Арнайы спутниктік байланыс жүйелерінің түрлері

Егер ұ ялы байланыс ү шін, ең қ ажет параметр болып базалық станция антеннасының кө терілу биіктігі табылса, онда спутниктік байланыс жү йесі ү шін, негізгі параметр болып, спутниктер-ретрансляторлар (спутники-ретрансляторлар (СР)) орбитасының биіктігі табылады.

Спутниктік радио байланыс (ДСРЖ-дербес спутниктік радиобайланыс жү йесі (СПСР–системы персональной спутниковой радиосвязи)) ғ арыштық ретрансляторлар кешендері мен абоненттер радиотерминалдары арқ ылы қ амтамасыз етіледі.

Егер ұ ялы байланыс жү йелері ү шін маң ызды параметрі ­ базалық станцияның антенна биіктігі болса, спутниктік байланыс жү йелерінде арналғ ан ұ қ сас параметрі - спутниктер-ретрансляторлардың орбита биіктігі болып табылады.

Қ азіргі уақ ытта барлық спутниктік байланыс жү йелерін орбитабиіктігі бойынша тө мендегідей бө леді:

- геостационарлық орбиталар (GEO - Geostacionary Earth Orbit, спутниктік-ретраслятор Жер бетіндегі бір-нү кте ү стінде асылып тұ ратындай болады): орбита биіктігі 36000 км; барлық жер бетінде спутниктік байланысты қ амтамасыз ету ү шін 3 СР қ ажет, бір спутник-ретраслятор Жер бетінің 34% қ айталап жабады, сигналды берудің уақ ыттық кідірісі шамамен 600 мс тең;

- орташа жоғ ары айналмалы немесе эллипстік орбиталар (МЕО - Mean Eath Orbit): орбита биіктігі 5000-нан 15000 км дейінгі ауқ ымда, қ ажетті СР саны – 8-12, бір спутникті қ амту аймағ ы – 25-28% аймағ ына қ ызмет кө рсетеді, сигналды берудің уақ ыттық кідірісі – 250-400 мс тең; (Odyssey и ICO жү йелері);

- тө мен айналмалы немесе айналмағ а жақ ын орбиталар (LEO - Low Earth Orbit): орбита биіктігі 500 - 2000 км, қ ажетті СР саны – 48-66; бір спутникпен қ амту аймағ ы – 3-7% аймағ ына қ ызмет кө рсетеді; сигналды берудің уақ ыттық кідірісі – 170-300 мс тең; (Indium жү йесінің қ ұ рамына 66 спутник-ретранслятор кіреді, орбита биіктігі 780 км, Globstar жү йесінде – 48 ретранслятор, 1400 км биіктігінде; Globalstar жү йесі)

Қ азіргі уақ ытта ондағ ан ә р тү рлі СПРС бар, олардың кейбіреулерінің сипаттамалары 12.1-кестесінде кө рсетілген.

Қ олданыстағ ы спутниктік байланыс жү йелерінің кө пшілігі геостационарлық спутниктік топтардан тұ рады, олар оң ай тү сіндіріледі: аз ғ ана спутниктер саны, Жер бетінің барлығ ын қ амтиды. Алайда, сигналдың аз ғ ана кідірісі оларды қ олданылатындай етіп тастайды, ереже бойынша тек радио мен телерадиохабарлауғ а ғ ана қ олданады.

Тө мен орбиталы СПСР. Indium 66 спутниктер-ретрансляторлардан тұ рады (1997 жылы 5 мамырда олардың алдың ғ ы бесеуі жіберілді) орбита биіктігі 780 км, ал Globstar – 48 болса, 1400 км биіктікте болады. Осыншама СР саны Жер шары территориясындағ ы кез-келген абонентіне ұ сынылатын ү здіксіз байланыс арнасын қ олдау ү шін қ ажет, ө йткені ә р бір тө мен жылдамдық ты спутник-ретрансляторлар орбитадағ ы спутниктің ә р бір айналу уақ ытында абоненттік радиотелефонның кө ріну аймағ ында бар жоғ ы бірнеше минут қ ана бола алады. Спутниктердің бір-бірінің артынан жылжуының, олардың ә р тү рлі орбиталы кең істікте орналасуының жә не байланыстың автоматты тү рде бір спутник-ретранслятордан екіншісіне ауыстырылып-қ осылуының арқ асында, Жер бетінің шолу аймағ ын толық жабу мен абонентпен ү здіксіз байланыс қ амтамасыз етіледі. Жү йелерімен қ амтамасыз етілетін байланыс арналарының саны 60-70 мың ғ а жетеді.