Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Namaz qılın, zəkat verin və Elçiyə itaət edin, - ola bilsin ki, siz əfv ediləsiniz”.






 

Fö vqə luca namaz qı lı nması nı və qə lbə n və bə də n hə rə kə ti ilə onun ş ə rt­lə rini və vacib hö kmlə rini icra etmə yi və hə mç inin Allahı n qulları na ə ta etdiyi ö z mü lkiyyə tində n zə kat vermə yi ə mr edir. Zə kat kası blara və hə m­ç inin zə kat kimi toplanmı ş mü lkiyyə tə haqqı olan digə r insanlara paylanı r. Namaz və zə kat ibadə tin iki ə n vacib ayinidir. Mü sə lman onları yerinə yetirmə klə Allah qarş ı sı nda ö z və zifə lə rini ixlasla icra etmiş və Onun mə xluqları na xeyirxahlı q gö stə rmiş olur.

Sonra isə Fö vqə luca Allah Elç iyə (s.ə.s.) tamamilə itaə t etmə k hö k­mü verir. Buna gö rə mü sə lmanlar onun (s.ə.s.) ə mrlə rini yerinə yetirmə li və qadağ aları nı pozmamalı dı rlar. Fö vqə luca buyurur: “Elç iyə itaə t edə n, Allaha itaə t edir” (Nisa, 4/80). Ə gə r insanlar bu hö kmü yerinə yetirsə lə r, onlar mü tlə q ə fv edilə rlə r. Allahı n mə rhə mə tini dilə yə n hə r kə s qoy bu yola gə lsin. Lakin kimsə namaz qı lmadan, zə kat vermə də n və Allahı n Elç isinə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) itaə t et­mə də n Allahı n iltifat gö stə r­mə sinə ü mid bə slə yirsə, onun ü midlə ri boş a ç ı xa­caqdı r.

 

ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ

(24. 57) “Fikirlə ş mə ki, kafirlə r yer ü zü ndə xilas ola bilə rlə r. Onla­rı n mə s­kə ni Od olacaqdı r. Gə lə cə klə ri bu yer necə də pisdir! ”

 

Qoy kafirlə rə ə ta edilə n dü nyə vi var-dö vlə t sə ni ç aş dı rması n, ç ü nki Allah insanlara mö hlə t versə də, onları n ə mə llə rini unutmur. Fö vqə luca buyu­rur: “Biz onlara onlardan [62] istifadə etmə yə az vaxt ə rzində imkan verə cə ­yik, sonra isə, onları də hş ə tli ə zablar ç ə kmə yə mə cbur edə cə yik” (Loğ man, 31/24). Hə qiqə tə n, kafirlə rin sı ğ ı nacağ ı ə n mü dhiş sı ğ ı nacaqdı r. Bu – ş ə r, qə m və ə bə di cə za mə skə nidir.



 

ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ ﰄ

Ey iman gə tirə nlə r! Qoy ə linizin altı nda olanlar və hə ddi-bu­luğ a ç atmayanlar ü ç halda sizdə n icazə istə sinlə r: sü bh namazı na qə də r, gü norta vaxtı paltarı nı zı soyunanda və gecə namazı ndan sonra. Budur sizin ç ı lpaq qala bilə cə yiniz ü ç vaxt. Nə sizə, nə də onlara, bu hallardan baş qa[63], gü nah yoxdur, axı siz bir-birinizi ziyarə t edirsiniz. Allah ayə lə rini sizə belə izah edir. Allah – Bilə ndir, Mü drikdir”.

 

Fö vqə luca mö minlə rə buyurmuş dur ki, kö lə lə r və hə ddi-buluğ yaş ı na ç atmayan uş aqlar onları n otağ ı na girə rkə n ü ç halda icazə istə sinlə r. Allah bu hö k­mü n hikmə ti haqqı nda da xə bə r vermiş dir. Bu ondan ibarə tdir ki, hə min saatlar insanları n evlə rində lü t qala bilmə lə rinin ü ç vaxtı dı r. Bu – iş a namazı n­dan sonra gecə istirahə ti vaxtı, sü bh namazı qarş ı sı nda yuxu­dan oyanma vaxtı və gü norta istirahə ti vaxtı dı r. Gecə yuxusundan ə vvə l insanlar, bir qayda olaraq, ö z adi pal­tarları nı də yiş ir, gü ndü z isə onlar ç ox vaxt adi paltarda istirahə tə uzanı rlar və buna gö rə Allah ə mr edir ki, insanlar gü norta istirahə ti ü ç ü n paltarı soyunan hallarda otağ a girmə k istə yə nlə r icazə alsı nlar.

Bu ü ç halda kö lə lə r və kiç ik yaş lı uş aqlar baş qa insanlara nisbə tə n otağ a ica­zə siz girmə k haqqı na malik olmurlar. Qalan bü tü n hallarda isə onlara otağ a icazə almadan daxil olmağ a icazə verilmiş dir, ç ü nki hə r də fə daxil olanda icazə istə mə k onlar ü ç ü n ç ox ağ ı r olardı. Bu tə kcə kö lə lə rə və hə ddi-buluğ a ç atmamı ş uş aqlara aiddir, ç ü nki onlar ö z sahiblə rinə və ya valideynlə rinə ç oxsaylı mə sə ­lə ­lə rlə ə laqə dar mü raciə t etmə li olurlar.

Belə liklə, Allah nazil etdiyi ayə ni nə inki izah edir, hə m də onun hikmə ti haqqı nda da bizə xə bə r verir. Belə izahat hö kmü n ə hə miyyə tini gü clə ndirir və Qanunyaradı cı sı nı n mü drikliyinə və rə hmliliyinə də lalə t edir ki, Onun gö zə l ad­ları arası nda – Bilə n və Mü drik adları da vardı r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bü ­tü n vacib, kö nü llü və yol verilə n ə mə llə r haqqı nda biliklə rə və hə m də mü d­rikliyə malikdir və onun sayə sində O (Pak və Mü qə ddə s Olan) hə r ş eyi ö z ye­rində yerlə ş ­dirir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) hə r bir mə xluqa ona yaraş an gö r­kə m vermiş və hə m də hə r bir ş ə riə t hö kmü nə mü vafiq gə lə n hikmə t [64] nazil etmiş dir.

Hə min sü nnə lə rin bə zilə rini Fö vqə luca Allah bu ayə də xatı rladı r və sonra onları n ə hə miyyə tini və mü drikliyini belə bə yan edir:

 

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ

 

Sizin uş aqları nı z hə ddi-buluğ a ç atdı qda, qoy onlar da, ö zlə ­rin­də n bö yü klə rin icazə istə diklə ri kimi, icazə istə sinlə r. Allah ayə lə ­rini sizə belə bə yan edir. Allah – Bilə ndir, Mü drikdir”.

 

Yetkinlik və ya hə ddi-buluğ yaş ı na ç atmaq adı altı nda oğ lan uş aq­ları nda pollyusiya yaranması [65] dö vrü nü n baş lanması nə zə rdə tutulur. Uş aqlar bu yaş a ç atdı qda, bö yü klə rin etdiklə ri kimi, gecə -gü ndü zü n istə ­nilə n vaxtı nda bö yü klə rin otağ ı na girdikdə, onlardan icazə istə mə li­dirlə r. Fö vqə luca buyurur: “Ey iman gə tirə nlə r! İ cazə almadan və sakinlə rinə salam vermə də n ö zgə evlə rinə daxil olmayı n. Bu sizin ü ç ü n daha yax­ş ı dı r. Ola bilsin ki, siz nə sihə ti yadda saxlayar­sı nı z” (Nur, 24/27).

Son iki ayə də n bir neç ə nə ticə ç ı xarmaq olar ki, onlardan aş ağ ı da­kı lar ü zə rində dayanaq:

- Kö lə lə rin sahiblə ri və azyaş lı uş aqları n hamilə ri kö lə lə rinə və uş aqları ­na faydalı elmlə r və davranı ş qaydaları ö yrə tmə lidirlə r, ç ü nki Allah buyuranda ki: “Ey iman gə tirə nlə r! Qoy ə linizin altı nda olanlar və hə ddi-buluğ a ç atma­yanlar ü ç halda sizdə n icazə istə sinlə r: sü bh namazı na qə ­də r, gü norta vaxtı paltarı nı zı soyunanda və gecə namazı ndan sonra...” (Nur, 24/58), mə hz onlara mü raciə t et­miş ­dir. Bu, tə lim vermə yi və tə rbiyə etmə yi nə zə rdə tutur, ç ü nki daha sonra Fö vqə luca belə buyurur: “...Nə si­zə, nə də onlara, bu hallardan baş qa [66], gü nah yoxdur, axı siz bir-birinizi ziyarə t edirsiniz...” (Nur, 24/58).

- Mü sə lmanlar ö zgə nə zə rlə rində n bə də nlə rinin ö rtü lmə sinin zə ruri oldu­ğ u hissə lə rini qorumalı və bu mə sə lə də ə n yü ksə k də rə cə də ehtiyatkarlı q gö stə r­mə ­lidirlə r. Buradan aydı n olur ki, mü sə lman, insanları n onu lü t gö rə bilə cə yi yerlə rdə ç immə mə li və ö zü nü yumamalı dı r.

- Gü norta istirahə ti mü sə lmanlar ü ç ü n gecə yuxusu kimi adi bir haldı r və buna gö rə Allah mü sə lmanlara onları n adi və ziyyə tinə aid hö kmü belə izah edir.

- Hə ddi-buluğ a ç atmamı ş uş aqlara yaş lı insanları n ö rtü lmə li olan bə də n hissə lə rini gö rmə yə icazə verilmir və bə də nlə rinin mü vafiq hissə lə ­rini ç ı lpaq qoy­mağ a da icazə verilmir, ç ü nki Allah onlara otağ a girə rkə n icazə almağ ı ə mr et­miş dir ki, qadağ an olunanı gö rmə kdə n ç ə kinsinlə r.

- Kö lə lə r sahiblə rinin ö rtü lmə si zə ruri olan bə də n hissə lə rini gö rmə k haq­qı na malik deyillə r və sahiblə ri də ö z kö lə lə rinin bə də nlə rinin mü vafiq hissə lə rini gö rmə k haqqı na malik deyillə r. Ş ə riə t mə sə lə lə rini ö yrə nmə klə mə ş ğ ul olan mü ə l­limlə r və də və tç ilə r ş ə riə t hö kmlə rinin ə hə ­miy­yə tini və hikmə tlə rini izah etmə li və onları sadə cə xatı rlatmaqla ö zlə rini mə hdudlaş dı rma­ma­lı dı rlar. Mə hz buna gö rə Allah mü zakirə etdiyimiz hö kmü nazil etmiş, sonra isə bunun sə bə bi barə də xə bə r verə rə k, buyur­muş dur: “...Budur sizin ç ı lpaq qala bilə cə yiniz ü ç vaxt...” (Nur, 24/58).

- Ö rtü lmə si zə ruri olan bə də n hissə lə rinə baxmağ ı n haram olması nə inki kö lə lə rə və azyaş lı uş aqlara, hə m də kö lə lə rin sahiblə rinə və digə r yaş lı ş ə xslə rə də aiddir. Buna gö rə Fö vqə luca buyurur: “...Nə sizə, nə də onlara, bu hallardan baş ­qa [67], gü nah yoxdur, axı siz bir-birinizi ziyarə t edir­siniz...” (Nur, 24/58).

- Uş ağ ı n tü pü rcə yi, hə tta bir qə də r ə vvə l onun ağ zı na natə miz bir ş ey (mə ­sə lə n, qusuntu) də ysə də, tə mizdir. Fö vqə luca uş aqları bö yü klə rin ə trafı nda dola­ş an (tə vvafun) adlandı rı r. Allahı n Elç isində n (s.ə.s.) piş iklə r haqqı nda soruş ­duqda, o (s.ə.s.) demiş dir: “Onlar natə miz deyillə r. Onlar sizin ə trafı nı zda gə zə n­lə r­də n biridir”.

- İ nsan onun himayə sində olan uş aqları n xidmə tində n (bu uş aqlar ü ç ü n ağ ı r olmadı qda və ü mummə qbul normaları aş madı qda) istifadə etmə k ixtiyarı na malikdir. Bu isə, Allahı n uş aqları yaş lı ları n ə trafı nda gə ­zə nlə r [68] adlandı rması ilə tə sdiq olunur.

- Ü ç ç ı lpaq qalma halı ndan baş qa bü tü n digə r hallarda otaqlara icazə siz girmə yə yol verilmə si hə ddi-buluğ a ç atmamı ş uş aqlara aiddir. Hə d­di-buluğ a ç atmı ş uş aqlara gə ldikdə isə, onlar bü tü n hallarda və istə ­nilə n vaxtda daxil olmaq ü ç ü n icazə istə mə lidirlə r.

- Yetkinlik və ya hə ddi-buluğ yaş ı na ç atmaq adı altı nda oğ lan uş aqla­rı nda pollyusiya yaranması dö vrü nü n baş lanması nə zə rdə tutulur. Yetkinlik yaş ı na ç atmaqla bağ lı ş ə riə tdə n irə li gə lə n bü tü n hö kmlə r, barə ­sində mü sə lman ilahiy­yatç ı ları nı n heç bir ixtilafa dü ş mə diklə ri bu meyara istinad etmə lidir. Lakin hə ddi-buluğ a ç atmanı n və ya cinsi yetkinliyin meyarı nı n yaş hə ddi və qası qda tü k ç ı xmı ş olması mə sə lə si ilə ə laqə dar mü xtə lif rə ylə r mö vcuddur. Bu barə də ə n yaxş ı bilə n Allahdı r.

ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ

 

Nikahlanacağ ı na ü mid bə slə mə yə n yaş laş mı ş qadı nlara zinə ­tini gö stə rmə də n ü st libası nı ç ı xarması gü nah olmaz. Lakin bundan ç ə kinsə lə r onlar ü ç ü n daha xeyirlidir. Allah – Eş idə ndir, Bilə ndir”.

 

Bu ayə artı q cinsi hə yat sü rmə yə n və ehtiras hissi keç irmə yə n qa­dı n­lara aiddir. Onlar ə rə gedə cə klə rinə və kiş ilə r ü ç ü n cə zbedici olduq­ları na ü mid bə slə ­mirlə r. Bunlar – ehtiras hissi duymayan və kiş ilə rdə cinsi meyil oyatmayan ahı l və hə mç inin bə dheybə t simalı, hə m də kiş ilə ri cə lb etmə yə n qadı nlardı r. Belə qadı n­lar ü st ö rtü klə rini geyinmə sə lə r gü nah et­mə zlə r. Fö vqə luca onları n barə sində belə buyurur: “...Qoy onlar, gö rü lə n­lə r istisna edilmə klə, ö z zinə t­lə rini nü mayiş etdirmə sinlə r və ö rpə klə ri ilə yaxaları nı ö rtsü nlə r və ö z zinə t­lə rini... baş qa heç kimə gö stə rmə ­sinlə r...” (Nur, 24/31).

Bu ayə də xatı rlanan qadı nlar ü zlə rini aç maq haqqı na malikdirlə r, ç ü nki belə hə rə kə tlə ri onlar ü ç ü n və onları n ə trafları ndakı lar ü ç ü n tə hlü kə li nə ticə lə rə sə bə b olmaz. Lakin ü st ö rtü klə ri geyinmə mə yə razı lı q verilmə si ə sası nda bə zi insanlar sə hvə n elə gü man edə bilə rlə r ki, belə qadı nlara yad kiş ilə rin qarş ı sı nda bə zə nmə yə yol verilmiş dir və bu yanlı ş lı ğ ı n qarş ı sı nı almaq ü ç ü n Fö vqə luca Allah onlara ö z zinə tlə rini nü mayiş etdirmə yi qadağ an etmiş dir. Bu o demə kdir ki, onlar ö zlə rinə diqqə ti cə lb edə bilə n ü st paltar geymə k və ayaqları nı yerə bə rk vuraraq, ə trafdakı lara ayaqları n­dakı zinə tin cingiltisini eş itdirmə k ixtiyarı na malik deyillə r. Bunun sə bə bi – qadı nı n taxdı ğ ı zinə tlə rinin kiş ilə ri hə və sə salı b azdı rması və hə tta ə gə r qadı n ö rtü nsə və cə zbedici gö rkə mə malik olmasa belə, onları ç ə tin və ziy­yə tə salması dı r. Buna gö rə ö rtü yü aç maqdan vaz keç mə k, tə vazö karlı q və tə miz ə xlaqa riayə t etmə k belə qadı nlar ü ç ü n daha yaxş ı dı r. Tə miz ə xlaq dedikdə, nə zə rdə tutu­lan qadı nı n ə rdə olması və insanı gü nah iş lə tmə yə sö vq edə n hə r ş eydə n ç ə kin­mə sidir.

Hə qiqə tə n də, Allah hə r cü r sə slə ri eş idir, hə r hansı niyyə t və dü ş ü n­cə də n xə bə rdardı r. Bu, qadı nları ö zlə rini yaramaz sö zlə rdə n və niy­yə tlə rdə n qorumağ a vadar etmə lidir və onlar daima yadda saxlamalı dı rlar ki, Allah insanlara tö rə tdik­lə ­rinin ə və zini mü tlə q verə cə kdir.

 

ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ

Kora gü nah gə lmə z, axsağ a gü nah gə lmə z, xə s­tə yə gü nah gə lmə z, bir də ə gə r ö z evlə rinizdə, yaxud ata­­ları nı zı n evlə rində, yaxud ana­ları nı zı n ev­lə ­rində, yaxud qar­daş ları nı zı n ev­lə ­rində, ya­xud bacı ları nı zı n evlə ­rində, ya­­xud ə mi­lə rinizin evlə ­rində, ya­xud bi­bilə ri­nizin evlə rin­də, ya­xud dayı ­ları ­nı ­zı n evlə ­rində, yaxud xalaları nı zı n evlə ­rində, ya­xud aç arları ə llə rinizdə olan ev­lə rdə, ya­xud dostları nı zı n evlə ­rində ye­mə k yemə kdə sizin ö zü nü zə heç bir gü nah gə lmə z. Birgə və ya ayrı lı qda yemə k ye­mə yiniz­də də sizə heç bir gü nah gə lmə z. Ev­lə rə girdiyiniz zaman ö zü ­nü zü Allah tə rə fində n bə rə kə tli və gö zə l salamla salam­layı n. Allah ayə lə rini sizə belə bə yan edir ki, anlayası nı z”.

 

Fö vqə luca qulları na bə slə diyi Ö z mə rhə mə ti haqqı nda xə bə r verir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) insanlar ü ç ü n dinini nə inki ç ə tinlə ş dirmə di, hə tta ş ə riə t hö km­lə rini də asanlaş dı rdı. Korları n, axsaqları n, xə stə lə rin bir sı ra vacib dini hö kmlə ri yerinə yetirə bilmə mə klə rini gü nah saymadı. Bunlar – Allah yolunda hə rbi yü rü ş ə ç ı xmamaq və ya baş qa ibadə t ayini ola bilə r ki, kor bunu gö rmə ­mə zliyi ü zü ndə n, axsaq – ş ikə stliyi ü zü ndə n, xə stə isə sağ lamlı q və ziyyə tinə gö rə yerinə yetirmə yə qadir deyildir. Bu ayə son də rə cə geniş mə naya malikdir və bü ­tü n ş ə riə t tə lə blə rinə aiddir.

Lakin sonra Fö vqə luca Allah belə bir ayə nazil etdi ki, o ancaq mü ə yyə n ş ə raitdə qü vvə yə minir. Fö vqə luca mü sə lmanlara ö z evlə rində yemə yə icazə verdi. “Ö z evlə ri” ifadə si altı nda onları n ö vladları nı n evlə ri nə zə rdə tutulmuş ­dur. Bu mü ddə anı n ə dalə tli olması nı Muhə mmə d Peyğ ə mbə rin (s.ə.s.): “Sə n ö z mü lkiyyə ­tinlə birgə atana mə xsussan” kə lamı tə sdiq edir. Digə r bir hə disdə isə belə deyilir: “Ə n yaxş ı qida sizin ö z zə hmə tinizlə qazandı ­ğ ı nı zdı r və sizin uş aqları nı z da sizin qazancı nı z və ə ldə etdiklə rinizdir”.

Bu ayə də insanları n ö zlə rinə mə xsus evlə ri nə zə rdə tutulmamı ş dı r, ç ü nki bu, izah edilmə yə ehtiyacı olmayan bir ş eyin izah edilmə si olardı. Allahı n nitqi isə belə faydası z ifadə lə rdə n sonsuzluğ a qə də r uzaqdı r. Allah gü nah olmayan, lakin bə zi insanlarda ş ü bhə oyada bilə cə k ş eylə ri izah edir. Hə r kə sin ö z evinə gə ldikdə isə, insanı n ö z evində yemə k yemə k haqqı olduğ una heç kə s ş ü bhə edə bilmə z.

Fö vqə luca hə mç inin Ö z qulları na ataları nı n evlə rində və ya anala­rı nı n ev­lə rində və yaxud qardaş ları nı n evlə rində və ya bacı ları nı n evlə rində və yaxud ə milə rinin evlə rində və ya bibilə rinin evlə rində və yaxud xala­ları nı n evlə rində və ya aç arları onları n sə rə ncamı nda olan evlə rdə və ya dostları nı n evlə rində yemə yə icazə vermiş dir. Aç arları insanları n sə rə nca­mı nda olan evlə r adı altı nda, insanları n hamilik etdiklə ri ş ə xslə rə mə xsus və ya baş qa sə bə blə rə gö rə etibarnamə ilə sə rə ncam ç ə kdiklə ri evlə r nə zə rdə tutulur.

Bu evlə r adı altı nda kö lə lə rə mə xsus evlə rin nə zə rdə tutulması kimi ş ə rh edilmə sinə gə ldikdə isə, bu ş ə rh iki sə bə bə gö rə sə hih deyildir. Birin­cisi, kö lə nin evi heç vaxt aç arları azad insanı n sə rə ncamı nda olan ev adlan­dı rı lmı r. Kö lə nin nə inki evinin aç arları, o ö zü onun sahibi olan insanı n bü tö vlü kdə və tam sə rə n­camı nda olur. İ kincisi isə, kö lə nin evi kö lə sahibinin ö z evidir, ç ü nki kö lə ö z mü l­kiyyə ti ilə birgə tamamilə ö z ağ ası na mə xsus olur. Buna gö rə insana ö z kö lə sinin evində yemə yə heç nə mane olmur.

Mü sə lman sadalanan evlə rdə n birində yemə k haqqı na, hə tta ev sahibinin icazə si olmadan da, malikdir və bu mü ddə anı n hikmə ti hə min ayə nin mə tnində n aydı nlaş ı r. Mö vcud adə tlə rə gö rə, insanlar bir-birinə bu qaydada davranı ş a qo­humluq ə laqə lə rinə, qarş ı lı qlı tə sə rrü fat mü nasibə t­lə rinə və ya dostluğ a gö rə imkan verirlə r. Ə gə r yuxarı da sadalanan insanlar bir birilə rinə qarş ı xə sislik gö s­tə rsə ydilə r və ö z evlə rində bir-birilə rinə yemə k yemə yə icazə vermə sə ydilə r, onda Allah bu icazə ni nazil etmə zdi. Mü zakirə etdiyimiz ayə nin mə nası və hikmə ti də bunu tə sdiq edir.

Fö vqə luca hə mç inin qeyd edir ki, mü sə lmanlar birlikdə və ayrı -ayrı lı qda da yemə k yeyə bilə rlə r. Bu ona gö rə belə edilmiş dir ki, mü sə lmanlar ü ç ü n ə lavə mə hdudiyyə tlə r yaranması n və aydı ndı r ki, insan­ları n bir sü frə ə trafı nda oturub yemə si ilə tə klikdə yemə si arası nda, tə bii ki, fə rq vardı r. Buna gö rə, bilmə k lazı m­dı r ki, insanları n bir sü frə ə trafı nda yemə k yemə si daha ü stü ndü r.

Sonra Fö vqə luca Allah mü sə lmanlara ə mr edir ki, evə daxil olduq­da, bir-birilə rini salamlası nlar. Ə rə b sö zü olan “buyut” (“evlə r”) ş ə rti cü m­lə ­­də mü ə yyə n ö n ş ə kilç isiz[69] istifadə edilmiş dir və bu onu gö stə rir ki, nazil edilmiş hö km istis­nası z olaraq, hə tta onlarda heç kim olmasa da, bü tü n evlə rə aiddir. Diqqə tə la­yiqdir ki, Allah mü sə lmanlara ə mr edir ki, onlar ö zlə ri ö zlə rini salamlası nlar, ç ü nki qarş ı lı qlı mə hə bbə t və mə rhə mə t hissi mü sə lmanları vahid bir bü tö və ç evi­rir. Bü tü n bu deyilə nlə rdə n bə lli olur ki, istisnası z olaraq istə nilə n evə daxil olduqda, salam vermə k lazı m­dı r, halbuki iç ə ri girmə k ü ç ü n heç də bü tü n hallarda icazə istə nilmə si tə lə b olunmur.

Daha sonra Allah mü sə lmanları n salamlaş ması nı tə riflə yir və onu bə rə ­kə tli və gö zə l adlandı rı r. Mə hz buna gö rə mü sə lmanlar mə nzilə daxil olanda deyirlə r: “Allah sizə salam, mə rhə mə t və bə rə kə t versin! ” Belə də demə k olar: “Bizə və Allahı n mö min bə ndə lə rinə salam olsun! ” Allah mü sə lmanları bu qay­dada salamlamağ ı buyurmuş və bu sö zlə ri bə rə kə tli etmiş dir, ç ü nki onlarda ə min-amanlı q, mə rhə mə t, mü barə klik, uğ ur və xeyrin artması dilə yi ö z ə ksini tapmı ş dı r. Allah bu sö zlə ri hə m də gö zə l adlandı rmı ş dı r, ç ü nki onlar Allahı n Ö zü ü ç ü n xoş olan sö zlə rdir, salam verilə nə sevinc bə xş edir, qarş ı lı qlı mə hə bbə t və rə ğ bə t yaradı r.

Allah ş ə riə t hö kmlə rinin hikmə tini tə sdiq edə n Ö z ayə lə rini belə bə yan edir. Ola bilsin ki, bu, insanları də rində n dü ş ü nmə yə və fikirlə ş mə yə mə cbur etsin. Bu, onları ağ ı llandı ra və ş ü urlu insanlar edə bilə r, ç ü nki ə sil ş ə riə t tə lə blə ri ü zə ­rində dü ş ü nmə k insanları daha də rrakə li və ş ü urlu olmağ a yö nə ldir. Bu hə m də onunla ə laqə dardı r ki, ş ə riə t hö kmlə ri ə n ş ə rə fli mə nalara malikdir və ə n doğ ru davranı ş qaydaları nı tə bliğ edir. Allahı n verə cə yi ə və z isə yerinə yetirilmiş ə mə l­lə rə hə miş ə uyğ un olacaq­dı r. Ə gə r insan Fö vqə lucanı n ç ağ ı rı ş ı na itaə t edə rə k, ö z ağ lı nı Rə bbini də rk etmə k və Onun ayə lə ri ü zə rində dü ş ü nmə k ü ç ü n istifadə et­miş sə, onda Allah da onu daha iti zə ka sahibi və sağ lam dü ş ü ncə li edə r.

Bu ayə də n mü hü m bir ş ə riə t qaydası meydana gə lir və deyilir ki: “Adə t və ə nə nə sö zlə rlə mü ə yyə nlə ş dirilir”. Ə slində, insanı n baş qa bir insana mə xsus olan bir ş eyi yemə yə haqqı yoxdur. Lakin Allah Ö z qulları na ayə də sadalanan adam­ları n evlə rində yemə k yemə yə icazə vermiş dir, ç ü nki bu mö vcud adə t-ə nə nə yə tam uyğ undur. Buradan aydı n olur ki, ə gə r bir adam evin sahibində n onun mü l­kiyyə tində n istifadə etmə yə icazə istə mə li olduğ u halda, ev sahibinin bunu ona icazə verə cə yinə ü mid bə slə yirsə, onda ona hə min mü lkiyyə tdə n istifadə etmə yə yol verilir.

Bu ayə də n hə mç inin aydı n olur ki, atanı n ö z oğ lunun mü lkiyyə ­tində n isti­fadə etmə yə və ya, ə gə r bu hə rə kə ti oğ luna zə rə r vurmursa, onu mə nimsə mə yə haqqı vardı r, ç ü nki Allah oğ ulları n evlə rini valideynlə rin ö z evlə ri adlandı rmı ş dı r. Ayə də n hə m də belə ç ı xı r ki, ev sahibinin zö vcə sinin, ev sahibinin bacı sı nı n və ya onun evində sə rə ncam ç ə kə n istə nilə n digə r insanı n bu evdə yemə k yemə yə və ehtiyacı olanları adə t ü zrə mü ə yyə n edilmiş hə ddə yedizdirmə yə haqqı vardı r. Ayə də n belə bir nə ticə də ç ı xı r ki, insanlar, onlardan biri digə rlə rində n hə tta ç ox yesə belə, birlikdə yemə k yemə kdə n ö trü birgə xə rc ç ə kmə k haqqı na malikdirlə r.

 

ﭑ ﭒ ﭓ ﭔ ﭕ ﭖ ﭗ ﭘ ﭙ ﭚ ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢ ﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ ﭨ ﭩ ﭪ ﭫ ﭬ ﭭ ﭮ ﭯ ﭰ ﭱ ﭲ ﭳ ﭴ ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ

 

Tə kcə Allaha və Onun Elç isinə iman gə tirə nlə r – mö min­dirlə r. Onlar ü mumi iş lə ri ilə ə laqə dar onun yanı nda olduqda, ondan icazə almadan onu tə rk etmirlə r. Hə qiqə tə n, sə ndə n icazə istə yə nlə r doğ ­rudan da Allaha və Onun Elç isinə iman gə tirə nlə rdir. Ə gə r onlar ö zlə ­rinin bə zi iş lə ri ilə ə laqə dar sə ndə n icazə istə sə lə r, istə diyinə icazə ver və Allahdan onları bağ ı ş laması nı xahiş et. Hə qiqə tə n, Allah – Bağ ı ş layandı r, Rə hmlidir”.

 

Allah Ö z mö min qulları na ə hd etmiş dir ki, onlar vacib və ya nafilə hö kmlə ri hamı lı qla yerinə yetirmə li olduqda bir yerdə olsunlar. Bu – mü barizə, ş ura və ya istə nilə n digə r tə ş ə bbü s ola bilə r ki, mü sə lmanlar onları ü mumi ma­raqları uğ runda hamı lı qla birlikdə yerinə yetirmə lidirlə r. Belə hallarda, Allaha və Onun Elç isinə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) sə mimiy­yə tlə iman gə tirə n mö min Elç inin (s.ə.s.) və ya, o (s.ə.s.) olmadı qda, ə və z edə ninin icazə si olmadan ö z iş inə gö rə heç yerə getmir və ailə sinin yanı na belə qayı tmı r. Allah tə sdiq edir ki, iman mü sə lmanları ü mumü mmə t iş ində n icazə siz ayrı lmamağ ı zə rurilə ş dirir, Elç iyə (s.ə.s.) və mü sə lman hö km­darları na [70] belə bir ehtiramla yanaş maları na gö rə mö minlə ri tə riflə yir.

Fö vqə luca Allah buyurmuş dur ki, ə gə r mü sə lman ö z hö kmdarı n­dan bir yerə getmə k ü ç ü n icazə istə yirsə, demə li, o, Allaha və Onun Elç isinə (s.ə.s.) ixlasla iman gə tirmiş dir. Lakin hö kmdar mö minə icazə vermə li­dirmi? Allah bildirir ki, hö kmdar tabeliyində olana, iki ş ə rtə riayə t edil­dikdə, icazə vermə k haqqı na malikdir. Birincisi, mü sə lmanı n iş lə ə laqə dar olduğ u yeri tə rk etmə si ü ç ü n ü zrlü sə bə b olmalı dı r, ç ü nki ə ks halda, hö kmdar onun tə yin edildiyi yeri tə rk etmə sinə icazə verə bilmə z. İ kincisi, mü sə lmanı n tə yin edildiyi yerdə n (iş də n) ayrı lı b getmə si ona fayda vermə li və baş qaları na isə zə rə r vurmamalı dı r. Bu o demə kdir ki, ə gə r mü sə lman istə diyi yerə getmə yə ü zrlü sə bə b olduqda icazə istə diyi halda, hö kmdar hesab edə rsə ki, onun fə rasə ti, igidliyi və ya digə r mə ziyyə tlə ri mü sə lman­lara fayda gə tirə cə k, onda o, hə min mü sə lmana icazə vermə mə k haqqı na malikdir.

Ə gə r mü sə lman ü zrlü sə bə bə gö rə bir yerə getmə k istə yirsə və onun getmə si orada qalanlara zə rə r vurmazsa, onda onun xahiş i tə min edilə bilə r. Bu halda belə Allah Ö z Elç isində n (s.ə.s.) belə mü sə lmanlar ü ç ü n Ondan bağ ı ş lanma dilə mə sini ə mr etmiş dir, ç ü nki olduğ u yerdə n (iş də n) mü və qqə ti ayrı lmaq mə qsə ­dilə icazə haqqı nda xahiş mö min tə rə ­fində n atı lmı ş sə hv addı m da ola bilə r. Lakin Allah qulları nı n gü nah­ları nı bağ ı ş layı r və onlara lü tfkarlı q gö stə rir. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) Ö z mə rhə mə ti sayə sində onlara ü zrlü sə bə bə gö rə icazə almaq imkanı verir.

 

ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ

 

Siz bir-birinizə mü raciə t etdiyiniz kimi, Elç iyə mü raciə t etmə ­yin. Allah sizlə rdə n bə hanə ilə gizlicə ç ə kilib aradan ç ı xanlardan xə bə rdardı r. Qoy Onun iradə sinə zidd ç ı xanlar azğ ı nlı ğ a dü ç ar olacaqla­rı ndan və ya ş iddə tli ə zab-ə ziyyə tə dü ş ə cə klə rində n ç ə kinsinlə r”.

 

Ə gə r Allahı n Elç isi (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) sizi də və t edə r­sə, ona (s.ə.s.) itaə t etmə lisiniz. O (s.ə.s.) sizi namaz ü stə olduğ unuz zaman da ç ağ ı rsa, cavab vermə lisiniz. Allahı n Elç isində n (ona Allahı n sala­vatı və salamı olsun!) baş qa elə bir adam yoxdur ki, mü sə lmanlar ona din­mə z-sö ylə mə z itaə t etsinlə r, ç ü nki o (s.ə.s.) yanlı ş lı qlardan mü hafizə olun­muş dur və mö minlə rə onun (s.ə.s.) yolu ilə getmə k hö kmü verilmiş dir. Fö vqə luca buyurur: “Ey iman gə tirə n­lə r! Allah və Elç isi sizi sizə hə yat bə xş etmə k ü ç ü n ç ağ ı randa cavab verin!...” (Ə nfal, 8/24). Siz bir-birinizə mü raciə t etdiyiniz kimi Elç iyə (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!) mü ra­ciə t etmə yin! Onu (s.ə.s.) adı ilə ç ağ ı rmayı n və ona (s.ə.s.): “Ey Muhə mmə d! ” və ya “Ey Abdullahı n oğ lu Muhə mmə d! ” demə yin. Siz bu qay­dada ancaq ö z aranı zda bir-birinizə mü raciə t edə bilə rsiniz, lakin o (s.ə.s.) ö z mə ziyyə tlə ri və mü sbə t cə hə tlə ri ilə sizdə n ü stü ndü r və buna gö rə siz ona (s.ə.s.) “Ey Allahı n Elç isi! Ey Allahı n Peyğ ə mbə ri! ” sö zlə ri ilə mü ra­ciə t edin.

Bundan ə vvə lki ayə də Fö vqə luca icazə almadan ü mumü mmə t iş ində n ayrı lmayan mö minlə ri tə riflə yir. Bu ayə də isə Allah belə etmə yə n­lə ri, yə ni tə yin edildiyi yeri icazə siz tə rk edə nlə ri sə rtliklə tə hdid edir. Belə insanlar xə lvə tcə aradan ç ı xı r və ç alı ş ı rlar ki, bunu insanlara sezdirmə ­sinlə r. Onlar ö z hə rə kə t­lə rini adamlardan gizli saxlamağ a nail olsalar da, bu, Allah ü ç ü n gizli qalmı r və O (Pak və Mü qə ddə s Olan) onları n etdiyi cinayə tlə ri bilir və onları n hə r birinin ə və zini bü tö vlü klə verə cə kdir. Qoy Allahı n və Onun Elç isinin (s.ə.s.) iradə sinə mü qavimə t gö stə rə nlə r azğ ı n­lı ğ a dü ş mə kdə n və ya sarsı dı cı ə zaba dü ç ar olmaqdan qorunsun­lar! Bu, o ş ə xslə rə aiddir ki, Allaha və Onun Elç isinə (s.ə.s.) bir və ya bir neç ə mə sə ­lə lə rdə itaə tdə n imtina edirlə r. Onda ü mumiyyə tlə onları n hö kmlə rinə qu­laq asmaqdan heç bir sə bə b olmadan boyun qaç ı ranlar haqqı nda bə s nə demə k olar?! Belə insanlar mü tlə q azğ ı nlı ğ a dü ş ə cə k, mü ş riklik bataqlı ­ğ ı nda və cinayə tlə r burulğ anı nda ç obalayacaq və ş iddə tli ə zaba dü ç ar edilə cə klə r.

 

ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ

 

Hə qiqə tə n, gö ylə rdə və yerdə olanlar Allaha mə xsusdur. O, si­zin və ziyyə tinizi və onları n Ona qaytarı lacağ ı Gü nü bilir. O, onları n etdik­lə rini ö zlə rinə xə bə r verə cə kdir. Allah hə r ş eyi Bilə ndir”.

 

Gö ylə rdə və yerdə olan bü tü n varlı qlar Allaha mə xsusdur. Bü tü n bu mə x­luqlar Allahı n qulları dı r və ilahi qə də rinin və Allahı n dininin qanun­ları na uyğ un olaraq yaş a­yı rlar. Allah mə xluqları nı n tö rə tdiyi xeyir­xah və bə d ə mə llə rdə n agah­dı r. O (Pak və Mü qə ddə s Olan) onları n xeyir­xah və bə d ə mə llə rini ə zə ldə n hesab­lamı ş dı r. Onun Qə lə mi Mü hafizə olu­nan Lö vhə də onları yazmı ş, qoruyucu alicə ­nab mə lə klə r[71] isə onları sizin kitabları nı zda yazmaqda davam edirlə r. Qiyamə t gü nü baş ladı qda isə, Fö vqə luca Allah Ö z mə xluqları na onları n tö rə tdiklə ri kiç ik və bö yü k ə mə llə r haqqı nda də qiq mə lumat verə cə k və onları n tə sdiqi ü ç ü n etibarlı ş ahidlə r gə tirə cə k və mə hz bundan sonra Ö z hö kmü nü ya mə rhə mə ti, ya da ə dalə ti ü zrə verə cə k. Fö vqə luca Allah insanları n bü tü n ə mə llə rində n xə bə rdar olduğ unu xatı rlatdı qdan sonra, Ö zü nü n elmi haqqı nda daha geniş mə nada xə bə r verə rə k, buyurur ki, O (Pak və Mü qə ddə s Olan) bü tü n mə xluqlardan xə bə rdardı r.

 


U

FURQAN






© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.