Жедел бүйрек зақымдалуының (ЖБЗ) анықтамасы.

2004ж. АDQI «жедел бү йрек жеткіліксіздігі» терминінің орнына, «жедел бү йрек зақ ымдалуы» концепциясы ұ сынылды жә не RIFLE бойынша жіктелуі, ЖБЗ ә р кезең дерінің бірінші ә рпімен жазылғ ан: (Risk) қ ауіп, (Injury) зақ ымдалу, (Failure) жеткіліксіздік, (Loss) жоғ алту, (End stage renal disease) терминальді созылмалы бү йрек жеткіліксіздігі (кесте 1).

Кесте 1

ЖБЗ - ның RIFLE класы бойынша жіктелуі (2004)

Scr*-қ ан сарысуының креатинині, ШФ**- шумақ тық фильтрация

Сә л кейінірек балаларғ а жү ргізілген зерттеулер, балалық шақ тағ ы ЖБЗ - ның таң далғ ан критериилерінің мә ндері бірдей екендігін кө рсетті. (2 кесте)

Кесте 2

RIFLE - дың балаларғ а арналғ ан модифицирленген критерийлері (2007)

ЖДЗ анық тау мә селелері жә не ауырлық стратификациясын қ арай отырып, ADQI эксперттері қ ағ идалар қ атарын шығ арды:

· Бү йрек қ ызметінің ө згерісі арнайы базальды дең гейден ө ту қ ажет;

· Созылмалы бү йрек дисфункциясы бар науқ астарда бү йрек қ ызметінің жедел тө мендеуінің мү мкіндігі есепке алынуы керек («ЖБЗ БСА фонында»);

· ЖБЗ диагностикасының критериилері жә не ауырлығ ын бағ алау, ә р тү рлі клиникалық орталық тарда оң ай қ олданылатын болуы қ ажет;

· Бұ л критериилердің арнайылығ ы жә не сезімталдығ ы анық талуы керек.

Сонымен ЖБЗ анық тау ү шін 2 критерии таң далды – сарысулық креатинин жә не диурез. ЖБЗ 50% жағ дайда олигуриялық емес болуы мү мкін екендігін есепке алу керек, яғ ни sCr бұ л жағ дайда – ЖБЗ-ның жалғ ыз критерийі. RIFLE дың диагностикалық бағ асы > 200.000 жағ даймен нақ тыланды..

Тағ ы бір Халық аралық жұ мыс тобы ЖБЗ оқ и отырып – AKIN, RIFLE ғ а ө те ұ қ сас жіктелуді ұ сынды (кесте 3).

Кесте 3

ЖБЗ жіктелуі (AKIN)

Бұ л екі жіктелудің айырмашылығ ы - RIFLE бойынша, креатинин дең гейінің жоғ арылауы 7 кү н ішінде бағ аланады, ал AKIN бойынша, 48 сағ ат ішінде бағ аланады. Сонымен қ атар соң ғ ысында, 3 кестеде кө рініп тұ рғ андай, 5 кезең нің орнына 3 кезең ге бө лінген. Осы жылғ ы (2012ж) жарияланғ ан KDIGO эгидасының ЖБЗ-ы тә жірибесінің ұ сынысында келесі бү йрек зақ ымдалуы анық тамасында екі аталғ ан топтың ұ сынысына байланысты қ ойды.

ЖБЗ кезең дерінің стратификациясы келесі белгілер бойынша ұ сынылады:

Кесте 4

ЖБЗ - ның кезең дері (KDIGO, 2012)

ЖБЗ жаң а анық тамасы тек нефрологтарғ а жә не интенсивистерге ғ ана емес, сонымен қ атар, ЖБЗ мен жиі кездеспейтін дә рігерлерге де ұ сынылғ ан. Дә рігерлер ЖБЗ-ң критериилерімен қ аншалық ты таныс болса, жаң а жіктеменің оң тараптарына тә уелді болады. Ол ЖБЗ-ң басқ а жіктемесін алмастырмайды. ЖБЗ-ң критериилері дә рігерді ЖБЗ болуы мү мкіндігі жө нінде мағ лұ мат береді, оның олигуриялық емес нұ сқ асын қ оса, дер кезінде диагностикалауғ а кө мектеседі. Бү йрек қ ызметінің тө мендеуінің тез даму (48 сағ аттан аз) мү мкіндікін есепке алу ұ сынылады жә не бағ дар ретінде – креатининнің осы уақ ытта абсолютті ө суі ≥ 26, 5мкмоль/л. ЖБЗ дамуы 1-7 тә улік ішінде ө туі мү мкін жә не креатининнің дең гейі 1, 5 есе жә не одан жоғ ары кө терілуі мү мкін. Жіктелуден бү йрек қ ызметінің бұ зылуы бір айдан жоғ ары болса да, «жедел» деп қ аралуы мү мкін екендігі шығ ады. RIFLE жіктемесі ЖБЗ жә не СБЗ арасындағ ы уақ ытша қ ырын анық тауғ а мү мкіндік береді. ЖБЗ 3 айдан аз уақ ытта қ атысады.

KDIGO-ның (2012) тә жірибелік ұ сынысынан: «ЖБЗ бар науқ астар - бү йрек қ ызметінің қ айта қ алпына келуін бағ алау ү шін, ЖБЗ қ айталамалы эпизоды болу мү мкіндігін немесе бұ рыннан келе жатқ ан СБА-ң ағ ымының нашарлауын ажырату ү шін 3 айдың ішінде бақ ылануы керек.

• Егер науқ аста БСА бар болса, оның емі KDOQI ұ йымының БСА бойынша енгізген тә жірибелік ұ сынысына сә йкес жү ргізілуі керек.

· Егер науқ аста БСА жоқ болса, мұ ндай науқ астарда БСА даму қ аупі жоғ ары екендігін ескеру керек, жә не оны KDOQI тә жірибелік ұ сынысымен сә йкес жү ргізу керек.»

ЖБЗ даму қ аупімен науқ астарда SCr жә не зә р кө лемі мұ қ ият бақ ылануы керек. Науқ астарды ЖБЗ даму қ аупі дә режесіне сә йкес топтарғ а бө луді ұ сынады. Науқ астарды жү ргізу тактикасы - бейімдейтін факторларғ а байланысты. Бірінші кезекте науқ астарды ЖБЗ-ның қ айтымды себептерін анық тау ү шін тексеру керек, ол осы факторларды (мысалы, постренальді) кідірмей тауып, жоюғ а мү мкіндік береді.