Ажетті эксперименталды объектілерді сандық таңдау

Педагог зерттеушінің алдында мынандай сұ рақ тұ рады:

Экспериментке қ анша оқ ушы қ ажет?

Қ анша мұ ғ алім қ атысуы тиіс?

Таң дау негізінен оқ ушылардың қ атысуымен тығ ыз байланыста болады. Егер зерттеуші жаң а жү йені тексергісі келсе, яғ ни оны кейін бү кіл барлық типтегі мектептерге тарату туралы мақ сатында, олай болса бұ л экспериментті кү ндізгі, кешкі, қ алалық, ауылдық мектептердің барлығ ы қ абылдау қ ажет. Егер педагог бұ л кең тү рдегі экспериментті жү зге асыра алмайтынын білсе, онда ол нақ ты зерттеу сандық таң дау жасайды: қ алалық мектептерді немесе ауылдық мектептерді, тек қ ана кіші мектеп немесе жоғ арғ ы сыныптарды. Кейіннен зерттеушіге эксперименталды объектілерді ең қ ажетті санғ а дейін таныту. Мысалы: Ауылдық мектептердің ішінен онын емес біреуін немесе екеуін алу, кіші сыныптардың ү шеуін немесе екеуін алу. Егер жағ дай, мысалы: ә йтеуір бір пә ннің (тарих, физика) оқ ытылу ә дісін зерттейтін болса, онда жағ дайда экспериментальды сыныптарды алуғ а болады. Егер зерттеуші педагог қ азіргі мектептердегі оқ ушылардың ү лгермеушілік себептерін кө рсеткісі келсе, онда оғ ан қ алалық, ауылдық мектептің жасына қ арай, ұ л-қ ыздардың санына қ арай мә лімет жинау қ ажет. Егер зерттеу экспериментті тә рбие жағ дайына байланысты болса, оғ ан 30-40 адам ғ ана кө ніл аударғ ан. Ә детте бұ ндай зерттеуде қ алыпты ұ жымдардың қ атысуы қ ажет. Кей кездері эксперимент, тақ ырыбы лабороториялық экспериментке сә йкес кішігірім мектеп оқ ушыларының топтарымен шектеледі. Ә детте бұ л жағ дай педагогикалық жағ ынан қ араусыз қ алғ ан оқ ушылардың, ө зіндік тә рбие индивидуальды тұ лғ алық, дамуы қ абілетінің дамуына, дарындылық тарына т.б. байланысты. Осы барлық жағ дайларғ а сә йкес экспериментальды немесе бақ ылау сыныптары немесе топтары тандалады.

Экспериментке қ ажетті уақ ытының ұ зақ тығ ын белгілеу. Эксперименттің ұ зақ тығ ы ө те маң ызды эксперименттің қ ысқ а уақ ыт аралығ ында ө туі педагогикалық факторлардың жеке тура мағ ынасы ғ ылыми қ ате шешімдерде ө туі мү мкін. Ө те ұ зақ эксперимент жү ргізу экспериментаторды басқ а міндеттерді шешуден назарын аударып, жұ мысқ а кө п ең бек сің іруін қ ажет етеді. Бұ ны былай жасауғ а болады. Біріншіден аналогиялық экспериментке байланысты осығ ан дейінгі тә жірибеге байланысты талдау. Екіншіден эксперименттің мақ сат міндеттеріне байланысты қ ажетті уақ ытты белгілеу.

Жеке тұ лғ алық қ асиеттер сапаларына байланысты да осыны айтуғ а болады. Бұ л жерде жақ сы жағ ына деген дамуды кө ру ү шін 1-2 жыл қ ажет. А.С.Макаренко айтуы бойынша экспериментатор бә рібірде бақ ылауғ а ұ зақ уақ ыт бө луі тиіс, ө иткені алынғ ан нә тижелерді бекіту ү шін жә не тә рбиелік жү йеде қ олданылғ ан жақ тарының беріктігін кө рсету тиіс.