Ағаштардың кемшіліктері

а) Механикалық қ асиеттерінің кө п факторларғ а тә уелділігі;

б) Ылғ алды тікелей қ абылдауы жә не соның салдарынан-кебуі, ісінуі, жарылуы, шіруі;

в) Ішкі қ ұ рылысының біркелкі еместігінің, табиғ и ақ аулардың орын алуының (кө здер, қ иғ аш қ абаттар т.б.), ағ аш беріктігіне ә сер етуі;

г) Шіруге икемділігі жә не оғ ан тез берілуі.

Ағ аш конструкцияларынын қ олдану салалары.

Ағ аш конструкцияларының қ олдану салалары олардың экономикалық тиімділігіне байланысты. Ағ аш конструкцияларының ең басты артық шылығ ының бірі олардың салмағ ының жең ілдігі (бірдей жағ дайларда ағ аш конструкцияларының массасы ТБК-ның массасынан 5 есе аз; металл конструкцияларынан да ө те жең іл). Ал салмақ тары неғ ұ рлым жең іл болғ ан сайын ондай конструкцияларды қ ұ растыру да оң ай, ә рі оларды қ ұ рылыс алаң ына тасымалдау да кө п арзанғ а тү седі.

Таза ағ аш конструкцияларының химиялық тұ рақ тылығ ы (тө зімділігі) оларды жегі ортада пайдалануына мү мкіндік береді (мысалы, химиялық ө ндірістерде ТБК-ы ә р 7-10 жылдарда істен шығ ады, ал ағ аш конструкциялары 40 жылғ а дейін сенімді қ ызмет ете алады). Ағ аш конструкцияларын ө ндірістік ғ имараттардың жабын конструкцияларында белгілі жағ дайларда қ олданғ ан жө н. Мысалы, ішкі температуралық ылғ алдылық режимі мө лшерге сай келетін ө ндірістік ғ имараттардың жабын конструкцияларында кең інен қ олдануғ а болады. Мұ ндай ағ аш конструкцияларын ылғ алдылық ә серінен қ оршалғ ан орталарда жиі қ олдануғ а болады.

Ағ аш конструкциялары ә сіресе тұ рғ ын ү йлерді салуғ а ө те ың ғ айлы, оң тайлы материал.

Сонымен қ атар ағ аш конструкцияларының аралық ұ зындығ ы 100м қ ұ райтын жә не одан да ү лкен аралық тағ ы ғ имараттардың жабын конструкцияларында қ олданғ ан тиімді.

Ағ аш қ ұ рылымы мұ зғ а айналғ анда оның беріктігі 20%-ке артуы мү мкін. Бірақ онда ағ ашта тез морт сынатын немесе тез опырылатын қ асиет пайда болады. Оғ ан қ осымша жарық шақ тар пайда болады. Сондық тан ағ аштың температура ә серінен сызық тық ұ лғ аюы коэффициенті 5× 10^-6 тең болады. Бұ л ө те аз шама. Сондық тан ағ аш конструкцияларын қ олданғ анда арнайы температуралық жіктерді қ арастырмаса да болады. Кө лденең бағ ытта бұ л кө рстекіштер 7-10 есе артады. Ағ аштың тағ ы бір қ асиеті жылу ө ткізгіштігі ө те аз. Оның себебі ұ зына бойлық бағ ытта оның қ ұ рамы қ ұ бырлы талшық сияқ ты болуында. Кө лденең бағ ытта жылу ө ткізгіштігі тіптен аз. Ағ аштың тағ ы бір қ асиетті оның ө зінің меншікті салмағ ының ө те аз болуы. Сондық тан оларды қ оршаушы конструкция ретінде қ олданғ ан тиімді. Ағ аш материалдарынан ә р-тү рлі қ ұ рылымды дайындайды.

Мысалы, кө п жағ дайда олар табақ ша тү рінде ораналасатын қ абат-қ абат жұ қ а плиталардан қ ұ ралады.

Бұ л қ абаттар бір-біріне перпендикуляр бағ ытта орналасады. Осы қ ұ рылымды қ ұ рылыс фанерасы деп атайды. Қ абаттардың саны ә р-тү рлі болады. Ал типтік қ олдану тү рі негізінен 7-қ абат болады.

Қ ұ рылыста қ олданылатын фанераның негізінен 2-тү рі болады.

1) Желімделген қ ұ рылыс фанерасы. Бұ л тү рде ось қ абаттар бір-бірімен суғ а тө зімді желімдерді қ олдану арқ ылы орындалады, мысалы, фенолформальдегидті желімделген қ ұ рылыс фанерасы. Олардың қ алың дық тары 8, 9, 10, 12мм болады. Ұ зындық тары 2440, 2135, 1525, 1220мм. Ені 1525, 1220, 700мм болып қ олданылады.

2) Қ ұ рлыс фанераларының 2-ші тү рі қ ұ рлыс фанерасы. Бұ л фанераны дайындағ анда желімдеумен қ атар суғ а тө зімді синтетикалық спиртті ертінділік шайырларды қ олданады. Олардың беріктік жә не деформациялық қ асиеттері ө те жоғ ары болады. Сондық тан оларды ағ аш конструкциялары ө те ылғ алды ортада жұ мыс істегенде қ олдануғ а болады. Бұ л фанералардың қ алың дығ ы 5-18мм, ал ұ зындық тары 1500-7700мм-ге дейін болады, ені 1200-1500мм шамада қ абылданады.

Ағ аш конструкциялары ә ртү рлі кұ шсалмақ тар немесе ә ртү рлі химиялық агрессиялық ә серлерге жұ мыс істейді. Сол себепті ағ аштың шіруі, бұ зылуы сияқ ты кемшіліктері де пайда болады. Оның ү стіне ағ аш салыстымалы тү рде жұ мсақ болғ андық тан жә не ө сімдік тектес болғ андық тан оғ ан ә ртү рлі кеміргіш қ ұ рттар ә сер етуі мү мкін. Осы ә серлерден қ орғ ау ү шін ағ аштарды химиялық тә сілмен немесе конструкциялық талаптармен қ орғ ауымыз керек, яғ ни олардың бастапқ ы беріктіктік деформациялық қ асиеттерін сақ тау ү шін шаралар қ олдану қ ажет.

Ағ аштарды конструкциялық талаптарғ а сә йкес қ орғ ау ү шін ағ аш конструкцияларын пайдаланғ ан кезде белгілі бір мө лшердегі ылғ алдылық ты сақ тау керек. Шатырлық жабындарда судан оқ шалдау шараларын қ олдану керек. Ол ү шін мү мкіндігіне қ арай жабындар су ө ткізбейтін тү рде қ олданылады жә не буалмастыру шарттарын орындау керек.

Ағ аштарды қ орғ аудың екінші тү рі ол жоғ арыда аталғ ан қ ұ рттарды жоюдың жолдары. Мысалы, температура 80⁰С жеткен кезде кеміргіш қ ұ рттар кү йіп қ алады. Дегенмен бұ л шаралар ағ ашты толық қ орғ ай алмайды. Сондық тан оларды химиялық тә сілмен қ орғ ау кө п кездеседі. Егер ағ аш конструкциялары ылғ алды ортада жұ мыс істесе оларғ а міндетті тү рде пайдаланғ анғ а дейін химиялық тә сілді қ олдануымыз қ ажет, мұ ны ағ ашқ а ә р-тү рлі ерітінділерді сің іру арқ ылы орындайды. Ол ерітінділерді антисептиктер деп атайды. Олардың екі тү рі болады, біріншісі суда еритіндері, екіншісі майлы минералдық тү рлері. Суда еритіндері адамғ а зиянсыз, ол фторлы натрий немесе фторлы кремний - натрий ерітінділері. Осындай ағ аш конструкциялары ү йлер мен ғ имараттардың ішкі бө лмелерінде қ олданылады. Ал 2-ші тү рі олар тас кө мірдің, сланецтің негізінде қ олданылады, олар суда ерімейді, ө те жаман иіс шығ ады. Сондық тан адам денсаулығ ына зиян деп есептелінеді.

Жалпы, ертінділерді жердің бетінде дайындағ анда ә ртү рлі ыстық ванналар қ олданылады.

Ағ аш конструкциялардын ылғ алдан қ орғ ау ө те жауапты кезен болып табылады, яғ ни ағ аш конструкцияларын жанудан немесе ө ртеуден қ орғ ау керек. Ағ аш органикалық материалдар, дегенмен, ол ыстық қ а тө зімді материал, бірақ температура жоғ арылағ анда термиялық ыстық газдар бө лінеді. Олар ағ ашты тез жануғ а душар етеді. Егер кө лденең қ имасы 17х17см ағ аш ү лгісін алсақ оғ ан ә сер ететін кұ шсалмақ тың кернеулік шамасы 10МПа болса ағ аштың тө зімділік шегі 40минут болады, ал егер температура 150⁰С болса, онда ағ аш тез жанады жә не оны қ ұ тқ ару мү мкін емес. Ағ ашты жанудан қ орғ ау ү шін химиялық тә сілдер қ олданылады. Яғ ни оның қ ұ рамына антипирим деп аталатын ерітінді сің іреді. Егер ағ ашқ а ә ртү рлі сілтілер, тұ здар ә сер етсе ағ аш тот басуғ а ұ шырайды. Бұ л ә серлер қ оршағ ан ортағ а байланысты, бұ л жағ дайда оларды орташа жегілік ә сер деп атайды.

Сонымен қ атар орта жә не кү шті жегілік ә серлер де болады. Жалпы алғ анда металғ а, бетонғ а, темірбетонғ а қ арағ анда, ағ аш минералды қ ышқ ылғ а тө зімді.