Адам темпераментінің жеке қасиеттерін анықтау.

Бұ л жұ мысты орындау ү шін ә рбір адамғ а 57 сұ рақ тан қ ұ растырылғ ан психологиялық тест (Г. Айзенк тесті) беріледі. Зерттелуші адам бір бет ақ қ ағ аздың бетіне 1-ден 57-ге дейінгі сандардың нө мірлерін бір бағ анғ а жазып қ ояды. Сонан кейін сұ рақ тарды оқ ып, оғ ан жауап бергенде, сол сұ рақ тар нө мірінің жанына " иә " деп дұ рыс немесе " жоқ " деп теріс жауап жазады. Сұ рақ тарғ а дұ рыс немесе теріс жауап беруі ә рбір адамның мінез-қ ұ лқ ының жеке қ асиеттерінің (интраверт, экстраверт, эмоция жағ дайлары, т.б.) ерекшеліктеріне байланысты.

Сұ рақ тарғ а берілген жауаптарды тексеру арнаулы ү лгі немесе " кілт" бойынша жасалады. Мұ ндағ ы 57 сұ рақ тардың 24-і адам мінезінің интраверттік немесе экстраверттік қ асиеттерінің дә режесін анық тауғ а арналғ ан. Тағ ы 24 сұ рақ тары - адам мінезіндегі эмоция жағ дайының тұ рақ сыздығ ын немесе керісінше, тұ рақ тылығ ы мен байсалдылығ ын кө рсетеді. Ал қ алғ ан 9 сұ рақ тар- зерттелушінің берген жауаптарының шындығ ын анық тауғ а арналғ ан (оны " жалғ андық " шкала деп атайды).

Осындай психологиялық тестілерді қ олданып, зерттелуші тобындағ ы ә р адамның мінез-қ ұ лқ ы ерекшеліктерін анық тап салыстыруғ а болады.

Жеке адамның мінез қ асиеттерін бағ алауғ а арналғ ан

психологиялық тестілер (Г. Айзенк бойынша).

1. Сізді жаң а ә серлер мен сезіну жағ дайлары ә рқ ашан тартып тұ рады ма?

2. Сізге, жағ дайың ызды тү сінетін, керек болса қ олдайтын немесе жұ бататын достар ә рқ ашан кажет пе?

3. Сіз жайбарақ ат (селсоқ) адамсыз ба?

4. " Жоқ " деп жауап беруге Сіз қ иналасыз ба?

5. Ә детте, Сіз іске кірісу ү шін алдын ала ойланасыз ба?

6. Егер біреуге бір жұ мысты істеймін деп уә де берсең із, Сіз осы уә дең ізде ә рқ ашан тұ расыз ба (ол Сізге ың ғ айлы немесе ың ғ айсыз болса да)?

7. Сіздің мінезің іздің ө згерісі (тө мендеуі немесе кө терің кі болуы) жиі болып тұ рады ма?

8. Ә детте Сіз ойланбай, тез сө йлеп жә не тез іске кірісесіз бе?

9. Жеткілікті себепсіз, Сіз ө зің ізді бақ ытсыз адаммын деп сезінесіз бе?

10. Таласқ анда (егесуде) Сіз қ олың ыздан келгеннің бә рін аянбай істейсіз бе?

11. Ө зің ізге ұ найтын ә йел немесе еркек адаммен сө йлесерде, Сізде ұ ялу немесе жасқ аншақ тық сезім болады ма?

12. Қ атты ызаланғ анда, Сіз ө зің ізден шығ ып, қ атты ашуланасыз ба?

13. Бір сә ттік мінез ә серінен Сіз ә рқ ашан (жиі) ә рекет жасайсыз ба?

14. Істемейтін нә рсені істеп немесе айтпайтын нә рсені айтып қ ойдым ба деп, Сіз жиі мазаланасыз ба?

15. Сіз адамдармен кездесудің орынына кітап оқ уды дұ рыс кө ресіз бе?

16. Сізді ренжіту оң ай ма?

17. Компанияда болуды Сіз жақ сы кө ресіз бе?

18. Сіздің басқ алардан жасыратын ойларың ыз болады ма?

19. Кейде Сіздің қ уатың ыз сондай кү шті (немесе толық), қ олың ызда бә рі жанып тұ ратын сияқ ты, ал кейде сондай кө ң ілсіз боласыз, бұ л рас па?

20. Достарың ыз аз болса да, ө те жақ ын болғ аны дұ рыс па?

21. Сіз жиі армандайсыз (қ иялдайсыз) ба?

22. Сізге айқ айлағ анда, Сіз оғ ан солай жауап бересіз бе?

23. Сізді кінә лілік сезім жиі қ обалжыта ма?

24. Сіздің барлық дағ дыларың ыз жақ сы жә не ынталы ма?

25. Компанияда Сіз ө з сезімің ізге еркіндік беріп, жақ сы кө ң ілдене аласыз ба?

26.Сіз ө зің ізді ә серленгіш жә не сезімтал адам деп есептейсіз бе?

27. Сізді басқ алар ұ шқ алақ жә не кө ң ілді адам деп есептейді ме?

28. Сізде, маң ызды бір істі бітіргеннен соң, оны одан да жақ сы істеуге болатын еді деген сезім пайда болады ма?

29.Сіз, кө п адамдар арасында болғ анда, кө бінесе ү ндемейсіз бе?

30. Кейде Сіз ө сек айтасыз ба?

31. Кейде басың ызғ а ә ртү рлі ойлар тү сіп, Сіз ұ йық тай алмайсыз ба?

32.Егер Сіз бірдең ені білгің із келсе, оны біреуден сұ рағ анша, кітаптан оқ ығ анды дұ рыс кө ресіз бе?

33. Сізде жү ректің қ атты соғ уы байқ ала ма?

34. Сізге тұ рақ ты назар аударуды талап ететін жұ мыс ұ найды ма?

35. Сізде дене дірілінің ұ стамасы болады ма?

36. Егер бақ ылаудан қ ауыптенбесең із, Сіз транспортта жү к тасу қ ұ нын ә р уақ ытта тө лер ме едің із?

37. Сіз, бірін-бірі қ ағ ытып, ә зілдеп отырғ ан ортада, ө зің ізді ың ғ айсыз сезінесіз бе?

38. Сіз ашуланшақ адамсыз ба?

39. Сізге, жылдам ә рекет етуді қ ажет ететін жұ мыс ұ найды ма?

40. Сіз қ андай да бір болайын деп тұ рғ ан оқ иғ аның жағ дайына толғ анасыз ба?

41. Сіз асық пай жә не баяу жү ресіз бе?

42.Сіз кейде жұ мысқ а немесе кездесуге кешігіп кө рдің із бе?

43. Сіз қ орқ ынышты тү стерді кө п кө ресіз бе?

44.Сіздің танымайтын адамдармен сө йлесуді жақ сы кө ретіндігің із рас па?

45.Сізді қ андай да бір ауыру (ауырсыну) қ инайды ма?

46. Егер Сіз, ұ зақ уақ ыт басқ а адамдармен араласпағ анда, ө зің ізді бақ ытсыз адаммын деп сезінер ме едің із?

47.Сіз ө зің ізді кү йгелек адаммын деп айта аласыз ба?

48.Таныстарың ыз ішінде Сізге тіпті ұ намайтын адамдар бар ма?

49.Сіз ө зің ізді сенімді адаммын деп айта аласыз ба?

50. Сіз, жұ мыстағ ы немесе жеке басың ыздағ ы кемшіліктерді

кө рсеткен (немесе айтқ ан) адамдарғ а, тез ренжисіз бе?

51.Сіз кештерде (кездесулерде) нағ ыз рахаттану қ иын деп есептейсіз бе?

52.Сіз, кө ң ілсіз компанияны тез жандандыра(кө ң ілдендіре) аласыз ба?

53. Сізді басқ алардан нашар (кем) екендігің із қ инайды ма?

54.Сіз ө зің із білмейтін заттар жайында ә ң гіме қ озғ айсыз ба?

55.Сіз басқ аларды мысқ ылдауды (мазақ тау) жақ сы кө ресіз бе?

56.Сіз ө з денсаулығ ың ыз туралы кө п ойлайсыз ба?

57.Сіз ұ йқ ысыздық тан зардап шегесіз бе?

Тестілерді шешу " кілті":

Жасалғ ан зерттеу бойынша ө з мінезің із туралы білу ү шін оның нә тижесін тө мендегі келтірілген шешу " кілтімен" салыстыру керек. Егер Сіздің берген жауабың ыз кілттік тізіммен сә йкес келсе, онда ө з жауаптарың ыздың жанына (қ арсысына) белгі қ оясыз:

1, 3, 8, 10, 13, 17, 22, 25, 27, 39, 44, 46, 49, 53, 56 - иә;

5, 15, 20, 29, 32, 34, 41, 51 - жоқ.

Бұ л сұ рақ тар шкаласы адам мінезінің интраверттік немесе экстраверттік қ асиеттерін анық тауғ а бағ ытталғ ан. Егер Сіз бұ л шкала бойынша 12 белгі жинасаң ыз, онда Сізді кө рнекті экстраверт деп айтуғ а болады, ал 12-ден аз болса - интраверт.

2, 4, 7, 9, 11, 14, 16, 19, 21, 23, 26, 28, 31, 33, 35, 38, 40, 43, 45, 47-иә

50, 52, 55, 57 – иә

Бұ л сұ рақ тар қ атары эмоциялық тұ рақ тылық пен тұ рақ сыздық ты анық тауғ а бағ ытталғ ан. Мұ нда теріс жауаптар есептелмейді. Егер бұ л сұ рақ тар бойынша Сіздің жауаптарың ыз 12 белгіден аз болса, онда Сіздің эмоцияың ыздың тұ рақ тылығ ын кө рсетеді.

6, 24, 36 – иә; 12, 18, 30, 42, 48, 54 – жоқ.

Бұ л корректуралық шкала, ол Сіздің қ аншалық ты шын жә не дұ рыс жауап бергенің ізді анық тайды. Егер Сіз бұ л шкала бойынша 4 белгіден кө бірек алсаң ыз, онда Сіздің берген жауаптарың ыз жалғ ан болғ аны (немесе Сіздің ақ иқ ат еместігің ізді кө рсетеді).