Экспериментті өткізудің негізгі кезеңдері.

Экспериментті ө ткізу жә не тексеру кезінде нә тижені анық тайды, жү йегее ө лшем қ осады: басталғ ан жү йенің жағ дайын оқ у, сонымен қ атар ө ткізілген эксперимент, білім жә не ақ ыл дең гейі. Тұ лғ ағ а немесе ұ жым тә рбиенің анық талғ ан сапасы жә не т.с.с. бағ аның жағ дайы қ атысушыларғ а педагогикалық ә сер етуі, тұ жырымды етіп нә тиже ұ сынылғ ан жү йелі ө лшем етіп айтылады. Экспериментке қ атысушыларғ а оның ө ткізу нә тижелі шарттары жайында инструкция жү ргізу. Эксперименттің нә тижелі жү ргізу. Эксперименттің жү йелі ө лшемнің жү зеге асуының қ ортындысын суреттеу эксперименттің жағ ымды нә тиже беруі, экспериментальды жү йе ө лшем кезіндк белгілі –бір шектеулерді қ олдануғ а тексерілген шектеулерді кө рсету.

Эксперимент ө ткізу жә не жеке документтерді тексеруден басталады. Зерттеу ә діскер, сұ ранушылар, анкета бағ дарламалар, ә ң гіме жү ргізу, мә ліметтерді жинақ тауда таблицалар жә не матрицияларды тіркеу жә не сынақ тексеру, документтерге ө згертулер енгізу.

Эксперимент жү ргізудегі зерттеудің міндеті:

1) Эксперименттің ө ту режимін жә не ө згермейтін қ арқ ынмен қ амтамасыз етуде ү здіксіз шарттарды ұ стап тұ ру, бақ ыланғ ан ұ жымдардың ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ы.

2) Интенсивті факторладың басқ ару шарттарын бақ ылау жә не тү рлендіру, соң ғ ы қ ортындығ а бақ ыланғ ан ық пал жасайды.

3) Жү ріп жатқ ан экспериментальды процесстерді тексеру кезнде тазарту, жә не классификациялау, ө лшеу, жү йелі бағ алау, оның осындай арнайы моменттерін қ осқ анда, бақ ылау объектісі жоспарланғ ан пікірлерді қ осады.

4) Экспериментпен қ атар фактылық материалдармен бірінші ө ң деуге жү йе енгізеді. Оның анық тылық бө лшектерімен жаң ашылдығ ын сақ тайды.

Педагогикалық эксперимент мына кезең дерден тұ рады:

1) Қ ұ растырушы кезең: бұ л кезең нің мақ саты кө шірмесін тү сіру болып табылады. Схемалық модельді қ ұ былымтардың қ ұ рылуы жатады. Қ атысандар білімін анық тауды тұ рақ сыздығ ымен мә нсіздігіне. Кө птеген қ ателіктер жұ мыста ө тілген тә ртіптер (орфографиялық жә не математикалық) зерттеушілер мақ сатымен осы қ ұ былысты себептерін бө ліп алу мақ сатымен береді. Мұ ғ алң мнің кү нделікті жұ мысындағ ы бақ ылау қ орытындысын қ ұ нды факторлардан алуғ а болады. Бү кіл сыныпен эксперименттік бақ ылау жұ мысы, бө лек группағ а қ атысушылары мық ты жә не осал, бө лек оқ ушылармен нақ ты аныұ талғ ан фактілік қ атысқ андардың білім қ ұ растырушы эксперимент жағ дайын ендіреді. Зерттеудің аяғ ында не басында қ олданылады.

2) Педагогикалық эксперимент мына екінші кезең дегі зерттейді- қ алыптастырушы немесе қ ұ растырушы. Зерттеушілер ү шін, констациялық фактінің міндеті, педагогикалық қ ұ былыстың ерекше кейбір қ ұ рылымдарын, жеткілікті тү рде білімнің жағ дайын алдын-алу. Сыныптың жіберілген қ ателіктерімен қ арым-қ атынас мінездеме береді. Оқ ушылар педагогикалық зерттеудің міндеті баң ынышты ашу болып табылады. Заң дарды, себептерді оқ ытатын қ ұ былыстарды енгізеді. И.П.Павлов фактіні ізденуде оның жоғ арыда қ алауғ а болмайтыны ескертті. Заң дардың қ ажетьілігін басқ аруды іздеу болып табылады. Қ ұ растырушы қ ұ былыстың заң дарымен заң дылық тары жасырынбайды. Бұ л кезең нің жақ сы жағ дайында ұ йымдармен болжамдар тууы мү мкін. Оның тексеруімен бекітілуімен қ алыптастыру экспериментімен міндетін қ ұ райды, мұ нсызпсихологиялық педагогикалық эксперимент аяқ сыз қ алады. Кей жағ дайда тіпті қ алыптастырушы дө рекі экспериментте мә селенің жағ дайын алдын-ала оқ ытады. Педагогикалық зерттеулер мақ саты біріккен звноллар қ алыптастырады. Одан ә рі ол оны тексереді, оқ ушылардың оқ уы мен тә рбиесін жаң аша қ ұ растырады, мына шарттарды енгізе отырып, оқ у жә не тә рбие жұ мысындағ ы жү ргізілетін жоғ ары нә тижелігін қ амтамасыз ететін шарттарды енгізеді. Бұ л кө п қ ұ рамды оқ ытушылар тобында анық талады жә не ерекшеленеді. Бірақ бұ ндай оқ ытуды қ ұ растыру дә ленденбеген болып қ алады, алынғ ан қ ортындылар сол шарттардың іздерінің қ ұ былыстары, сонымен қ атар зерттеушінің қ айта енгізілуі жаң а психологиялық педагогикалық компонентің шешімін дә лелдеуге экспериментті бірден бірнеше сыныпта жү ргізеді. Зерттеуші таза қ орытынды алу ү шін бұ л сыныптарды сә йкестендіруге тырысады.

3) Бұ л кезең де қ айтадан қ ұ растырушы эксперимент жү ргізіледі. Бақ ылау сыныбының тә жірибесінің анық тауда кө рсетіледі. Эксперимент басында орташа жіне тө мен кө рсеткіш берген оқ ытушылар жауаптарын жоғ ары дең гейде анық тайды. Оқ ытылатын қ ұ былыстың ық палы оқ ушылардың сенімді қ олдауда жең іске жетеді.