Астық түйір массасының жылу өткізгіштігін анықтау

Жұ мыстың мақ саты. Астық тү йір массасының жылу ө ткізгіштік қ абілетін мең геру.

Астық тү йір массасының жылу ө ткізгіштігі тө мен болады, ол оның органикалық қ ұ рамына байланысты тү сіндіріледі.

Ә діс негізі. Зертханалық жағ дайда салыстыру ү шін алынғ ан астық тү йірінің алдын ала жылытылғ ан ү лгісі жә не басқ а объектілердің ішкі бө ліктерінің температурасының ө згеру динамикасына бақ ылау жү ргізеді.

Қ ондырғ ылар мен материалдар. Қ ақ пағ ы бар биіктігі 25 см жә не диамерті 20 см металл банкалар. Қ ақ пақ тың ортасында термометрді орналастырғ а арналғ ан тесік болуы керек. Термометрдің ө згеру диапозоны 0....50⁰С (0, 2⁰С бойынша бө ліген). Зертханалық термостат. Ә ртү рлі дә нді дақ ылдар, кварцтық жайылғ ан қ ұ м, ағ аш қ иық тары, бетоннан жасалғ ан болванкалар (диаметрі 200мм, биіктігі 210мм). Ағ аш жә не бетон ү лгілерінде торцтың бір айналымының ортасында термометрлерге арналғ ан арнайы тесік болуы керек.

Жұ мысты жү ргізу ә дістемесі. Зерттеуге арналғ ан ү лгілерді зертхананың температурасын 20⁰С тан 50⁰С қ а дейін қ ыздырып, ү лгіні термостатта қ ыздырады. Тә жірибенің алдында банкаларды, сұ йық материалдарды қ ыздырады. Қ ыздырылғ ан себілетін материалды биіктігі 220 мм банкағ а себеді жә не теіс беттік ү стел жә не едендерге қ оймас ү шін екі ағ аш планкаларына орналастырады. Осындай планкаларғ а ағ аш жә не бетон ү лгілерінде қ ояды.

Банка қ ақ пақ тарының тесіктері арқ ылы алдын ала қ ыздырылғ ан термометрді терең дігі 105 мм дей болатын қ ылып орналастырады. Ондағ ы қ орғ асын шаригі ү лгі ортасында болуы керек. Бетон жә не ағ аш ү лгілерінде термометрдің тө менгі бө лігі қ орғ асын шаригінен 100 мм жә не фильтрлік қ ағ аз тығ ыз бө лігінен жоғ ары орналастуы тиіс.

Тә жірибенің бірінші бө лігі ә р ү лгінің орталық бө лігінің суи бастау кезең ін қ ұ рып жә не жылу физикалық қ асиеті бойынша зерттелетін материалдардың ерекшеліктері қ ажетті бағ а жету ү шін керек уақ ыттың айырмашылығ ы салыстырумен аяқ талады.

Ү лгі орталығ ында температураның тө мендей бастау уақ ыт қ ажеттілігі аз болғ ан сайын материалдардың жылуды изомертлік жә не жылу инерциялық қ асиетінің тө мендігін байқ ауғ а болады.

Ө йткені, астық тү йір массасының жылу ө ткізгіштігі тө мен, басқ а материалдармен салыстырғ ан суи бастау уақ ыты біршама ұ зағ ырақ болады деп айтуғ а болады. Осылайша, яғ ни астық тү йірді сақ тау мен ө ң деу жұ мыстарын істейтін мамандарғ а материалдың жылу физикалық қ асиетінің бағ асын беруге болады.

Материалдың суи бастау кезең ін дә лдікпен ө лшей бастау ө те маң ызды. Тә жірибе бір рет жү ргізіледі. Температураны ө лшеу кезінде қ ателеспеу қ ажет. Суи бастау кезінде алдын ала қ ыздырылғ ан материал 2⁰С қ а тө мен кө рсеткіштергі термометрді қ олданады.

Тә жірибенің екінші бө лігі материалдың жылу физикалық сипаттамасын толық тырып, зерттелетін ү лгі толығ ымен суу ү шін қ ажет болатын уақ ытты анық таумен аяқ талады, яғ ни зертхана бө лмесінің температурасына дейін ү лгі ішіндегі температура тө мендеген кезең.