Экспериментті ұйымдастыру техникасы және әдісі.

Экспериментті жасау немесе дайындау ү шін ең алдымен оның мақ сатын зерттелеудің ьарысында тү йсіну қ ажет. Сондық тан зерттеуші бастапқ ы кезең нен бастап-ақ оның жү ру барысын жақ сы білу қ ажет.жә не зксперименттің алдынғ ы нә тижелерінен хабары болуы керек. «Ә рбір ғ ылыми зерттеуде қ ажетті болжаулы шешімдері болуы тиіс, ө иткені фактыны бір нә рсеге іліктіру қ ажет, ө йткеніалғ а қ арай бір нә рсемен болсада қ озғ алу қ ажет» деді-, И.;.Павлов.

Ал, Ш.И. Ганелин гипотезаны жү регі, зерттеудің жаны деп кө рсеткеен. Гипотеза белгілі бағ ыт береді, яғ ни факты жинауда да алынғ ан материалды талдағ анда. Психологиялық педагогикалық экспериментте мектеп оқ ушыларының танымдық қ ызығ ушылық тарын зерттеу барысында ә ртү рлі дең гейде екенін анық тадық.

Бұ л гипотеза эксперименттің ұ йымдастырудың алдын-ала: оқ ушылардың жас ерекшелігіне, ә ртү рлі сыныптарғ а оқ у дең гейінің дең гейлеріне қ арай алу керек екенін кө рсетті. Эксперимент кө рсеткендей, кө п жағ дайда жеткіншіктердің танымдық қ ызығ ушылығ ы, 5-сыныптағ ы оқ ушыларғ а қ арағ анда ө те тө мен дең гейде.

Эксперименттің жү ргізу барысында, ережені қ атаң сақ тауы тиіс.

Экспериментатордан, оқ ушыларғ а деген бейтараптың қ атынас жә не бақ ылаудағ ы нақ тылық мінез-қ ұ лық тары барлық ө згешіліктерге кө ң іл аудара білуі қ ажет. Ә детте эксперимент тоқ тамсыз динамикалық тұ рғ ыда ө теді: вербальды, сенсомоторлы. Сондық тан эксперименттің мақ сатына қ арай ә р кезең де тіркеуші асистентердің болғ аны дұ рыс. Экспетимент мә ліметтерін суретке тү сіру жә не жай жазбаша жолмен алуғ а болады.

Эксперимент жү ргізу барысында: керекті белгілі кө рсететін хронологиялық тә ртібін кө рсететін арнайы ө лшемдер қ олданылады. Эксперимент жү ргізу барысында зерттеушінің танымдық қ ызығ ушылық тарының терең деуін жә не мінезін кө ру барысында тө мендегі бірнеше кө рсеткіштерді кө рсетті:

1. Бір пә н бойынша тапсырмасы бар конверт таң дауы.

2. Тапсырма таң дау, танымдық қ ызметіне байланысты оқ ушылардың қ ызығ ушылық мінездері.

3. Эксперимент уақ ытында орындау іс-ә рекетіне қ атысты (зейінін бө луі, қ ызығ уы, немқ ұ райлылық, босаң суы).

4. Іс-ә ркеттің эмоциональды бейнесі (қ иындық ты жең іп айналып ө туі, тапсырманы соң ына дейін шешуге деген талпыныс, жаң асын таң дау, іс-ә рекетін тезірек тоқ тату, танымдық процесінің аяқ талмауы).

5. Оқ у бағ дарламасының сыртқ ы аясындағ ы танымдық процестердің кө рінуі.

6. Зерттеушінің эксперимент жү ргізу барысында бос уақ ыттары қ взығ ушылық тары лайық ты немесе лайық ты болмауы. Кө рсеткіштерді салыстыра отырып, оқ ушылардың пә ндік деген бағ ыттылық тарын тұ рақ тылығ ының кү шін жә не терең ділігн шығ аруғ а болады. Экспериментте (Е.С. Туренской «Формирование эстетической активности школьников» Канд. Дисс. Л., 1970) эстетикалық белсенділігінің кө рсеткішін зерттеді. Бұ л зерттеулерде мектеп оқ ушыларының эстетикалық іс-ә ркеттері пә ндік бағ ыттылық ты, ө нер тү рлеріне деген таң дауын зерттеді.

Сол себепті кө рсетілген кө рсеткіштер эксперименттің – объектісі болып табылады. Зерттеушінің негізгі ұ йымдастыруының техникасы болып табылады.