Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Ауаны түрлі ингриеденттерден тазартудың негізгі принциптері
|
|
Атмосфераны қ орғ аудың ең радикальды ә дісі жоюғ а немесе қ айтадан пайдалануғ а келмейтін қ алдық тардың кө лемін азайтатын технологиялық процестерді енгізу болып табылады.
Қ алдық сыз технологиялық процестер ә зірге ө те аз, алайда кө птеген қ алдық тарды басқ а ө ндірістерде шикізат ретінде пайдалануғ а болады. Мысалғ а, гидротазарту процесінде пайда болатын кү кіртсутегінің дизельді фракциясын кү кірт қ ышқ ылы ө ндірісінде қ олдануғ а болады.
Ә рбір ө ндірістің негізіне тә жірибелік жағ дайда қ ұ растырылып, тексерілген технологиялық процестер жатады. Ол алдын-ала берілген қ асиеттері бойынша жаң а ө німдерді алуғ а қ ажетті шикізаттардың ө зімізге қ ажетті ө згерісін қ ажет етеді. Технологиялық процестің кіріспесіне тә жірибелік талап технологиялық регламентте кө рсетіледі.
Технологиялық регламент қ атаң қ адағ алануы операторғ а байланысты. Ол атмосферағ а тасталатын лақ тырыстардың пайда болуын анық тайды.
Мұ най ө німдерінің шығ ындалуын жә не атмосферағ а тасталатын қ ондырғ ының гермитизациялануына жағ дай жасайды.
Гермитизация дегеніміз ішінде сұ йық пен газы бар аппараттар мен қ ұ быр тізбектерінің қ осылғ ан жерлерін қ амтамасыз ету. Егер гермитизация дә режесі тө мен болса, онда жабдық тар мен коммуникациядан ө німдердің атмосферадан ағ уы жү реді. Химия жә не мұ най ө ндеу кә сіпшілігінде қ олданылатын жабдық тардың ерекшілігіне, онда қ осылғ ан жерлер кө п. Сондық тан сұ йық пен газдың аз ғ ана бө лінуі атмосферағ а тасталатын газдардың ү лкен кө лемін туғ ызады. Мұ ндай жерлерге жабдық тар мен қ ұ быр тізбектерінң кейбір бө ліктері (пісірілген, фланецті, бұ рандалы), алынатын детальдардың қ осылыстары (люк қ ақ пағ ы) жатады.
Егер аппараттар қ ысымда жұ мыс жасайтын болса, олардың гермитикалығ ын бірден жоғ алтып алу аз ғ ана мерзімде атмосферағ а сұ йық тың, газдың жә не будың ү лкен кө лемінің тасталуына ә келеді. Ол лақ тырыстар тек қ ана атмосфераны ластап қ ана қ оймай адам ө міріне де қ ауіпті болады.
Ешбір ө ндіріс шығ ынсыз жұ мыс ісей алмайды. Шығ ындардың классификациясымен олармен кү ресу ә дістерін мұ най ө ндеу зауытының мысалында қ арастырайық.
Мұ най жә не мұ най ө німдерінің қ айтарымсыз шығ ындалуының бө лінуі келесі кестеде кө рсетілген.
Осығ ан орай кө мірсутектердің ең кө п шығ ындалуы резервуарлармен сыйымдылық тарда мұ най жә не мұ най ө німдерін сақ тау кезінде болады.
Резервуарларда сыйымдылық тағ ы қ ысым ө скен кезде артық буды сыртқ а шығ аратын, ал қ ысым тү скен кезде сыйымдалық қ а сырттан ауа жіберетін реттеуші клапандар орнатады.
Кү ндізгі уақ ытта ауа температурасы жоғ арлағ ан кезде резервуардың беті қ ызады, бу-газды қ оспалардың, яғ ни мұ най ө німдерінің, жең іл ұ шқ ыш фракциялардың қ ысымы мен температурасы жоғ арлайды. Бу-газды кең істіктегі қ ысымның ө суі клапанды іске қ осып, бу-газды қ оспаның сыртқ а шығ уына ә сер етеді. Бұ л кезде резервуарлардың мұ най ө німдерімен толу дә режесі маң ызды орын алады. Толу дә режесі жоғ арлағ ан сайын газ кең істігі азаяды.
Тү нгі уақ ытта ө німнің салқ ындауы кезінде бу-газ қ оспасының қ ысымы тө мендейді, вакуум пайда болып, жіберу клапаны арқ ылы резервуардың газды кең істігіне тү седі.
5. Атмосфералы ауаны ластайтын ә рбір заттар ү шін екі норматив орнатылғ ан:
1. 20 минут ө лшеу кезіндегі максимальды мү мкін болатын концентрация-МБК, мг/м3
2. Ұ зақ уақ ыт аралығ ындағ ы орталандырылғ ан орташа тә уіліктік мү мкін болатын концентрация-МБК, мг/м3
Атмосферадағ ы зиянды заттардың МБК-бұ л анық талғ ан, орталандырылғ ан периодқ а (20-30 минут, 24 сағ ат, ай, жыл) апарылғ ан максимальды концентрация. Ол адамғ а жә не ө мірдің санитарлы-гигиеналық жағ дайына жанама немесе тура ә серін кө рсетпейді.
Суммарлы ә сері бар бірнеше зиянды заттардың оргнизмге бірден ә сері кезінде ауадағ ы мү мкін болатын концентрациясымен бірге ә рбір заттың (С1, С2..., Сn) нақ ты концентрациясының қ атынасының суммасы бірден аспауы керек:
С1/ МБК1 +С2/ МБК2 +...+Сn/ МБКn = 1
Атмосферағ а тасталатын кейбір заттардың МБК- сы мұ най мен газдың кө мірсутектерінен алынғ ан ө німдердің химиялық ө ндірісі тө мендегі кестеде келтірілген.
Қ оныстанғ ан аудандардағ ы атмосфералық ауадағ ы кейбір зиянды заттардың МБК-сы (мг/м3) келесі кестеде берілген.
Кесте 1- Қ оныстанғ ан аудандардағ ы атмосфералық ауадағ ы кейбір зиянды заттардың МБК-сы (мг/м3).
| Кө рсеткіштер | Максимальді ә ртү рлілік | Орташа тә уліктік |
| Азот диоксиді Аммиак Ацетон Бензол Бензин Дихлорэтан Изопропильбензол Метанол Пиридин Кү кірт диоксиді Кү кірттісутек Стирол Толоул Сірке қ ышқ ылы Кө міртегі диоксиді Фенол Формальдегид Хлор | 0, 085 0, 2 0, 5 1, 5 5, 0 3, 0 0, 014 1, 0 0, 08 0, 5 0, 008 0, 04 0, 6 0, 2 0, 01 0, 035 0, 1 | 0, 04 0, 04 0, 35 0, 1 1, 5 1, 0 0, 014 0, 5 0, 08 0, 05 0, 008 0, 002 0, 6 0, 06 0, 003 0, 003 0, 03 |
Қ оршағ ан ортаның сапасын реттеу ү шін мү мкін болатын лақ тырыстар қ атаң қ адағ аланып отырылады.
Бақ ылау сұ рақ тары:
1. Атмосферадағ ы қ оспаларды анық тау ү шін қ андай аспап қ олданылады?
2. Қ оршағ ан ортаның сапасын реттеу ү шін қ андай шаралар қ олданылады?
3. Атмосфералық ауаның ластанбауы ү шін істелінетін шаралар?
Қ олданылатын ә дебиеттер:
1. 2.Иллорианов А.И. Экологические основы природопользования. Экология и жизнь, 2002.
2. Мазур И.И., Молдаванов О.И. Курс инженерной экологии: Учебник для вузов/ Под.ред. И.И.Мазура – М.: Высшая школа, 19997.
3. Охрана окружающей среды. Под. Ред. С.В. Белова – М.: Высшая школа, 1991.
|
|