Möcüzələrimiz onlara gerçəkdən göstərildikdə, dedilər: “Bu, aydın bir sehrdir”.

Musanı n (ə) gö stə rdiyi mö cü zə lə r gü nə ş in yer alə mini iş ı qlandı r­dı ğ ı kimi, hə qiqə tə iş ı q saç dı qda, Misir mü ş riklə ri dedilə r: “Bu – aç ı q-aş kar bir sehrbaz­lı qdı r”. Onlar nə inki haqqı sehrbazlı q adlandı rdı lar, hə m də bu sö zdə n ö trü gurul­tulu bir lə qə b də seç dilə r. Bununla onlar demə k istə yir­dilə r ki, Musanı n (ə) cadu­gə rliyinin cazibə darlı ğ ı hə r bir adama bə lli idi. Bu isə onları n kü frü nü n daha da ə caib olduğ unu gö stə rirdi. Mə gə r ə zə mə tli mö cü zə lə ri sehrin yalanç ı ovsunları və uydurmaları ilə mü qayisə etmə kmi olar?! Hə qiqə tə n, bu, onları n tə kə bbü rlü ­lü klə rinin, inadkarlı qları nı n və ibarə bazlı qları nı n nə ticə si idi.

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ

(27. 14) “Onlar mö cü zə lə rin gerç ə kliyinə ü rə klə rində ə min olsalar da, onları zalı mcası na və tə kə bbü rlə rə dd etdilə r. Bax gö r, ş ə rə fsizlik yayanları n so­nu necə oldu! ”

Firon (L) və ə yanları Allahı n mö cü zə lə rinə iman gə tirmə kdə n bo­yun qaç ı r­dı lar, halbuki onlar ü rə klə rində bu mö cü zə lə rin Fö vqə luca Allah tə rə fində n nazil edildiyinə ş ü bhə etmirdilə r. Onlar hə tta buna ə min idilə r. Onları n iman gə tirmə ­mə yinin sə bə bi ə dalə tsiz və tə kə bbü rlü olmarı ndaydı. Onlar ö zlə rinə qarş ı zalı m­lı q edir və Fö vqə luca Allah qarş ı sı nda ö z və zi­fə lə rini yerinə yetirmir­dilə r. Bununla yanaş ı onlar haqqı tə kə bbü rlə rə dd edir, insanlara etinası zlı qla yanaş ı r və Allahı n elç ilə rinə dikbaş lı q gö stə rib, itaə t etmirdilə r.

Zalı mlı q tö rə də nlə ri necə də hş ə tli bir son ç ulğ adı! Rə bb onları də ­nizdə qə rq etdi, bü tü n qalan mə xluqlar qarş ı sı nda onları rü svay etdi və on­ları n var-dö v­lə tini, bir vaxtlar onları n ö z zü lmü altı nda ə sir olanlara verdi.

ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ

(27. 15) “Hə qiqə tə n, Biz Davuda da, Sü leymana da elm ə ta etdik və onlar dedilə r: “Bizi mö min qulları nı n ç oxundan ü stü n tutan Allaha hə md olsun! ”

Fö vqə luca Allah bu ayə də Davud peyğ ə mbə ri (ə) və onun oğ lu Sü ­leymanı (ə) xatı rladı r. Allah onlara ç ox bö yü k biliklə r ə ta etmiş di və bu ayə ­də “ilm” sö zü ­nü n (“elm”) mü ə yyə n artiklsiz iş lə dilmə si bunu tə sdiq edir.

Fö vqə luca buyurur: “Davudu da, Sü leymanı da [115]. Onlar gecə vaxtı yad adamları n qoyunları nı n tapdaladı ğ ı tarla haqqı nda mü ha­kimə yü rü ­dü rdü lə r. Biz Sü leymana bunu araş dı rmaqda kö mə k etdik və onları n hə r ikisinə hakimiy­yə t və elm verdik” (Ə nbiya, 21/78-79). Davud (ə) və Sü leyman (ə) Allahı n onlara bə xş etdiyi biliklə rə gö rə Ona ş ü kü r edirdilə r. Onlar bə xtiyar mö min edildiklə rinə və hə tta digə r mö min qardaş ­lardan uca tutulduqları na gö rə Rə bbə hə md edirdilə r.

Heç ş ü bhə yoxdur ki, mö minlə r dö rd də rə cə yə ayrı lı rlar. Onları n ə n aş a­ğ ı da olanı – dindar iman sahiblə ridir. Daha yü ksə k pillə də ş ə hidlə rdir. Sonra doğ ­ru danı ş an xeyirxah insanlar gə lir. Ə n yü ksə k pillə ni isə peyğ ə m­bə rlə r və elç ilə r tuturlar. Davud (ə) və Sü leyman (ə) beş mö hkə m ruhlu elç ilə rə aid deyillə r, lakin onlar, buna baxmayaraq, Allahı n ə n ş an-ş ö hrə tli və ə n alicə nab elç ilə rində ndirlə r. Allah onları n adları nı Quranda qeyd et­miş və onları yü ksə k tə riflə ş ə rə flə ndir­miş dir.

Davud (ə) və Sü leyman (ə), Ö z mə xluqları nı n ə n yaxş ı ları nı n cə rgə ­sində yü ksə k yer tutmaqda onlara kö mə k etdiyinə gö rə Rə bbə yorul­maq bilmə də n ş ü kü r edə rdilə r. Allaha saysı z-hesabsı z maddi və dini ne­mə t­lə rə gö rə minnə tdar­lı q etmə k və bü tü n bu nemə tlə ri qə bul etmə k – hə r bir mü sə lmanı n və zifə si və Axirə t hə yatı nda ə bə di Sə adə tin rə hnidir. İ nsan ona ə ta edilmiş bol nemə tlə rdə n qü rrə lə nmə mə li və onlara gö rə yolunu azma­malı dı r. Ə ksinə, o baş a dü ş mə lidir ki, Allahı n hə r yeni nemə ti onu ö z Rə bbinə daha da qü vvə tlə minnə tdarlı q etmə yə sö vq etmə lidir.

ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ

Sü leyman Davudun varisi oldu və dedi: “Ey insanlar! Bizə quş ları n dili ö yrə dilib və bü tü n ş eylə rdə n ə ta edilib. Hə qiqə tə n, bu – aç ı q-aydı n bir lü tfkarlı qdı r”.

Davudu (ə) və Sü leymanı (ə) birgə xatı rlatdı qdan sonra, Fö vqə luca Allah sonuncunu xü susi diqqə ti ilə ş ə rə flə ndirmiş dir. Bunun sə bə bi, Allahı n peyğ ə m­bə ri Sü leymana (ə) bö yü k bir padş ahlı q bağ ı ş laması və ona qeyri-adi bir haki­miyyə t vermə si ilə ə laqə dardı r. Bundan baş qa, Sü leyman­ı n (ə) hakimiyyə ti dö vrü ndə elə qə ribə hadisə lə r baş verirdi ki, onlar onun ş anlı atası na (ə) nə sib olmamı ş dı. O (ə) ö z atası nı n (ə) peyğ ə m­bə r­liyinə və elminə varis olmuş du və nə ticə də onun (ə) ö z biliklə rinə ata­sı nı n biliklə ri də ə lavə olunmuş du. Ola bilsin ki, mə hz buna gö rə bundan ə vvə lki ayə də Fö vqə luca Allah xü susilə qeyd edir ki, Davuda (ə) deyil, mə hz Sü leymana (ə) anlatmı ş dı r[116]. Alicə nab peyğ ə mbə r (ə) Rə bbin onu (ə) belə ecazkar mə r­hə mə tilə himayə si altı na alması ndan xoş bə xt idi. Allahı n ç oxsaylı ne­mə t­lə rinə gö rə minnə tdarlı q və tə ş ə kkü r ə lamə ti olaraq o (ə) demiş dir: “Ey insan­lar! Bizə quş ları n dili ö yrə dilmiş dir”. Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) quş ­ları n və digə r heyvanları n dilini baş a dü ş ü rdü və nü munə ü ç ü n onun (ə) ş anapipiklə danı ş ması və diş i qarı ş qanı n sö zlə rinə qulaq asması haqqı nda Quran hekayə tlə rini gö stə rmə k olar. Belə ecazkar qabiliyyə tə bu ş ə rə fli peyğ ə mbə rdə n (ə) baş qa heç kim malik olmamı ş dı r.

Fö vqə luca ona (ə) qeyri-adi nemə tlə r və hə mç inin hakimiyyə t və qü drə t ə ta etmiş di ki, onları n bə nzə ri Adə min digə r nə sillə rində yoxdur və olmamı ş dı r. Bir vaxtlar Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) Allaha dua edə rə k de­miş di: “Ey Rə bbim! Mə ni bağ ı ş la və mə nə elə bir hakimiyyə t ver ki, mə n­də n sonra heç kim ona sa­hib olması n. Hə qiqə tə n, Sə n – Bə xş edə n­sə n” (Sad, 38/35). Allah onun (ə) bu dua­sı nı qə bul etdi və ş eytanları və cinlə ri ona (ə) tabe etdi. Onlar onun (ə) bü tü n tap­ş ı ­rı qları nı yerinə yetirir və adi insanları n bacara bilmə diklə ri iş lə rin ö hdə sində n də gə lirdilə r. Rə bb kü lə yi də ona (ə) tabe etmiş di. O, bir sə hə r mehinin ə smə si ilə bir aylı q yolu qə t edə bilir və sonra bir gü norta mehi ilə də eyni mə safə ni geriyə dö nü rdü. Alicə nab peyğ ə mbə r (ə) sə mimiyyə tlə etiraf edir­di ki, ona (ə) ə ta edilə n bü tü n nemə tlə r Fö vqə luca Allahı n mə rhə mə ­tində ndir.

ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ

Sü leymanı n cinlə r, insanlar və quş lardan ibarə t qoş un­ları onun hü zurunda toplandı lar. Onlar dö yü ş qaydası nda dü zü lmü ş ­dü lə r”.

Sü leyman peyğ ə mbə rin (ə) qoş unları ç oxsaylı və ç ox qorxunc idi. Ona tə kcə insanlar deyil, cinlə r, ş eytanlar və quş lar da daxil idilə r. Bu qo­ş unları n hə d­siz sayda olması Sü leymanı (ə) ç aş dı rmı rdı və o (ə) qoş un­ları nı ə n mü kə mmə l qaydada idarə edirdi. Onun (ə) dö yü ş ç ü lə ri hə r bi­rində yü ksə k də rə cə də intizam hö km sü rə n bö lmə lə rdə birlə ş miş dilə r. Onlar istə nilə n anda yü rü ş ə ç ı xmağ a hazı r və ziyyə tdə gö zlə yirdilə r. Onun (ə) sə f-sə f dü zü lmü ş ə la qoş unları nı n sı raları hə rə ­kə tdə və dü ş ə rgə yə da­yan­­dı qları zaman qə tiyyə n pozulmurdu. Sü leymanı n (ə) qoş unları onun icazə si ilə hə rə kə tə gə tirilir və bü tü n ə mrlə ri dinmə z-sö ylə mə z yerinə yeti­rilirdi. Onlar ö z peyğ ə mbə rlə rinə (ə) etiraz etmə yə cə sarə t gö stə rmir və onun (ə) ə mrini eş idə ndə, yerinə yetirmə yə tə rə ddü d etmirdilə r. Fö vqə luca bu­nunla ə laqə dar hə tta belə deyir: “Bu – Bizim ə ta etdiyimizdir! Ya mə r­hə ­mə t gö s­tə r, ya da ö zü ndə saxla, hesabatı soruş ulmayacaq” (Sad, 38/39). Bü tü n bunlar birmə nalı olaraq onu gö s­tə ­­rir ki, Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) ö z torpa­ğ ı nı n tam hü ­quqlu hö kmdarı idi.

ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ

Onlar Qarı ş qa vadisinə gə ldikdə, bir diş i qarı ş qa dedi: “Ey qarı ş qalar! Mə skə nlə rinizə girin ki, Sü leyman və dö yü ş ç ü lə ri, ö zlə ri də istə mə ­də n, sizi tapdalaması nlar”.

Bir də fə onun (ə) saysı z-hesabsı z qoş unları hə rbi yü rü ş ə ç ı xaraq, Qarı ş qa vadisinə gə lmiş di. Bir diş i qarı ş qa bu nə hə ng ordunu gö rdü kdə, ö z hə mmə nş ə ­lə rinə [117] gö rə narahat olur və qarı ş qalara ö z yuvaları nda gizlə n­mə yi tapş ı rı r ki, onlar Sü leymanı n (ə) və onun dö yü ş ç ü lə rinin ayaqları altı nda qalı b tapda­lan­ma­sı nlar. Diş i qarı ş qanı n nə sihə ti bü tü n qarı ş qalara ç atdı. Ola bilsin ki, Fö vqə luca Allah hə min mü barə k anda o qarı ş qaya qeyri-adi gü clü sə s ə ta etmiş di, ç ü nki o, ə ks tə qdirdə, Qarı ş qa vadisində bü tü n qarı ş qaları xə bə rdar etmə yi bacarmazdı. Ola da bilsin ki, diş i qarı ş qa tə kcə ö z ə trafı na yı ğ ı ş mı ş qarı ş qaları xə bə rdar etmiş di və onlar da ö z nö vbə sində xə bə ri digə rlə rinə ö tü rmü ş dü lə r. İ stə nilə n halda, o, bü tü n qarı ş qaları tə h­lü kə ilə ə laqə dar xə bə rdar etmiş di və onlara ö z yuvaları na qayı tmağ ı tap­ş ı r­mı ş dı. O, Sü leymanı n (ə) qoş ununun nə hə ngliyini və qü drə tini bilirdi və baş a dü ş ü rdü ki, alicə nab peyğ ə mbə rin (ə) dö yü ş ç ü lə ri ö z ayaqları altı nda nə baş verdiyini hiss etmə də n kiç icik hə ş ə ratları tapdayı b mə hv edə bilə r­dilə r. Sü leyman (ə) qarı ş qanı n bu sö zlə rini eş itdi və ç ə tinlik ç ə kmə də n onları baş a dü ş dü.

ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ

O gü lü msə di və onun sö zlə rinə gü lü b dedi: “Ey Rə bbim! Sə nin mə nə və valideynlə rimə mə rhə mə tinə gö rə mə ni Sə nə ş ü kü r et­mə yə və razı qalacağ ı n xeyirli iş lə r gö rmə yə sö vq et. Ö z mə rhə mə tinlə mə ni saleh qulları nı n arası na daxil et”.

O (ə), diş i qarı ş qanı n ö z qohum-ə qrə baları na belə qayğ ı gö stə rmə ­sinə və belə cə gö zə l ş ə kildə ö z fikrini ifadə edə bilmə sinə tə ə ccü blə nmiş di. Sü leyman peyğ ə mbə rin (ə) ö z davranı ş ı na gə ldikdə isə, bu gö zə l ə xlaqı n və kamilliyin nü munə si oldu. Birincisi, doğ rudan da tə ə ccü bə və diqqə t yeti­rilmə sinə layiq olan bu hadisə onu (ə) bir qə də r ə ylə ndirdi. İ kincisi, o (ə) ağ zı nı geniş aç ı b gü lmə di, sadə cə gü lü msə di. Muhə mmə d Peyğ ə mbə r (s.ə.s.) də mə hz belə edə rdi. O (s.ə.s.) da tez-tez gü lü msə yə r və bə rkdə n gü l­mə yi sevmə zdi. Hə qiqə tə n, uca sə slə gü lü ş və qə hqə hə insanı n yü ngü l­mə ­caz­lı ğ ı na və tə rbiyə sizliyinə də lalə t edir. Ə gə r insan mə zhə kə li bir ş ə raitdə də gü lü msə mirsə, onda bu hal onun kobud və tə kə bbü rlü olması nı gö stə rir. Belə pis rə ftar isə Allahı n peyğ ə mbə rlə ri və elç ilə rinə heç vaxt xas mə ziyyə t olmamı ş dı r.

Sonra Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) Fö vqə luca Allaha, ona (ə) belə ecaz­kar ö z­ə l­lik bə xş etdiyinə gö rə, ş ü kü r etdi. O (ə) dedi: “Ey Rə bbim! Mə nə və valideyn­lə rimə ə ta etdiyin hə r ş eyə gö rə Sə nə minnə tdar olmaq və ş ü kü r etmə k ü ç ü n mə nə kö mə k ol”. Hə qiqə tə n də, Fö vqə luca Allahı n vali­deyn­lə rə bə slə diyi mə rhə mə ti, hə m də eyni zamanda insanı n ö zü nə bə slə ­diyi mə rhə mə tdir. Bu, Sü leymanı n (ə) yadı nda idi və buna gö rə, Allahdan xahiş etdi ki, Rə bbin ona (ə) və valideynlə rinə bağ ı ş ladı ğ ı bü tü n dü nyə vi və dini nemə tlə rə gö rə onu (ə) minnə tdar qullardan etsin. O (ə) hə m də belə dedi: “Ey Rə bbim! Mə ni, cə hdlə rimi puç a ç ı xara və ya mü kafatı mı azalda bilə n hə r ş eydə n xali olan sə mimi və dü zgü n ə mə llə r yerinə yetirmə k ü ç ü n ruhlan­dı r. Mə nə sə mimi olmağ a, yə ni hə r ş eyi yalnı z Sə nin iltifa­tı na nail olmaq­dan ö trü yerinə yetirmə yə kö mə k et. Sə nin mü drik hö kmlə rinə uyğ un ola­raq davranmağ ı ma yardı mç ı ol. Ö z mə rhə mə tinlə mə ni mö min qulları ­nı n cə rgə sinə qə bul et. Sə nin ilahi mə rhə mə tin və onun bir hissə si olan Sə adə t yurdu Cə nnə t, ə mə llə rinin kamilliyində n və ya nisbə tə n az kamilliyində n ası lı olmayaraq, mö minlə r ü ç ü n tə yin edilmiş dir”.

Belə liklə, biz Sü leyman peyğ ə mbə rin (ə) qeyri-adi bacarı qları ndan və mə ziyyə tlə rində n bir nü munə ni – Qarı ş qa vadisində ki ə hvalatı ş ə rh etdik. Sonra Fö vqə luca Rə bb bu ecazkar peyğ ə mbə rin (ə) hə yatı ndan daha bir ə hvalatı – ş ana­pipiklə olan rə vayə ti xə bə r verir.

ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ

(27. 20) “O, quş lara gö z gə zdirib, dedi: “Mə nə nə olmuş dur? Niyə ş ana­pipiyi gö rmü rə m? Yoxsa o, gə lmə yə nlə rdə n oldu? ”

Bir də fə Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) quş lara baxı ş keç irirdi. Bu baxı ş faktı nı n ö zü alicə nab peyğ ə mbə rin (ə) mö hkə m iradə sinə, qə tiyyə tinə və də rra­kə li olma­sı na də lalə t edir. O (ə) ö zü nü n ç ox bö yü k sayda olan ordu­sunda nizam-intizamı n qayğ ı sı na qalı r və bu sahə də hə m ə hə miyyə tli və hə m də az ə hə miyyə t kə sb edə n mə sə lə lə rlə də ş ə xsə n mə ş ğ ul olurdu. O (ə) hə tta quş ları n dö yü ş cə rgə lə rini yoxla­maq və bü tü n dö yü ş ç ü lə rinin yoxla­mada iş tirakı na ə min olmaq imkanı nı da nə ­zə rdə n qaç ı rmı rdı. Ş ə rh etdi­yimiz ayə nin ə sil mahiyyə ti də elə bundan ibarə tdir. Lakin belə bir yanlı ş rə y də var ki, Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) ş anapipiyi, iç mə li su mə nbə yinin yerini ondan soruş maq ü ç ü n axtarı rmı ş. Ş anapipiklə rin yerin altı n­dakı suyu hiss edə bilmə lə ri haqqı nda mü xtə lif ə fsanə lə r mö vcuddur, amma onları n heç bir ə sası yoxdur. Bundan baş qa, mə ntiqi də lillə r və naslar[118] belə baxı ş ­ları n sə hv olduğ unu tə sdiq edir.

Mə ntiqi də lillə rə gə ldikdə isə, tə crü bə və mü ş ahidə lə r gö stə rir ki, ş ana­pi­piklə r yerin altı nda olan suyu aş kar etmə k qabiliyyə tinə malik de­yil­lə r. Ə gə r bu belə olsaydı, onda Fö vqə luca Allah bu barə də Quranda mü tlə q xatı rladardı, ç ü nki belə bir qə ribə bacarı q bə ş ə riyyə t ü ç ü n ə n bö yü k mö cü ­zə lə rdə n biri olardı.

Naslara gə ldikdə isə, onlarda Sü leyman peyğ ə mbə rin (ə) mə hz hə min mə qsə dlə ş anapipiyi axtarması barə də heç bir xə bə r verilmə miş dir. Bu belə olsay­dı, ö z ə ksini Quranı n mə tnində tapardı, ç ü nki ə rə b dilində belə bir fikri birmə nalı ş ə kildə ifadə etmə k ü ç ü n kifayə t qə də r sö z vardı r. Lakin Fö vqə luca Allah bildir­miş dir ki, Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) quş lara sı ra baxı ş ı nı ona gö rə keç irirdi ki, yoxlama zamanı kimin cə rgə də olub, kimin də olmadı ğ ı nı ö yrə nsin və onları n ha­mı ­sı nı n verilmiş tapş ı rı qları ye­rinə yetirdiyinə ə min olsun. Amma onun (ə), suyu aş kar etmə k ü ç ü n ş a­napipiyin axtarı ş ı na ehtiyacı yox idi, ç ü nki suyun hansı də rin­likdə yerlə ş ­mə sində n ası lı olmayaraq, onu qazı b tapmağ ı bacaran cin və ş eytanlar onun (ə) tabeliyində idilə r. Bundan baş qa, Allah kü lə yi də ona (ə) ram etmiş di ki, o, bir sə hə r mehinin ə smə si ilə bir aylı q yolu qə t edir və bir gü norta kü lə yinin ə smə si ilə də bir o qə də r mə safə adlaya bilirdi. Mə gə r o (ə) su mə nbə yinin aş kar edilmə si ü ç ü n ş anapipiyə mö htac ola bilə rdi?!!

Ş anapipiyin qeyri-adi qabiliyyə ti haqqı nda geniş yayı lmı ş ş ə rhə qayı da­raq, qeyd etmə k lazı mdı r ki, bu mü stə sna olaraq yalnı z İ srail oğ ul­ları nı n nağ ı l­ları na sö ykə nir. Bir ç ox mü sə lmanlar bunun sağ lam dü ş ü ncə yə zidd olması ü zə rində dü ş ü nmə yə rə k, ona istinad edirlə r. Ə gə r biz bundan sonra da belə heç nə ilə ə sas­landı rı lmamı ş hekayə tlə ri rə vayə t etmə li olsaq, onlar o qə də r geniş yayı lar ki, onları ə sil gerç ə klik kimi qə bul etmə yə baş layarlar. Nə ticə də isə Quranı n bə zi ş ə rhlə ri tə hlü kə li və hə tta mə hvedici ola bilə r[119].

Sağ lam tə fə kkü r xatı rladı r ki, aydı n ə rə b dilində nazil edilə n [120] və bü tü n bə ş ə riyyə tə gö ndə rilə n Quran hə m alimlə r, hə m də azsavadlı insanlar tə rə fində n baş a dü ş ü lmə lidir. Biz onun ecazkar ayə lə rinin mə nası ü zə rində dü ş ü nmə li və hə r bir xalis ə rə bə aydı n olan Quranı n ə sli mə tni ilə mü xtə lif ş ə rhlə ri mü qayisə etmə ­liyik. Bu mü ddə a, yalnı z Muhə mmə d Peyğ ə mbə rin (s.ə.s.) hə dislə rinə istinad etmə yə n ş ə rhlə rə aiddir. Ə gə r onlar Quran ayə lə rinin aç ı q mə nası na və mə tninə zidd deyillə rsə, onda biz onları qə bul edə bilə rik. Ə gə r onlar Quran ayə lə rinin mə nası və ya mə tni ilə ziddiyyə t tə ş kil edirsə, biz onları rə dd etmə li, onları n yanlı ş olması na ş ü bhə etmə mə liyik, ç ü nki onlar Quran ayə sinin ö z mahiyyə tinə mü xalif ç ı xı rlar.

Belə liklə, Sü leyman peyğ ə mbə r (ə) quş lara sı ra baxı ş ı keç irə ndə, gö rü r ki, ş anapipik yoxdur. Bu onu gö stə rir ki, alicə nab peyğ ə mbə r (ə) qo­ş unları nı ş ə xsə n idarə edirmiş, bə sirə t və diqqə tliliklə seç ilirmiş. Hə tta ki­ç icik bir quş olan ş anapi­piyin yerində olmaması belə onun (ə) nə zə rində n qaç mamı ş dı. O (ə) demiş di: “Niyə mə n ş anapipiyi gö rmü rə m? Bu saysı z-hesabsı z ordunun iç ində gö zü mdə n gizlə ndiyinə gö rə mi onu gö rə bilmi­rə m və yaxud mə nim icazə m olmadan gə lmə ­diyinə gö rə mi? ”

ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ