Озғыш тіндердегі электрлік құбылыстар

А) Гальванидің бірінші тә жірибесі: Бақ аның артқ ы екі аяғ ынан жасалғ ан препаратты сегізгө з омыртқ аларынан жү йке талшық тарының шығ атын жерінен мыс сымғ а іліп, штативке орналастырады. Сонан кейін осы сымның екінші шетінде орналасқ ан цинк (немесе темір) пластинкасын бұ лшық етке тигізеді. Осындай ә сердің нә тижесінде бақ аның артқ ы аяқ бұ лшық еттерінің жиырылғ аны байқ алады (сурет 4). Кейде бұ л тә жірибеде биметалды пинцет қ олданады, оның бір жағ ы мыстан, ал екінші жағ ы темірден жасалғ ан.

Осы тә жірибенің схемасын салып, бұ лшық еттердің жиырылуы не себептен болатындығ ын тү сіндіріп, қ орытынды жасау керек.

Б) Гальванидің екінші тә жірибесі (металсыз тітіркендіру): Бақ аның артқ ы аяғ ынан препарат жасағ аннан кейін, шонданай жү йкесін омыртқ адан шығ атын жерінен дұ рыстап кесіп алады. Сонан кейін, санның тө менгі жағ ына жақ ын жердегі бұ лшық ет кесіледі де, шыныдан жасалғ ан ілгекпен шонданай жү йкесін сан етінің кесілген жә не кесілмеген беттеріне бірдей тигізеді (сурет 5). Осындай ә серден кейін бақ аның балтыр етінің жиырылуы байқ алады.

Бұ л ө згеріс не себептен болады, тү сіндіру керек жә не осы тә жірибенің схемасы салынып, қ орытынды жасалады.

В) Маттеучи тә жірибесі. Бұ лшық еттің ә рекеттік тоғ ымен жү йкені тітіркендіру. Қ имылсыздандырылғ ан бақ аның артқ ы аяқ тарынан екі жү йке-бұ лшық ет препараттарын даярлайды. Оларды ағ аш тақ тайшаның ү стіне жайғ астырады. Бірінші препараттың жү йкесін, алдын ала стимулятормен қ осылғ ан электродқ а орналастырады. Осы препараттың бұ лшық етіне екінші препараттың жү йкесін салады (сурет 6).

Содан кейін бірінші препараттың жү йкесіне ырғ ақ ты электр тоғ ымен ә сер етеді. Осы ә сердің салдарынан екі препараттың да бұ лшық еттерінің сіресе жиырылуы байқ алады (екіншілік сіресіп жиырылу). Бұ л не себептен байқ алады, тү сіндіру керек.

Жұ мыстың соң ында тә жірибенің схемасы салынып, қ орытынды жасалады.