Жартылай алмалы-салмалы протездердің элементтері 3 страница

Тексерудің қ осымша ә дісі ретінде рентгенография қ олданылады, бұ нда сү йек тінінің деструкциясының 4 дә режесін байқ ауғ а болады.

бастапқ ы – ұ зақ тығ ымен сү йек тінінің

тү бірдін ұ зындығ ынын 1 (4-1) 3 тісарапын перденің биіктігінің тө мендеуі

тү бірдің ½ ұ зындық та биіктігінің тө мендеу

тү бір ұ зындығ ының жартысынан кө п резорбциясы

Деструктивті процесстің активтілігі рентгенде дақ ты остеопороз ошақ тарымен, тіс тү бірі мен альвеолярлы айдаршық маң ында сү йек тің інің резорбцияланғ ан контурларының тегіс болмауы кө рінеді.

Пародонт ауруына тә н белгілер

гингивит

тіс тасының болуы (жұ мсақ қ ақ)

тісқ ызыл иек бекінісінің бұ зылуы

қ ызылиектің қ анағ ыштығ ы

периодонтальді қ алтаның пайда болуы немесе периодонтальді талшық бө ліктерінің ө луі

қ ызыл иек шетінін ретракциясы

тістердің патологиялық қ озғ алыштығ ы

альвеол қ абырғ аларының сү йек тінінің прогрессирлеуші резорбциясы

трем, диостем қ алыптасқ анда, тістердің ығ ысуына байланысты окклюзиялық беткейдің ө згеруі

кейбір тістердің ығ ысуына байланысты уақ ытынан бұ рын қ атынастың пайда болуы.

Қ ызыл иек шетінің ретракциясын барлық уақ ытта кө ре алмаймыз, ө йткені пародоттағ ы қ абыну процесі тіннің ісінуі мен қ абыну инфильтратымен, грануляциямен, гипертрофиямен ө теді.

Ағ ымына байланысты жедел созылмалы пародонтит бойынша бө лінеді.

Тақ ырыбы: Толық алынбалы протезді дайындаудың ерекшеліктері мен кө рсеткіштері

Ә рбір алынбалы протезде ө здерінің қ ұ рылыстық ерекшеліктері бар: ол ақ аудың кө леміне, сақ талғ ан тістердің санына, қ атты тіндердің жағ дайына, протез орнын жауып жататын шырышты қ абаттың жағ дайына, альвиолярлық бө ліктің сақ талуына, қ атты таң дайдың айқ ындылығ ына жә не басқ а да анатомиялық ерекшеліктерге байланысты. Конструкцияның ә р тү рлілігіне қ арамастан барлық алынбалы протезде қ айталанатын бө ліктер кездеседі. Оғ ан жататындар: негіз, ұ стап тұ рғ ы элементтер (ілмектер жә не жасанды тістер).

Протез негізі.

Алынбалы пластиналы протездің негізі пластмассалы пластинкадан немесе металдан жасалады. Оғ ан жасанды тістер бекітіліп протез ауыз қ уысында ұ сталынып тұ рады. Тө менгі жақ та протез негізі альвиоляр бө лікте жатады, ал жоғ арғ ы жақ та таң дайды да жабады. Шайнау қ ысымы жасанды тістерден негіз арқ ылы пртез орнының шырышты қ абатына таралады. Протез негізінің кері ә серлері де бар. Негіз қ атты таң дайды жапқ ан кезде дә м, температура сезгітік бұ зылады, ауыз қ уысының шырышты қ абаты ө здігінен тазаланбайды, оның тітіркенуі жү реді, қ ұ су рефлексі пайда болады. Протездің табиғ и тістерге жанасқ ан жерінде паталогиялық қ алташалары бар гингивит пайда болады. Негіз арқ ылы қ ысым шырыш ты қ абатқ а беріледі. Шырышты қ абатта қ ысымды реттеп тұ ратын марфалогиялық қ ұ рылым жоқ. Сондық тан шырышты қ абатқ а тікеле салынғ ан протез қ ан айналымды бұ зып, альвиоляр айдаршығ ының қ атты семуіне алып кледі. Протез негізінің кө лемі сақ талғ ан тістерге, альвиоляр бө лігінің сему жә режесіне, қ атты таң дайдың кү мьезінің айқ ындылығ ына, шырышты қ абаттың баслыу дә режесіне, таң дай білігінің болуныа жә не тағ ы басқ ағ а байланысты. Егер де тістер аз сақ талса, негіздің кө лем ү лкен болады жә не керісінше. Протездің бекуіне жақ сы жағ дай туса (альвиоляпр айдаршығ ы биік, қ атты таң дай кү мбезі айқ ын) протез негізін кішірейтуге болады. Ілмектер санын кө бейту арқ ылы да кіірейтуге болады. Негіздің шекарасы максимальды келесідей болады: тө менгі жә не жоғ арғ ы жақ тың тіссіз альвиоляр бө лігінің ерін жә не ұ рт беттерінде пртездің шекарасы ө тпелі қ атпар бйымен ө теді, шырыты қ абаттың қ озғ алмалы қ атпарын жә не ү збелерін айналып ө теді. Егер де ү збелерді протез негізімен жапса оның астында ойық жаралар пайда болады. Тө менгі жақ тың тіл бетінде жоқ жә не сақ талғ ан тістер аймағ ында протез шекарасы ө тпелі қ атпармен аяқ талады, алдынғ ы аймақ та тіл ү збесін айналып ө теді. Қ атты таң дайда протез “А” сызығ ына ептеп жетпейді. Жоғ арғ ы жақ тың тө мпешігі міндетті тү рде протезбен жабылуы керек. Ол протездің тұ рақ тылығ ын жақ сартады. Тө менгі жақ тың алдынғ ы аймағ ында протез негізі кү рек тістердің тө мпешігін жабады. Жоғ арғ ы жақ та тө мпеіктер ашық қ алады жә не протез тістердің мойны мен жанасады. Ү лкен жә не кіші азу тістерде жоғ арғ ы жақ та негіз тіс экваторынан тө мен орналасады, тө менгі жақ та ептеп жоғ ары орналасады. Бұ л протездің максимальды шекарасы. Жоғ арғ ы жақ та негізді қ атты таң дайдың арқ ы бө лігінен кішірейтеді, ү йткені ол жерде қ ұ су рефлексі пайда болады. Егер де таң дай білігі болатын болса оны ажыратады немесе негізді таң дай ортасымен кеседі. Кейбір протезде ершік негіздің жалғ ыз ғ ана бө лшегі болып табылады. Сол арқ ылы тік жә не кө лденен шайнау қ ысымы протез орнын шырышты қ абатына беріледі. Бұ рын негіздің бір бө лігі болғ ан доғ а, ө зінің қ асиетін жоғ алтты, ө йткені ол шырышты қ абатқ а тимейді, ал одан бірнеше алшақ та тұ рады. Доғ а бұ л уақ ытта байланыстырғ ы қ ызметін атқ арады. Протездің ершіктік бө лігінде жасанды тістер орналасады. Ершіктің саны ақ аудың санына сә йкес келеді. Егер ақ ау артқ а қ арай орналасса ершікті шектелмеген ақ ау деп атайды. Ал шектелген ақ ауды – аралық деп атайды. Доғ ада қ осымша ө сінділер болады. Олар тіс қ атарының алдынғ ы бө лігінде орналасқ ан ақ ауғ а қ арай бағ ытталады. Альвиоляр айдаршығ ында доғ а пластмасса беку ү шін кү рделі ө сінділермен аяқ талады. Доғ алы протезде айтылғ ан бө лшектерден басқ а бір бірімен қ осылып доғ алы протездің каркасын қ ұ райды. Доғ алы протездің каркасын дайындауды екі ә дісі бар. Бірінші ә дісте каркасты бө лек – бө лек қ ұ яды, екіншісін де толық қ ұ йылады. Толық қ ұ йылғ ан тү рі ө те бағ алы болады, сонымен қ атар ө те арнайы қ ұ ймаларды қ ажет етеді.

Жасанды тістер.

Тіс қ атарының ақ ауларын толық тыратын жасанды тістер арнайы талаптарды орындауы қ ажет. Жасалу материалдары тітіркендірмейді жә не кері ә серін тигізбеуі керек. Бұ л жалпы клиникалық талап. Сонымен қ атар тістерді анатомиялық пішіні табиғ и тістерге сә йкес келуі керек, ол тек қ ана шайнау функциясын ғ ана емес сонымен бірге эстсетиканы да бұ збағ аны жө н. Шайнау қ ысымы ә серінен тістер бұ зылады жә не желінеді. Жасанды тістер негізбен бір тұ тас байланысқ аны жө н. Жасанды тістер фарфордан, пластмассадан жә не металдан жасалады. Негізге бекуіне қ арай оларды крампонды тү тікшелі деп бө леді. Негізде орналасуына байланысты алдынғ а, бү йірлі, жә не шайнау деп бө лінеді. Ең кенінен қ олданатын пластмассалы тістер. Фафорлы тістер сияқ ты олар да ә р тү рлі пішінді, кө лемді болады. Пластмассалы тістер механикалық жақ сы ө ң деледі, негіздік пластмассамен біртұ тас жапысады, ө йткені олардың химиялық қ ұ рамы бірдей. Кемшіліктері: тү сін ө згертеді, желінеді. Желінуге тұ рақ ты болып фарфорлы тістер саналады. Толық алмалы салмалы протезде ү лкен азу тістерде фарфорлы тістер қ олданады.

Алынбалы протездің бекітілуі

Алынбалы протездер анатомиялық ретенция арқ ылы жә не механикалық жолмен бекітіледі. Анатомиялық ретенция тө менгі жә не жоғ арғ ы жақ тың табиғ и марфалогиялық қ ұ рылымдары салдарынан пайда болады. Олар ө зінің пішінімен жә не орналасуымен протезді сө йлеу, кү лу жә не шайнау барысында орнынан қ озғ алмауын қ амтамасыз етеді. Жоғ арғ ы жақ та жақ сы сақ талғ ан айдаршық, табиғ и тістер жә не қ атты таң дайдың айқ ын кү мбезі протездің гаризонтальды бағ ытта қ озғ алмауын қ адағ алайды. Жоғ арғ ы жақ тың тө мпешіктері протездің алғ а қ арай ығ ыспауын қ амтамасыз етеді. Егер де альиоляр ө сіндінің қ андай да бір бө лігі сенген болса, алынбалы протездің бекітілуін қ иынғ а соқ тырады. Жартылай алынбалы протезде протездің бекітілуі механикалық жолмен жү реді.

Протездің механикалық жолмен бекітілуі.

Қ азіргі уақ ытта ортопедиялық стоматлогияда механикалық жолмен конструкцияларды бекіту кө п қ олданылады. Жартылай алынбалы протезді бекіту биомеханикалық проблема болып табылады. Механикалық бекіту ә дістеріне кү ршкетер жатады. Кү ректердің иығ ы, денесі, ө сіндісі жә не окклюзиялық бастырғ ышы болады. Кейбір протездерде айтылғ ан ілмектердің барлық бө лшегі кездеседі, ал кейбіреулернде айтылғ ан бө лшектердің жартысы ғ ана болады. Ілмектің иығ ы деп серпімді бө лігі аталады, тіс сауытын қ орап тұ рады. Тә жірибелік стоматологияда тіс сауытын екіге бө леді – окклюзия жә не мойындық, осы екі аралық тан ө тетін сызық ты тістің экаторы деп атайды. Ілмектің иығ ын жасағ анда ол келесі талаптарғ а сай болуы керек:

Иық тістің ерін жә не ұ рт беттеріне айнала экватормен қ ызыл иек арасында орналасу керек;

Иық тістің максимальды нү ктесі мен жанасқ аны дұ рыс егерде бірақ нү ктеге жанасса қ ысым тү скен уақ ытта протез жылжиды жә не сол нү ктеде эмальдың некрозы пайда болады;

Протездің иығ ы протез қ озғ алғ ан уақ ытта серпімді болуы керек. Бұ л қ асиет барлық ілмектерде жоқ: сымнан жасалғ ан ілмектер эластикалы болады, ал қ ұ йылғ ан ілмектер эластикасы тө мен болып келеді. Сымнан жасалғ ан ілмектерден қ ұ йылғ ан ілмектерден артық шылығ ы – олар тістің релиефін толығ ы мен қ айталайды сонық тан тістің эмалына кері ә сері тө мен болады;

Протездің иығ ы пассифті болғ аны жө н ө йткені протездың тыныштық уақ ытында ілмек бекітілген тіске қ ысым тү сірмеуі керек. Бұ л талапты орныдамаса ә р қ ашанда тү сіп тұ ратын тітіркендіргіш функциональды кү штің тү суіне алып келеді. Ілмекті активті қ ысымы эмальдың некрозына алып келеді егерде тіс қ аптамамен капталмаса. Сондық тан ілмектер иілімді материалдан жасалғ аны дұ рыс жә не осы қ асиетін протезді алып шығ арғ анда сақ тағ аны жө н.

Ілмектің денесі қ озғ алмайтын бө лігі болып табылады. Ол тіреуіш тістің жанасу бетінде жасалады оны тістің экваторымен мойын аймағ ында орналастырмау керек, ө йткені бұ л уақ ытта протездің кигізілуі қ иынғ а соғ ады.

Ілмектің ө сіндісі протезге бекітілу ү шін қ олданылады ол тіссіз альвиоляр айдаршығ ының бойымен жасанды тістер астында орналасады. Ө сіндіні негіздің тіл жә не таң дай бетіне шығ аруғ а болмайды, олай істеген жағ дайда протездің сынуы сол сызық пен ө теді. Функциясына қ арай ілмектер ұ стағ ыш жә не тірек ұ стағ ыш болып бө лінеді. Біріншілері пртезді тек қ ана ұ стап тұ рады. Олардың кө мегі мен бекітілген протез ертикальды қ ысымды шырыты қ абатқ а қ арай бағ ыттайды бұ л уақ ытта қ ысым тіске емес шырышты қ абатқ а тү седі. Тіреп – ұ стағ ыш ілмектерде окклюзиялық бастырғ ы болады, ол тістің шайнау бетінің фиссураларында орналасады ө зінің қ ұ рылысына байланысты тіреп ұ стағ ы ілмектер горизонтальды жә не вертикальды қ ысымды бір келкі таратып отырады. Ілмектердің бірнее тү рі белгілі олардың ішінде ең кө п тарағ аны: сымды бір иық ты, сымды екі иық ты, дентоальвиолярлы, қ ызыл иектті жә не тағ ы басқ алары жзатады. Ілмектерге арнап дм 0, 6 – дан 1, 5 мм сым қ олданылады, сонымен бірге 750 – ші пробалы алтын қ ұ ймасына жасалғ ан сымдар қ олданылады.

Тақ ырыбы: Жұ мсақ эластикалы тө сеніші бар толық алынбалы протез.

Толық алмалы – салмалы протез бұ л – тіс қ атарында барлық тістер болмағ ан уақ ытта қ олданылатын протез. Барлық тістердің болмауы дистрофиялық (тіс жегісі, пародонтоз) жә не жарақ атты процестердің ә серінен тіс – жақ жү йесіндегі функциональды жә не анатомиялық бұ зылыстарғ а алып келеді. Альвеоляр ө сіндісі мен жақ тардың семуі жү реді. Жақ та барлық тістер болмағ анда самай тө менгі жақ буынында ө згерістер кездеседі. Толық алмалы – салмалы протез кө мегімен пайда болатын ө згерістерді тоқ татуғ а жә не шайнау қ ызметін қ алыптастыруғ а, науқ астың ішек жолдары қ ызметін қ алыпты жағ дайғ а келтіруге мү мкіндік туғ ызады. Толық алмалы – салмалы протездер пластмассалы негізден жә не жасанды тістерден тұ рады.

Тіс қ атарының ақ ауларын толық тыратын жасанды тістер арнайы талаптарды орындауы қ ажет. Жасалу материалдары тітіркендірмейді жә не кері ә серін тигізбеуі керек. Бұ л жалпы клиникалық талап. Сонымен қ атар тістерді анатомиялық пішіні табиғ и тістерге сә йкес келуі керек, ол тек қ ана шайнау функциясын ғ ана емес сонымен бірге эстсетиканы да бұ збағ аны жө н. Шайнау қ ысымы ә серінен тістер бұ зылады жә не желінеді. Жасанды тістер негізбен бір тұ тас байланысқ аны жө н. Жасанды тістер фарфордан, пластмассадан жә не металдан жасалады. Негізге бекуіне қ арай оларды крампонды тү тікшелі деп бө леді. Негізде орналасуына байланысты алдынғ а, бү йірлі, жә не шайнау деп бө лінеді. Ең кенінен қ олданатын пластмассалы тістер. Фафорлы тістер сияқ ты олар да ә р тү рлі пішінді, кө лемді болады. Пластмассалы тістер механикалық жақ сы ө ң деледі, негіздік пластмассамен біртұ тас жапысады, ө йткені олардың химиялық қ ұ рамы бірдей. Кемшіліктері: тү сін ө згертеді, желінеді. Желінуге тұ рақ ты болып фарфорлы тістер саналады. Толық алмалы салмалы протезде ү лкен азу тістерде фарфорлы тістер қ олданады.

Алынбалы протездің бекітілуі

Алынбалы протездер анатомиялық ретенция арқ ылы жә не механикалық жолмен бекітіледі. Анатомиялық ретенция тө менгі жә не жоғ арғ ы жақ тың табиғ и марфалогиялық қ ұ рылымдары салдарынан пайда болады. Олар ө зінің пішінімен жә не орналасуымен протезді сө йлеу, кү лу жә не шайнау барысында орнынан қ озғ алмауын қ амтамасыз етеді. Жоғ арғ ы жақ та жақ сы сақ талғ ан айдаршық, табиғ и тістер жә не қ атты таң дайдың айқ ын кү мбезі протездің гаризонтальды бағ ытта қ озғ алмауын қ адағ алайды. Жоғ арғ ы жақ тың тө мпешіктері протездің алғ а қ арай ығ ыспауын қ амтамасыз етеді. Егер де альиоляр ө сіндінің қ андай да бір бө лігі сенген болса, алынбалы протездің бекітілуін қ иынғ а соқ тырады. Жартылай алынбалы протезде протездің бекітілуі механикалық жолмен жү реді.

Протездің механикалық жолмен бекітілуі.

Қ азіргі уақ ытта ортопедиялық стоматлогияда механикалық жолмен конструкцияларды бекіту кө п қ олданылады. Жартылай алынбалы протезді бекіту биомеханикалық проблема болып табылады. Механикалық бекіту ә дістеріне кү ршкетер жатады. Кү ректердің иығ ы, денесі, ө сіндісі жә не окклюзиялық бастырғ ышы болады. Кейбір протездерде айтылғ ан ілмектердің барлық бө лшегі кездеседі, ал кейбіреулернде айтылғ ан бө лшектердің жартысы ғ ана болады. Ілмектің иығ ы деп серпімді бө лігі аталады, тіс сауытын қ орап тұ рады. Тә жірибелік стоматологияда тіс сауытын екіге бө леді – окклюзия жә не мойындық, осы екі аралық тан ө тетін сызық ты тістің экаторы деп атайды. Ілмектің иығ ын жасағ анда ол келесі талаптарғ а сай болуы керек:

Иық тістің ерін жә не ұ рт беттеріне айнала экватормен қ ызыл иек арасында орналасу керек;

Иық тістің максимальды нү ктесі мен жанасқ аны дұ рыс егерде бірақ нү ктеге жанасса қ ысым тү скен уақ ытта протез жылжиды жә не сол нү ктеде эмальдың некрозы пайда болады;

Протездің иығ ы протез қ озғ алғ ан уақ ытта серпімді болуы керек. Бұ л қ асиет барлық ілмектерде жоқ: сымнан жасалғ ан ілмектер эластикалы болады, ал қ ұ йылғ ан ілмектер эластикасы тө мен болып келеді. Сымнан жасалғ ан ілмектерден қ ұ йылғ ан ілмектерден артық шылығ ы – олар тістің релиефін толығ ы мен қ айталайды сонық тан тістің эмалына кері ә сері тө мен болады;

Протездің иығ ы пассифті болғ аны жө н ө йткені протездың тыныштық уақ ытында ілмек бекітілген тіске қ ысым тү сірмеуі керек. Бұ л талапты орныдамаса ә р қ ашанда тү сіп тұ ратын тітіркендіргіш функциональды кү штің тү суіне алып келеді. Ілмекті активті қ ысымы эмальдың некрозына алып келеді егерде тіс қ аптамамен капталмаса. Сондық тан ілмектер иілімді материалдан жасалғ аны дұ рыс жә не осы қ асиетін протезді алып шығ арғ анда сақ тағ аны жө н.

Ілмектің денесі қ озғ алмайтын бө лігі болып табылады. Ол тіреуіш тістің жанасу бетінде жасалады оны тістің экваторымен мойын аймағ ында орналастырмау керек, ө йткені бұ л уақ ытта протездің кигізілуі қ иынғ а соғ ады.

Ілмектің ө сіндісі протезге бекітілу ү шін қ олданылады ол тіссіз альвиоляр айдаршығ ының бойымен жасанды тістер астында орналасады. Ө сіндіні негіздің тіл жә не таң дай бетіне шығ аруғ а болмайды, олай істеген жағ дайда протездің сынуы сол сызық пен ө теді. Функциясына қ арай ілмектер ұ стағ ыш жә не тірек ұ стағ ыш болып бө лінеді. Біріншілері пртезді тек қ ана ұ стап тұ рады. Олардың кө мегі мен бекітілген протез ертикальды қ ысымды шырыты қ абатқ а қ арай бағ ыттайды бұ л уақ ытта қ ысым тіске емес шырышты қ абатқ а тү седі. Тіреп – ұ стағ ыш ілмектерде окклюзиялық бастырғ ы болады, ол тістің шайнау бетінің фиссураларында орналасады ө зінің қ ұ рылысына байланысты тіреп ұ стағ ы ілмектер горизонтальды жә не вертикальды қ ысымды бір келкі таратып отырады. Ілмектердің бірнее тү рі белгілі олардың ішінде ең кө п тарағ аны: сымды бір иық ты, сымды екі иық ты, дентоальвиолярлы, қ ызыл иектті жә не тағ ы басқ алары жзатады. Ілмектерге арнап дм 0, 6 – дан 1, 5 мм сым қ олданылады, сонымен бірге 750 – ші пробалы алтын қ ұ ймасына жасалғ ан сымдар қ олданылады.

Ә рбір алынбалы протезде ө здерінің қ ұ рылыстық ерекшеліктері бар: ол ақ аудың кө леміне, сақ талғ ан тістердің санына, қ атты тіндердің жағ дайына, протез орнын жауып жататын шырышты қ абаттың жағ дайына, альвиолярлық бө ліктің сақ талуына, қ атты таң дайдың айқ ындылығ ына жә не басқ а да анатомиялық ерекшеліктерге байланысты. Конструкцияның ә р тү рлілігіне қ арамастан барлық алынбалы протезде қ айталанатын бө ліктер кездеседі. Оғ ан жататындар: негіз, ұ стап тұ рғ ы элементтер (ілмектер жә не жасанды тістер).

Протез негізі.

Алынбалы пластиналы протездің негізі пластмассалы пластинкадан немесе металдан жасалады. Оғ ан жасанды тістер бекітіліп протез ауыз қ уысында ұ сталынып тұ рады. Тө менгі жақ та протез негізі альвиоляр бө лікте жатады, ал жоғ арғ ы жақ та таң дайды да жабады. Шайнау қ ысымы жасанды тістерден негіз арқ ылы пртез орнының шырышты қ абатына таралады. Протез негізінің кері ә серлері де бар. Негіз қ атты таң дайды жапқ ан кезде дә м, температура сезгітік бұ зылады, ауыз қ уысының шырышты қ абаты ө здігінен тазаланбайды, оның тітіркенуі жү реді, қ ұ су рефлексі пайда болады. Протездің табиғ и тістерге жанасқ ан жерінде паталогиялық қ алташалары бар гингивит пайда болады. Негіз арқ ылы қ ысым шырыш ты қ абатқ а беріледі. Шырышты қ абатта қ ысымды реттеп тұ ратын марфалогиялық қ ұ рылым жоқ. Сондық тан шырышты қ абатқ а тікеле салынғ ан протез қ ан айналымды бұ зып, альвиоляр айдаршығ ының қ атты семуіне алып кледі. Протез негізінің кө лемі сақ талғ ан тістерге, альвиоляр бө лігінің сему жә режесіне, қ атты таң дайдың кү мьезінің айқ ындылығ ына, шырышты қ абаттың баслыу дә режесіне, таң дай білігінің болуныа жә не тағ ы басқ ағ а байланысты. Егер де тістер аз сақ талса, негіздің кө лем ү лкен болады жә не керісінше. Протездің бекуіне жақ сы жағ дай туса (альвиоляпр айдаршығ ы биік, қ атты таң дай кү мбезі айқ ын) протез негізін кішірейтуге болады. Ілмектер санын кө бейту арқ ылы да кіірейтуге болады. Негіздің шекарасы максимальды келесідей болады: тө менгі жә не жоғ арғ ы жақ тың тіссіз альвиоляр бө лігінің ерін жә не ұ рт беттерінде пртездің шекарасы ө тпелі қ атпар бйымен ө теді, шырыты қ абаттың қ озғ алмалы қ атпарын жә не ү збелерін айналып ө теді. Егер де ү збелерді протез негізімен жапса оның астында ойық жаралар пайда болады. Тө менгі жақ тың тіл бетінде жоқ жә не сақ талғ ан тістер аймағ ында протез шекарасы ө тпелі қ атпармен аяқ талады, алдынғ ы аймақ та тіл ү збесін айналып ө теді. Қ атты таң дайда протез “А” сызығ ына ептеп жетпейді. Жоғ арғ ы жақ тың тө мпешігі міндетті тү рде протезбен жабылуы керек. Ол протездің тұ рақ тылығ ын жақ сартады. Тө менгі жақ тың алдынғ ы аймағ ында протез негізі кү рек тістердің тө мпешігін жабады. Жоғ арғ ы жақ та тө мпеіктер ашық қ алады жә не протез тістердің мойны мен жанасады. Ү лкен жә не кіші азу тістерде жоғ арғ ы жақ та негіз тіс экваторынан тө мен орналасады, тө менгі жақ та ептеп жоғ ары орналасады. Бұ л протездің максимальды шекарасы. Жоғ арғ ы жақ та негізді қ атты таң дайдың арқ ы бө лігінен кішірейтеді, ү йткені ол жерде қ ұ су рефлексі пайда болады. Егер де таң дай білігі болатын болса оны ажыратады немесе негізді таң дай ортасымен кеседі. Кейбір протезде ершік негіздің жалғ ыз ғ ана бө лшегі болып табылады. Сол арқ ылы тік жә не кө лденен шайнау қ ысымы протез орнын шырышты қ абатына беріледі. Бұ рын негіздің бір бө лігі болғ ан доғ а, ө зінің қ асиетін жоғ алтты, ө йткені ол шырышты қ абатқ а тимейді, ал одан бірнеше алшақ та тұ рады. Доғ а бұ л уақ ытта байланыстырғ ы қ ызметін атқ арады. Протездің ершіктік бө лігінде жасанды тістер орналасады. Ершіктің саны ақ аудың санына сә йкес келеді. Егер ақ ау артқ а қ арай орналасса ершікті шектелмеген ақ ау деп атайды. Ал шектелген ақ ауды – аралық деп атайды. Доғ ада қ осымша ө сінділер болады. Олар тіс қ атарының алдынғ ы бө лігінде орналасқ ан ақ ауғ а қ арай бағ ытталады. Альвиоляр айдаршығ ында доғ а пластмасса беку ү шін кү рделі ө сінділермен аяқ талады. Доғ алы протезде айтылғ ан бө лшектерден басқ а бір бірімен қ осылып доғ алы протездің каркасын қ ұ райды. Доғ алы протездің каркасын дайындауды екі ә дісі бар. Бірінші ә дісте каркасты бө лек – бө лек қ ұ яды, екіншісін де толық қ ұ йылады. Толық қ ұ йылғ ан тү рі ө те бағ алы болады, сонымен қ атар ө те арнайы қ ұ ймаларды қ ажет етеді.

Тақ ырыбы: Кү рделі емес аппараттарды дайындау технологиясы.

Емдік жә не алдын алу апараттары – бұ л ортопедиялық қ ондырғ ылар шайнау – сө йлеу аппаратында болатын ауытқ уларды, ақ ауларды қ алпына келтіруге арналғ ан. Шайнау - сө йлеу аппарты бұ л бір бірімен тығ ыз байланыста болатын мү шелер тобын айтады, олар шайнауғ а, тыныс алуғ а, дыбыстарды қ ұ рауғ а жә не сө йлеуге арналғ ан.

Аномалия – бұ л белгілі биологиялық тү рге тә н қ ызметі мен қ ұ рылсынан ауытқ у, ағ заның даму бұ зылыстары салдарынан пайда болатын қ ұ былыс.

Кө птеген ортопедиялық алдын алуғ а жә не емдеуге арналғ ан аппараттар бекітілу ә дісіне, қ ондырғ ының тү ріне, орналасу орнына, ә сер етуі мен тағ айындалуына байланысты бө лінеді. Барлық протездер келесі ретпен топтастырылады: