ЖБЗ клиникасы және диагностикасы

ЖБЗ-ның бастапқ ы сатыларында клиникалық кө рінісі оның дамуына себеп болғ ан негізгі аурудың симптомдарымен анық талады. Сондық тан да диурез динамикасы мен қ ан сарысуындағ ы креатинин дең гейін (RIFLE критериі) жү йелі бақ ылау арқ ылы ғ ана ЖБЗ ерте анық тауғ а мү мкіндік бар. ЖБЗ алып келген ауруды мұ қ ият жиналғ ан анамнез жә не тексерумен анық тай аламыз.

Анамнез:

· Гиповолемияғ а алып келетін жағ дайды анық тау (қ анкету, диарея, жү рек жетіспеушілігі, операция, жарақ аттар, гемотрансфузия). Ә сіресе балаларда жақ ынарада гастроэнтерит, қ анды диарея болса ГУС туралы ойлауымыз қ ажет.

· Жү йелі аурулар, қ ан тамыр аурулары (бү йрек артериясының стенозы болуы мү мкін), қ ызба кө ріністеріне, инфекциядан кейінгі гломерулонефрит болуына назар аударуымыз қ ажет

· Артериялық гипертензия, қ антты диабет немесе қ атерлі ісіктердің (гиперкальциемия кездеседі) болуы

· Ерлерде жиі дә рет сындыру сезімінің болуы, зә р ағ ынының ә лсіреуі – қ уық асты безінің ауруымен шақ ырылғ ан постренальді обструкция белгілеріне жатады. Нефролитиаздағ ы бү йректің шаншуы диурездің азаюымен бірге жү реді.

· Науқ ас қ андай дә рілерді пайдаланғ анын, осы дә рілерді кө тере алмағ ан жағ дайлар болуын анық тау, ә сіресе назар аударатындары: ААФи, АРТ, Қ Қ СЕП, аминогликозидтер, рентгенконтрасты заттар. Токсикалық, улағ ыш заттармен байланыста болуын анық тау

· Бұ лшық ет жарақ атының симптомдары (ауыру, бұ лшық еттің ісінуі, креатининкиназаның жоғ арылауы, бұ рын миоглобинурияның болуы), метоболикалық ауру рабдомиолизді кө рсетуі мү мкін

· Бұ рын бү йрек аурулары, артериялық гипертония болуы туралы жә не креатинин мен мочевинаның жоғ арылағ аны туралы мағ лұ мат болуы.

Ары қ арай науқ асты зерттеу, оның ішінде жалпы физикальды, зертханалық, визуальді жә не кей жағ дайда гистологиялық зерттеу арқ ылы ЖБЗ-ның себебін анық тай аламыз.

ЖБЗ-ғ ы шұ ғ ыл жағ дайда тө рт ө зекті сұ рақ қ а жауап зерттеудің негізгі жолдарын анық тауы мү мкін:

1. Бү йрек қ ызметінің бұ зылысы бар ма? ЖБЗ немесе СБА?

2. Бү йректің артериалық немесе кө ктамырлық қ анағ ысы бұ зылғ ан ба?

3. Бітелудің себебінен зә рдің ағ уының бұ зылысы бар ма?

4. Бү йрек ауруы бар ма? Болса диагноз қ андай?

Диагнозғ а апаратын жол - бұ л науқ аспен алғ аш кездескенде барлық деректерді нақ ты тіркеу. Дене салмағ ы, ағ зағ а тү скен жә не ағ задан шық қ ан сұ йық тық тың балансы, бұ рынғ ы жә не қ азіргі тексерулердің қ орытындылары жә не басқ а мә ліметтер ЖБЗ-ның себебін анық тауда жә не соғ ан сә йкес ем кө рсетуде бірден-бір мү мкіндік болуы мү мкін. Ә рқ ашан тест жолақ тарын қ олданғ ан жә не зә рдің микроскопиялық шө гіндісі бар зә р анализдері қ ажет. ЖБЗ-ның диагностикасы ү шін зә одің осмостық концентрациясы, ондағ ы натрий, креатинин мен ақ уыз дең гейі маң ызды.

Физикалық тексеру кезіндегі негізгі бағ ыттар:

· Науқ асты жү ргізу тактикасын анық тау ү шін ағ заның гидратация дә режесін анық тау бірінші кезекте маң ызды (шө лдеу, тері, шырыш қ абаттарының қ ұ рғ ақ тығ ы немесе ісінулер; салмағ ының тө мендеуі немесе кө беюі; ОВҚ дең гейі; ентігу).

· Тері тү сі, бө ртпелер. Термометрия.

· Орталық жү йке жү йесінің жағ дайын бағ алау.

· Ө кпенің жағ дайын бағ алау (ісіну, сырылдар, қ ан кету жә не т.б.).

· Жү рек –қ ан тамыр жү йесіне бағ алау (гемодинамика, АҚ Қ, пульс. Ірі қ антамырлардың пульсациясы). Кө здің тү бі.

· Гепатоспленомегалия, бауыр ө лшемдері кішірейген.

· Бү йректің поликистозында пальпацияда ұ лғ айғ ан бү йрек анық талуы мү мкін, қ уық ісігінде, уретра обструкциясында қ уық тың ұ лғ айғ анын байқ аймыз.

· Диурезді бағ алау (олигурия, анурия, полиурия, никтурия).

5-ші кестеде ЖБЗ бар науқ аста негізгі патологияны анық тауғ а бағ ытталғ ан негізгі зерттеулердің тізімі берілген. Зерттеу жү ргізу реті жә не ә дісті таң дау ЖБЗ-ның мү мкін болатын себебіне байланысты.

5 кесте