Алыпты микрофлораның физиологиялық қызметтері

Қ алыпты микрофлораның адам ағ засы ү шін пайдалылығ ы қ азіргі уақ ытта ү лкен сенімділікпен дә лелденіп отыр. Қ алыпты микрофлораның микроорганизмді инфекцияданқ орғ аушы фактор жә не сол қ алыпты флораны реттеуші фактор екендігі, қ алыпты флораның антоганистік қ асиеті белгілі.

Ішек флорасы: асқ орыту процесінде ү лкен роль атқ арып, ішектің тегіс мускулатурасының тонусын кө бейтеді. Ағ зада витаминдік қ ажеттіліктің ү лкен бө лігін қ амтамассыз етеді. Микроорганизм 9-дан аса В комплексіне жататын витаминдерді, никотин жә не фоли қ ышқ ылы, витамин К жә не басқ а да витаминдерді синтездеуге қ абілетті. Ағ зада ортақ иммунитеттің қ алыптасуына ү лкен қ ызмет атқ арады. Оның болмауы клеткалық жә не гуморальдық иммунитеттерді ә лсіреуіне ә келіп соғ ады. Мысалы: жақ ында алынғ ан зерттеулерге қ арағ анда қ ан сарысуының синтезі қ алыпты микрофлорағ а байланысты.

Дисбактериоз – макроағ задағ ы микробиологиялық статус пен физиологиялық қ ызметтер жағ дайының ауытқ уының ө зара байланысы жә не бұ л байланыс адам ағ засының симбиоттық тепе-тең дігінің бұ зылуымен анық талатын патологиялық процесс.

Залалсыздандыру, дезинфекция – адам мен жануарларда, ө сімдіктерде ауру қ оздыратын микроорганизмдерді жоюғ а бағ ытталғ ан шаралар жү йесі. Залалсыздандыру – жұ қ палы аурулардың кең таралып кетуін болдырмау шараларының бірі. Қ азақ халқ ы залалсыздандыру тә сілдерін ерте заманнан бері қ олданып келген. Мысалы, ауырғ ан адамның ыдыс-аяғ ын бө лек ұ стап қ айнату, науқ астан тү скен шашты, тырнақ ты кө міп тастау немесе ө ртеп жіберу; мал шарушылығ ында – қ ораларды, кө ң -қ оқ ысты тазалап отыру, дә нді дақ ылдарды кү нге кептіріп алу, т.б.

Қ олдану мақ сатына қ арай залалсыздандыру екі тү рге ажыратылады: сақ тық (профилактикалық) залалсыздандыру жә не ошақ тық залалсыздандыру (кү нделікті немесе ағ ымдық жә не қ орытынды).

Стерилизация дегеніміз (ұ рық сыз - sterilis) – азық тық ортадағ ы, ыдыстағ ы жә не т.б. микроорганизмдер ұ рық тарын жояды. Бұ л ә діс биологиялық практикада кең қ олданылады. Стерилдеу ә дістерінің бірнеше тү рі белгілі. Кө бінесе стерилизацияны қ ыздыру арқ ылы қ олданады.

Қ ұ рғ ақ ыстық пен стерилдеу. Оны ыдыстарды жә не қ ұ рғ ақ материалдарды (крахмал, мела) Пастер пешінде 1700С (қ ажетті температурағ а жеткен соң) 2 сағ немесе электронды қ ұ рғ атқ ышта 2000С қ ыздыру арқ ылы ө ң дейді.

Бумен стерилдеу. Кейбір қ оректік орта қ ұ рғ ақ жоғ арғ ы ыстық қ а шыдамайды. Мұ ндай стерилдеу Кох қ айнатқ ышында 30мин 3кү н бойы кү ніге жү ргізіледі.

Бірінші 1000С 30мин қ ыздырғ анда вегетативті клеткалар ө леді. Кө птеген микробтардың споралары тіршілігін сақ тап қ алады. Осыдан кейін ортаны термостатта 20-300С температурада 24сағ ұ стайды. Бірінші қ ыздыруда тірі қ алғ ан споралар бұ л уақ ытта вегетативті формалары ө сіп шығ ады. Олар кейінгі қ ыздыруларда ө леді. Бұ л операция ү ш рет қ айталанады.

Пастерезация – жартылай стерилдеу (70-80 0С дейін 30мин қ ыздырады да тез арада 10-110С салқ ындатады). Бұ л ә дісті Пастер ұ сынғ ан.

Антибиотиктер (гр. autі — қ арсы жә не гр. bіos — тіршілік) — микроорганизмдердің ө суін, кө беюін тежейтін немесе тоқ тататын микробтар, ө сімдіктер мен жануарлар жасушасынан алынатын органикалық зат; микроорганизмдермен жоғ ары ө сімдіктермен жә не жануарлармен микроорганизмдерді жә не ісік жасушаларының дамуын басатын жә не жоятын заттар. Антибиотиктер тө менгі молекуларлы қ осылыс оның қ ұ рамына кө міртегі-оттегі жә не сутегінен басқ а азот (1 немесе 2 аммин тобы тү рінде) жә не 1 немесе 2 карбоксильді топтар енеді.

Антибиотиктер микробтар мен кейбір қ атерлі ісікке ә сер етіп, олардың дамуын тежейді немесе жойып жібереді. Антибиотиктердің пайда болуы микробтар дү ниесінде кездесетін бір-біріне қ арама-қ арсылық ә рекетіне негізделген. Антибиотиктер туралы ғ ылымның негізін қ алап, алғ аш кө герткіш саң ырауқ ұ лақ тан пенициллин алғ ан (1929) ағ ылшын ғ алымы А.Флеминг болды. Антибиотиктердің бірнеше жү здеген тү рі бар, бірақ олардың бә рі бірдей медицинада қ олданыла бермейді. Антибиотиктер шығ у тегі, хим. қ ұ рамы, микробтарғ а ә сер ету механизмі т.б. қ асиеттері бойынша жіктеледі. Антибиотиктерді ретсіз қ олданудың ә ртү рлі салдары болуы мү мкін. Мыс., денеге бө ртпе шығ ып, қ ышыма пайда болады, кейде естен тануғ а ә кеп соғ ады. Сондық тан оларды тек қ ана дә рігердің айтуы бойынша қ олдану қ ажет. Антибиотиктер медицинадан басқ а а.ш-нда, тамақ ө неркә сібінде жә не микробиологиялық ө ндірісте пайдаланылады. Антибиотиктер зен саң ырауқ ұ лаң ынан, актиномиоцидтік, кейбір бактериялардан алынады. Жіктелуі: синтетикалық жә не табиғ и. Ә сері: бактериостатикалық, бактериоциттік. Ә сер ету механизмі: Бактерия жасуша синтезін бұ зу, цитоплазмалық мембрана ө ткізгіштігін бұ зу, жасушаішілік синтезін бұ зу, РНҚ синтезін бұ зу.