Ветеринариялық шаралардың қаржыландырылуы

Қ азақ стан Республикасының «Ветеринария туралы» Заң ында қ аржыландыру кө здері болып табылатын нысандар ретінде аталғ андары: республикалық жә не жергілікті бюджет қ орлары; келісім-шарттар есебінен жә не ақ ылы қ ызмет тү рлерін кө рсеткені ү шін келіп тү сетін ақ шалай қ орлар; Қ азақ стан Республикасы Заң дарына қ айшы келмейтін ө зге қ орлар.

Бө лінетін ақ шалай қ орлар мемлекеттік ветеринариялық басқ ару органдары мен мекемелерін ұ стануғ а, ең бекақ ы мен іссапарлық шығ ындарды ө теуге, медикаменттер, қ ұ рал-жабдық тар мен ө зге ветеринариялық мү ліктер алуғ а, ветеринариялық нысандардың жө ндеу жә не қ ұ рылыс жұ мыстарына, кө лік тү рлері мен арнайы машиналарды т.б. алуғ а шығ ындалады.

Аталынғ ан шығ ындармен қ атар, мемлекет ветеринариялық ғ ылым дамуына жә не ғ ылыми зерттеулер жү ргізу ү шін, ветеринария саласы мамандарының біліктіліктерін жоғ арылатуғ а ақ шалай қ орлар бө леді.

Мемлекеттік ветеринариялық қ ызметті ұ стап тұ ру жә не елдегі ветеринариялық шаралардың ө ткізілуі ү шін республикалық бюджет қ орларын пайдалану тә ртібін республика бюджеті туралы жә не ө зге заң дық кү ші бар актілер арқ ылы реттеледі. Республикалық бюджет есебінен Қ азақ стан Республикасы Ү кіметі тізімімен бекітілген аса қ ауіпті жануар ауруларымен кү ресу жә не оларды профилактикалауғ а бағ ытталынғ ан эпизоотияғ а қ арсы шаралар қ аржыландырылады. Бұ л ең алдымен диагностикалық зерттеулерге, жануарлардың инфекциялық жә не паразитарлық ауруларын профилактикалық жә не емдік ө ң деулерге (вакцинация, дегельминтизация т.с.с), эпизоотия ошақ тарындағ ы дезинфекция т.б. ветеринариялық -санитарлық шаралар, автотранспорттық, ө зге шығ ындар. Қ олданыстағ ы тә ртіпке сә йкес мемлекеттік ветеринариялық органдарды, мекемелерді жә не ұ йымдарды қ аржыландыру тө мендегі қ орлар есебінен ө ткізіледі:

республикалық бюджет есебінен - Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік ветеринариялық басқ ару органы, кө лік пен шекарадағ ы мемлекеттік ветеринариялық басқ ару органы мен оғ ан бағ ынышты мекемелер, республикалық мемлекеттік ветеринариялық мекемелер, ғ ылыми-зерттеу ветеринариялық институттары мен ветеринрия мамандарын дайындайтын жоғ ары оқ у орындары, Қ Р ІІМ ветеринариялық полиция бө лімі;

Жануарлардың инфекциялық жә не паразитарлық ауруларына қ арсы шаралар жергілікті бюджет есебінен де қ аржыландырыла алады, сонымен қ атар акционерлік кә сіпорындар мен мекемелер ө з қ орлары есебінен де қ аржыландыра алады.

Эпизоотияғ а қ арсы бө лінген ақ шалай қ орларды мемлекеттік ветеринариялық басқ ару бойынша республикалық жә не облыстық органдар бө ліп, мең гереді.

Ведомстволардың ветеринариялық қ ызметтері сол министрлік (ведомство) қ орлары есебінен қ аржыландырылады.

Шаруашылық тардың ветеринариялық мекемелерді ұ стап тұ руына, ветеринария қ ызметкерлері ең бектерін ө теу, емдік, профилактикалық ветеринариялық -санитарлық, жартылай эпизоотияғ а қ арсы шығ ындар шаруашылық қ орлары есебінен тө ленеді де малшаруашылығ ы ө німдерінің ө зіндік қ ұ ны қ орына жатқ ызылады, бұ л жайында ө ндірістік-қ аржылық жоспарлар мен есептерде кө рсетіледі.

Шаруашылық қ орлары есебінен келесі шаралар ө ткізіледі:

- ғ имараттардың, ферма аумағ ының, жайылымдардың дезинфекциясы, дезинсекциясы, дератизациясы, декаризациясы;

- жануарларды емдеу, витамин препараттарының, микро- жә не макроэлементтердің қ олданылуы;

- малшаруашылығ ын созылмалы инфекциялық аурулардан сауық тыру бойынша ұ йымдастыру-шаруашылық шаралары.

- ветеринариялық нысандардың қ ұ рылысы.

Нұ сқ амалық қ ұ жаттарда медикаменттер, таң у материалдарын, қ ұ рал-жабдық тарды, деззаттарын жә не басқ а ветеринариялық тауарларды бір жануар басына орташа жылдық жануар бастарына шақ қ анда есептеу ә діснамасы, сатып алу ү шін қ ажетті ақ шалай қ орлар кө рсетіледі.

Мемлекеттік ветеринариялық қ ызмет мекемелері мен ұ йымдары сақ тандыру қ орлары есебінен ө ндірістік ғ имараттардың, ведомсволық тұ рғ ын ү йлердің қ ұ рылысын жү ргізіп, капиталды жө ндеу жұ мыстарын ө ткізе алады, осы қ ор есебінен арнайы қ ұ рал-жабдық тар, автокө ліктер сатып алынуы, жануар ауруларын емдеу, профилактикалау жә не олармен кү рес жү ргізу шығ ындарын ө теуге, ветеринариялық білімді насихаттау шараларын ө ткізе алады.

Осы қ орлардың шығ ындалу сметалары жыл сайын жасалып, ветеринариядағ ы мемлекеттік басқ ару органымен бекітіледі.

Арнайы қ орлар – бұ л бюджеттік мемлекеттік ветеринариялық мекемелердің есеп-шоттарына ақ ылы ветеринариялық қ ызмет тү рлерін кө рсеткені ү шін, дә рі-дә рмектер, профилактикалық жә не емдік препараттар ә зірлеп, сатқ аны ү шін ақ шалай қ орлардың келіп тү суі.

Арнайы қ орлар ветеринариялық мекемелердің есеп-шоттарына Ұ лттық банк бө лімшелері арқ ылы тү сіп, жергілікті қ аржы органдарының келісімі бойынша кіріс-шығ ыс тіркелетін қ ұ жат бойынша қ атаң мақ саттық тұ рғ ыда шығ ындалады. Қ орлардың бір бө лігі ветеринар дә рігерлеріне, фельдшерлерге, қ ызмет кө рсетуші адамдарғ а ақ ылы қ ызмет тү рлерін кө рсеткені ү шін қ осымша ақ ы ретінде пайдаланыла алуы мү мкін.

Ветеринариялық шаруашылық есебіндегі мекемелер келісім негізінде орындалғ ан ветеринариялық жұ мыстары ү шін келіп тү сетін, ө здері ә зірлеген ө німдердің сатылуы есебінен тү сетін қ орлар есебінен ұ сталынады. Бұ л мекемелер толық шығ ынын ө зі ө теушілік негізінде болады, ө здерінің кіріс-шығ ыс сметалары болады оны мекеме жетекшілері бекітеді. Қ азақ станда шаруашылық есебіндегі мекемелер ретінде облыстық шаруашылық есебіндегі ветеринариялық -санитарлық жасақ тарды жә не облыстық ветеринариялық ө ндірістік зертханаларды атауғ а болады.

Мекемелер қ ызметін жоспарлау негізі ретінде ө тінімдерді, келісімдерді, жұ мыс жасаудың шамамен алғ андағ ы нормаларын жә не ә р жұ мыс тү рі ү шін тө лем мө лшерлерін атауғ а болады.

Мекемелер жоғ ары тұ рғ ан ветеринариядағ ы мемлекеттік басқ ару органы бекіткен ережені сонымен қ атар, атқ арушы жә не ө кілетті билік орындары қ абылдағ ан қ ұ жаттарды басшылық қ а алады.

Жыл сайын республика мен облыстарда эпизоотиялық ахуалды ескере отырып ветеринариялық шараларды қ аржыландыру жоспарлары қ ұ рылады.

Қ аржыландыру жоспарына алдағ ы жылғ а межеленген шаралар, олардың кө лемі, ә р тү рі бойынша қ ұ ны мен қ ажет етілетін қ орлардың жалпы қ ұ ны енгізіледі. Жоспар қ аржыландыру органдарына тапсырылуы керек. Жоспарды қ ұ ру ү шін «Жануарлардың инфекциялық жә не инвазиялық аурулары кезінде қ олданылатын ветеринариялық емдік-профилактикалық ө ң деулер қ ұ нының есептік нормативтері» қ ұ жатын пайдалану керек.

Ә рбір ветеринариялық мекемеде ветеринариялық шараларғ а шығ ындардың ассигновациялары сметасы болуы шарт, ол қ аржылық органдармен келістірілген жә не мекеме басшысы бекіткен тү рде болуы керек. Шығ ындар сметасына келесі баптар кіреді: ең бекақ ы шығ ыны, ең бекақ ы тө лемдері, кең селік шығ ындар, іссапар шығ ындары, медикаменттер, жабдық тар, қ ұ рал-саймандар т.с.с. алу, капиталдық қ аржы бө лу, оның ішінде қ ұ рылысқ а, ғ имараттар мен қ ұ рылымдардың кү рделі жө ндеулері.

Жыл соң ында ветеринариялық мекемелер белгіленген тә ртіпте сметалардың пайдаланылуы жө нінде есептер тапсырады.

Ә рбір ветеринариялық мекеме бюджеттік ассигнованияларды, сондай-ақ арнайы қ орларды пайдаланғ аны жө нінде бухгалтерлік есеп жү ргізуге міндетті.

Бухгалтерлік есеп жү ргізу бойынша жауапкершілік мекеме басшысы мен бухгалтерге жү ктеледі. Бухгалтер міндеті: ветеринариялық мекемеге бө лінген ассигнованиялардың пайдаланылуын бақ ылауында ұ стау; арнайы қ орлар бойынша кіріс-шығ ыстарды есепке алу; ақ шалай операциялардың дұ рыс толтырылуын бақ ылауында ұ стау; белгіленген мерзім ішінде бухгалтерлік есептер тапсыру. Несиелерді бө луші мемлекеттік ветеринариялық мекеменің бірінші басшысы, ол заң ды тұ лғ а қ ұ қ ығ ына ие.

Ветеринарияық кооперативтерді, шағ ын кә сіпорындарды, серіктестіктерді, жеке кә сіппен айналысатын ветеринар дә рігерлерін жә не ө зге жеке кә сіпкерлік қ ызметтегі мекемелерді қ аржыландыру ерекшеліктері, олар бюджет есебінен қ аржыландырылмайды, толығ ымен шығ ынын ө зі ө теушілік тә ртібінде ә рекет етеді де ветеринариялық қ ызметтерді келісім-шарт негізінде орындайды. Қ ызмет ету барысында тиісті заң намалық акттерді жә не атқ арушы органдардың ө кімдерін, ұ жым болып қ абылданғ ан жә не атқ арушы билік органдары бекіткен ө з мекемелерінің жарғ ыларын, ережелерін басшылық қ а алады. Ең бекақ ы бойынша ең бектік зиянды жағ дайлары ү шін тө лемақ ыны ескере отырып лауазымдық ең бекақ ы кө лемдері қ абылданғ ан. Бұ л бағ а қ оюда вакцина­ция кезіндегі биопрепараттар шығ ыны, емдеу кезіндегі медикаменттер шығ ыны, салық тар салынуы ескерілмеген.

Мереке кү ндері, сонымен қ атар тү нгі уақ ытта қ ызмет кө рсеткені ү шін ұ сынылатын бағ а қ оюларына 2 коэффициентпен ү стеме ақ ылар қ арастырылады. Мұ ндай коэффициент адамдар денсаулығ ына зияны бар аса қ ауіпті ошақ тарда эпизоотияғ а қ арсы шаралар ө ткізілуі кезінде де қ ойылады. Шұ ғ ыл қ ызмет тү рлерін кө рсету кезінде жұ мыстар қ ұ ны 50% жоғ арылайды.

Республикалық бюджет есебінен ө ткізілетін қ аржыландыру тү рлері:

- мемлекеттік ветеринария мекемелерін ұ стап тұ ру шығ ындары;

- мемлекеттік шекарадағ ы ветеринариялық бақ ылау бекеттеріндегі кө лік тү рлерін дезинфекциялау жұ мыстарын қ осқ андағ ы профилактика жә не ветеринариялық препараттардың республикалық қ орын сақ тау, Қ азақ стан Республикасының Ү кіметі бекіткен тізім бойынша жануарлардың аса қ ауіпті ауруларын диагностикалау жә не жою, адамадар мен жануарлар денсаулығ ына аса қ ауіп тө ндіретін тә ркіленіп алынғ ан жануарларды, жануар текті ө німдерді, шикізаттарды жою шығ ындары;

- жануар иелеріне тә ркіленіп алынғ ан жә не жойылатын ауру жануарлардың, жануар текті ө німдер мен шикізаттардың қ ұ нын ө теу шығ ындары;

- ветеринарияда пайдаланылатын депонирленген микроорганизм штаммдарының Ұ лттық жинағ ын сақ тауғ а жұ мсалатын шығ ындар.

Мемлекеттік ветеринариялық қ адағ алау нысандары иелері есебінен орындалатын жұ мыстар:

- ветеринариялық препараттарды, азық тар мен азық тық қ оспаларды сынау (апробация), серияларын бақ ылау жә не регистрациялық сынақ тар ө ткізу;

- ауылшаруашылық жануарларын, базарларды, мемлекеттік ветеринариялық қ адағ алауғ а бағ ынышты жү ктерді ө ндіру, дайындау (сою), сақ тау, қ айта ө ң деу жә не пайдағ а асыру бойынша жұ мыстарды ұ йымдастыру істерін идентификациялау қ арекеттері;

- базарлардағ ы ветеринариялық -санитарлық сараптау;

- Қ азақ стан Республикасы ү кіметі бекіткен тізімге енгізілген жануарлардың аса қ ауіпті ауруларын санамағ андағ ы жануарлардың ауруларын емдеу, профилактикалау жә не жою;

- ветеринариялық -санитарлық қ орытынды жә не ветеринариялық куә лік бланкларын табыстау. Ветеринарнялық қ амтылу – бұ л ветеринариялық шараларды орындау ү шін ветеринариялық қ ызметті барлық қ ажетті заттармен қ амтамасыз ету бойынша атқ арылатын арнайы мекемелердің жә не ұ йымдардың қ ызметі.

Ветеринариялық қ амтылу нысандарына жататыны: биологиялық препараттар, медикаменттер, дезинфицирлеуші заттар, зертханалық жабдық тар мен реактивтер, приборлар, таң ғ ыш заттар мен қ ұ рал-саймандар, физиотерапиялық жә не рентгенографиялық аппаратуралар, арнайы киім-кешектер мен аяқ -киімдер, ветеринариялық насихат қ ұ ралдары мен жарақ тары, ветеринариялық есеп беру бланктары, веткуә ліктер т.с.с.

Ветеринариялық қ амтылу ұ йымы - Қ азақ стан Республикасы ауылшаруашылық Министрлігінің функцияларының бірі, бұ л функциялар ветеринариялық қ амтылудың республикалық органдары арқ ылы жү зеге асырылады. Бұ л мекеме жұ мысын ветеринарияны мемлекеттік басқ ару бойынша республикалық орган, сонымен қ атар облыстық жә не аудандық басқ ару органдары тікелей бақ ылауында ұ стайды.

Ветеринариялық препараттарды мемлекеттік тіркеу – ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік органның заң намалық бекітілген тә ртіпте ветеринариялық препараттарды оларды сараптау, апробациялау жә не регистрациялық сынақ тар нә тижелері бойынша ветеринариялық препараттардың Мемлекеттік тізіміне енгізуі жә не оларғ а белгіленген тү рдегі тіркеу куә ліктерін табыстауы;

Ветеринариялық препараттардың Мемлекеттік тізімі – мемлекеттік тіркеуден ө ткен жә не Қ азақ стан Республикасында ө ндіруге, импортталуғ а жә не қ олданулғ а рұ қ сат етілген ветеринариялық препараттар туралы мә ліметтер келтірілген ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган шығ аратын тізім;

Ветеринариялық препарат апробациясы - ветеринариялық препараттың шектелінген зертханаларда немесе ө ндірістік жағ дайларда ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік ветеринариялық орган бекіткен тә ртіпте оның иммунобиологиялық қ асиеттерін жә не эпизоотологиялық тиімділігін анық тау, препараттың тигізер залалы жоқ тығ ын нақ тылау, сонымен қ атар ветеринария практикасында пайдалану ү шін экологиялық қ ауіпсіздігін анық тау мақ сатында сынау.

Ветеринариялық препараттар – жануар ауруларын профилактикалау, диагностикалау, емдеуге арналғ ан, сонымен қ атар жануардлардың ө німділігін арттыруғ а, дезинфекция, дезинсекция жә не дератизациялау ү шін пайдаланылатын жануар, ө сімдік текті немесе синтетикалық шығ у тегіндегі заттар, сондай-ақ, жануарлар ү шін парфюмерия немесе косметика мақ сатында пайдаланылатын заттар.

Ветеринариялық препараттарды тіркеу – бұ л ветеринария практикасында жалпы қ олданыс тапқ ан қ арекет, оны жү ргізу қ ажеттілігін халық аралық ұ сыныстар талап етеді, атап айтқ анда Халық аралық Эпизоотиялық бюро, Еуропалық қ ауымдастық директивалары қ ұ жаттары. Ветеринариялық препараттарды тіркеудің басты мақ саты республикада шығ арылатын жә не республика аумағ ына енгізілетін ветеринариялық препараттардың сапасы мен қ ауіпсіздігін бақ ылауда ұ стау.

Апробациялау жаң а, жетілдірілген ветеринариялық препараттарды шектелінген аумақ тарда ө ндірістік сынақ тар ө ткізу тү рінде жү зеге асырылады. Ө ндірістік сынақ тар осы мақ сатта қ ажетті кө лемде ветеринариялық препаратты ә зірлеп, Қ азақ стан Республикасының Бас ветеринар инспекторымен келісілген Регламент негізінде ө ткізіледі.

Ветеринариялық препаратты апробациялау жә не мемлекеттік тіркеуге алу ү шін, Ө тініш беруші ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік органғ а мына қ ұ жаттарды тапсырады:

1. Ветеринариялық препаратты апробациялау жә не мемлекеттік тіркеуге алу ү шін белгіленген тү рдегі ө тініш;

2. Талаптарғ а сә йкес толтырылғ ан мемлекеттік жә не орыс тілдеріндегі, ал шет елдіктерге – ағ ылшын тілінде жә не мемлекеттік жә не орыс тілдеріндегі ресми аудармасы келтірілген қ ұ жаттар бумасының екі данасы;

3. Мемлекеттік тіркеуге алынатын ветеринариялық препараттардың ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік органдар белгілеп кө рсеткен нормативтер тә ртіптегі ү лгілері.

Ветеринариялық препаратты апробациялау жә не мемлекеттік тіркеуге алу ү шін табысталытын ветеринариялық препарат қ ұ жаттары келесі материалдардан тұ руы тиіс:

1) Препараттың барлық қ ұ рамдас бө ліктері мен олардың арналымы кө рсетілген ветеринариялық препараттың сипаттамасы;

2) Еркін тү рде толтырылғ ан жә не қ ұ растырушы қ олы қ ойылғ ан ө ткізілген зерттеулер, биопрепараттар дайындау ү шін пайдаланылғ ан микроорганизмдер (вирустар, бактериялар, саң ырауқ ұ лақ тар т.б.) штаммдарының қ асиеттері; зиянсыздығ ын, авируленттігін жә не иммуногендігін зерттеу туралы жә не болжамдық ә рекет ық тималдығ ы бойынша (тератогендігі, мутагендігі, канцерогендігі, эмбриотоксигендігі, аллергендігі), сақ тау мерзімі айқ ындалатын тұ рақ тылығ ын зерттеу турасындағ ы мә ліметтер келтірілген есеп;

3) Бақ ылау жә не ө ндірістік штамм паспорттары;

4) Ветеринариялық препаратты пайдалану нұ сқ аулығ ы;

5) Ветеринариялық препараттардың техникалық шарттары мен бақ ылау ә дістері;

6) Ветеринариялық препаратты апробациялау жә не мемлекеттік тіркеуге алынуын немесе елдің ресми мемлекеттік фармакопеясына енгізілуін растайтын қ ұ жаттар.

Ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган ұ сынылғ ан бір қ ұ жатар бумасын жә не ветеринариялық препараттар ү лгісін апробация немесе регистрациялық сынақ тар ө ткізу ү шін ветеринариялық препараттарды бақ ылау зертханасы функциясын атқ аратын мемлекеттік ветеринариялық ұ йымғ а, ал екінші қ ұ жаттар бумасын қ ажет болғ ан жағ дайда қ осымша қ орытындылар алу ү шін ғ ылыми-зерттеу институттарына жібереді.

Ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган Ғ ТҚ сараптамасын ө ткізген Ғ ЗИ қ орытындысы негізінде, сонымен қ атар, ветеринариялық препаратты апрбациялау жә не регистрациялық сынау нә тижелері бойынша оны тіркеуге алу немесе тіркеуге алу ү шін рұ қ сат бермеу бойынша ақ тық шешім қ абылдайды.

Ветеринариялық препараттардың мемлекеттік тіркеуге алынуын Ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган ө ткізеді де тіркеу куә лігін табыстап, препаратты пайдалану бойынша нұ сқ аулық ты бекітеді.

Жаң а жә не жетілдірілген ветеринариялық препараттарды шектелінген аумақ тарда сынақ тар ө ткізу арқ ылы апробациялайды.

Ветеринариялық препаратты апробациялауды ө ткізу ү шін ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган қ ұ зыретті комиссия тағ айындайды, оның қ ұ рамына препараттардың айналымғ а шығ уына жауапты болып табылатын ө з маманын – комииссия тө рағ асы, зертхана мамандарын, ө ндірістік сынақ ө ткізілетін аумақ тың бас мемлекеттік инспекторын, сыналатын жануар иелерін жә не Ө тінім беруші кіргізеді.

Ө ндірістік сынақ тар Қ азақ стан Республикасының Бас мемлекеттік ветеринариялық инспекторы бекіткен бағ дарламағ а сә йкес ө ткізіледі.

Ветеринариялық препаратты мемлекеттік тіркеуге алу бойынша қ абылданғ ан шешім негізінде ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган ветеринариялық препараттардың Мемлекеттік реестріне жазба енгізіп, тиісті номер белгілейді, ветеринариялық препаратқ а жалпы қ олданыстағ ы жә не тауарлық атау береді, Ө тініш берушіге белгіленген тә ртіптегі тіркеу куә лігі табысталады.

Тіркеу куә лігінің ә рекет етуі Қ азақ стан Республикасының барлық аумақ тарына жарамды. Мемлекеттік тіркеудің жарамдылық мерзімі 5 жыл.

Ветеринариялық қ амтылу тә ртібі мен шарттары ауданда, облыста, республикада ө ткізілуі межеленген жоспарлы ветеринариялық шараларғ а тікелей тә уелді. Ветеринариялық жұ мыстар орындалуының кө лемі, сапасы, уақ тылығ ы ө з алдына ветеринариялық қ амтылуғ а тә уелді болады.

Ветеринариялық тауарлар кө лемін, енгізілу уақ ытын жә не номенклатурасын анық тау - бұ л ветеринариялық қ ызмет мекемелері органдары басшыларының тікелей міндеттері. Қ амтамасыз ету ө тінімдер бойынша жү ргізіледі, ө тінімдер тауарлардың жеке тү рлері бойынша бес формада жыл сайын толтырылады: биопрепараттар, медикаменттер, деззаттар т.с.с.

Ө тінімдерде тауарлар номенклатурасымен қ атар, болжамды сатылу қ ұ ны да кө рсетледі.

Қ амтылу операциялары ішінде биологиялық препараттар ерекше орын алады. Қ азіргі уақ ытта олардың кө бін Ресей мен ө зге ТМД елдері шығ арады, бұ л елдерде биологиялық ө неркә сіп инфраструктурасы жақ сы дамығ ан.

Қ азақ станда биологиялық препараттар ө ндірісі ветеринариялық профилдегі ғ ылыми мекемелер базасында ө ткізіледі: Қ азақ ғ ылыми-зерттеу ветеринариялық институты (Қ азҒ ЗВИ), оның 5 облыстық ғ ылыми-зерттеу ветеринариялық стансалары бар (Қ Р АШМ қ ұ рамына кіреді); Қ Р БжҒ М ғ ылым Комитетінің Биологиялық қ ауіпсіздік мә селелері бойынша ғ ылыми-зерттеу институты (БҚ МҒ ЗИ); Қ Р БжҒ М Қ азақ Ұ лттық аграрлық университеті, сонымен қ атар, тү рлі жеке кә сіпкерлік кә сіпорындары («Антиген», «Вита-СТ», Биком» т.б.).

Бұ лар дайындайтын биологиялық препараттар ветеринариялық шаралар жоспарына сә йкес мемлекеттік сатып-алу жү йелері бойынша шаруашылық тарғ а тү сіп отырады (Ү кімет бекіткен тізім бойынша алынатын ветеринариялық препараттар). Ө зге қ ажетті ветеринариялық препараттар, медикаменттер мен ө зге қ ажетті материалдар жеке кә сіпкерлік ветеринариялық қ ызмет кә сіпорындары арқ ылы тү сіп отырады.

Нарық тық қ атынастар ветеринариялық қ амтамасыз ету жү йесі органдарына бұ л мә селелерді ө здерінің бастамалары бойынша тұ тынушылардың сұ раныстарын, нарық тық бағ аларды мү мкіншіліктерді ескере отырып реттеу мү мкіндігін береді.

Ветеринариялық мекемелер ветеринариялық тауарларды ветеринариялық қ амтамасыз ету жү йелерімен қ атар ө зге орындарда да ала алады. Ө зге қ амтамасыз ету жә не тауарлық кә сіпорын қ ызметтеріне жү гінуге болады. Ветеринариялық арналымдағ ы барлық мү ліктер тіркеуге алынып отырады да материалдық жауапты тұ лғ ағ а табысталады. Медикаменттердің тү сімі мен шығ ындалуын сандық соммалық немесе тек сандық қ атынаста есепке алуғ а болады. Есепке алу арнайы журналдарда немесе белгіленген пішіндегі кә ртішкелерде жү ргізіледі.

Ветеринария мақ сатында тұ тынылатын улы жә не кү шті ә сер ететін дә рілік заттарғ а ерекше талаптар қ ойылады.

«А» тобына жататын улы дә рілік заттарды таза кү йінде зооветқ амту жү йелерінің базаларында, бө лімдерінде, дә ріханаларында, жануарлар ауруларымен кү рес бойынша ветеринариялық стансаларда, республикалық, облыстық, аудандық ветеринариялық зертханаларда, ветеринариялық ғ ылыми-зерттеу мекемелері мен оқ у орындарында сақ тауғ а рұ қ сат беріледі. Барлық ө зге ветеринариялық мекемелерде, сонымен қ атар, барлық меншік иелігіндегі шаруашылық тарда улы дә рілік заттарды тек дайын кү йінде сақ тау керек. Ветеринарияда қ олданылатын «Б» тобына жатқ ызылатын кү шті ә сердегі дә рілік заттарды барлық ветеринариялық мекемелерде, шаруашылық тардың ветеринариялық дә ріханаларында осы ү шін қ ажетті жағ дай жасалғ анда рұ қ сат беріледі.

Улы жә не кү шті ә сердегі дә рілік заттарды жіберу тә ртібін ветеринария саласындағ ы ө кілетті мемлекеттік орган анық тап, бекітеді.

Улы жә не кү шті ә сердегі дә рілік заттарды осы мақ сатқ а арналғ ан арнайы орындарда ғ ана сақ тайды. Жекелеген жағ дайларда бағ ыныштылығ ына байланысты жоғ ары тұ рғ ан мекеменің рұ қ сатымен жә шіктерде емес дә ріхананың ортақ бө лмесінде сақ тауғ а болады. Дә ріхана терезелерінде темір торлар болуы шарт. Бө лмелер мен жә шіктерді жұ мыс соң ында мө рлермен белігілеп жабу керек.

Ветеринариялық мекеме басшысы ветеринариялық мү ліктерді сақ тау, есепке алу жә не пайдалануғ а жіберу тә ртібін айқ ындайды да ө з бұ йрығ ымен медикаменттер, биопрепараттар, қ ұ рал-саймандар мен ө зге материалдардың сақ талу мен пайдалануғ а жіберілуі ү шін жауапты маманды тағ айындайды.

Ветеринариялық тауарларды сақ тау ү шін белгілі шарттар жасалуы керек. Мысалы, биопрепараттарды тоң азытқ ыш камераларында, тұ рмыстық тоң азытқ ыштарда белгіленген температуралық режимде сақ тайды. Дезинфицирлеуші заттар, жең іл тұ танатын заттар т.с.с. жеке сақ талынады.

Мү лік-заттардың дұ рыс пайдаланылуын бақ ылау ү шін жә не ә р жыл соң ында олардың бар-жоқ тығ ын тексеру ү шін акт толтыра отырып инвентаризациялау жұ мысы ө ткізіліп отырады. Мү ліктерді уақ ытында шығ ынғ а жазу ауысып ө тетін медикамент қ алдық тарының, таң у материалдарының т.с.с нормасын оптималды дең гейде ұ стау мү мкіндігін беретін. Ауысып ө тетін ақ шалай қ орлар тоқ сандық қ ажеттіліктерге есептелуі керек деген ұ ғ ым бар. Бюджеттік қ орлар есебінен алынғ ан ветеринариялық препараттар келесі жағ дайларда тегін пайдаланыла алады:

- Қ Р Министрлер Кабинеті бекіткен тізім бойынша жұ қ палы аурулар кезінде профилактикалық жә не лажсыз екпе жұ мыстарын, диагностикалық зерттеулер, дезинфекциялар ө ткізгенде.

Ветеринария мекемелерінде биологиялық препараттардың, дезинфицирлеуші заттардың тегін пайдаланылуы жұ мыс орындалуы бойынша актпен толтырылады.