анық талғ ан тұ рақ ты мү шелік жә не тиісті қ ұ жаттар (бағ дарлама, жарғ ы) болмайды.

Қ оғ амдық - саяси қ озғ алыстарды да саяси партиялар тә різді ә р тү рлі негіздер бойынша жіктеуге болады: ә рекет ету аймағ ына байланысты – ә леуметтік-саяси, этносаяси, конфессионалдық, экономикалық, экологиялық, ғ ылыми жә не т.б.; қ атысушыларының санына байланысты – бұ қ аралық, элитарлық; ә рекет ету аумағ ына байланысты – жергілікті, аймақ тық, республикалық, мемлекетаралық; ә леуметтік қ ұ рамына байланысты – кә сіби, ә йелдер ұ йымы, жастар одағ ы жә не т.б.; ұ йымдасу тә сіліне байланысты – фронт, ассоциация, бірлестік, одақ, ұ йым жә не т.б. деп бө луге болады.

Саяси жү йелер тарихында мемлекет пен дін қ атынасы туралы мә селе ерекше орнымен танылғ ан. Тарих теократиялық (діни) жә не зиялы, жаугер-атеистік жә не конфессиялық -плюралистік мемлекеттермен, соғ ан сә йкес саяси жү йелермен таныс.

Жалпы айтқ анда, діни ұ йымдар кө птеген қ оғ амда саяси жү йенің маң ызды элементтерінің бірі ретінде (либералды-демократиялық саяси жү йелерде бұ л жоқ қ а шығ арылса да) танылып отыр. Қ азақ стан Республикасы Конституциясының нормаларына, Қ азақ стан Республикасы «Діни сенім бостандығ ы жә не діни бірлестіктер туралы» 1992 жылдың 15 қ аң тарында қ абылданғ ан заң ына сә йкес еліміз зайырлы мемлекет ретінде танылып, ондағ ы діни ұ йымдар мен мемлекеттің ара қ атынасы анық талғ ан.