ОРЫТЫНДЫ. Қызметкерлерді басқару - кешенді, ұжымдағы әр жұмысшынышығармашьшыққа

Қ ызметкерлерді басқ ару - кешенді, ұ жымдағ ы ә р жұ мысшынышығ армашьшық қ а, жігерлілікке дайындау мақ сатында тиімді жағ дайжасау, бұ л кә сіпорынның мақ саттарына жетуге бағ ытталады.

Туристік фирманы басқ арудың ең жоғ арғ ы буыны кә сіпорынқ ожасы, бас директор жэне оның орынбасары. Бас директор - бірінші жағ ынан, кә сіпорын иесіменқ ызметкерлерді басқ арушы арасындағ ы делдал, екінші жағ ынан, қ онақ тар арасындағ ы делдал. Бұ л қ ызмет иегерлерімен анық талғ аннақ гы басқ ару шешімдерінің жалпы қ ойылғ ан міндеттергеауысуымен айқ ындалады.

Басқ ару қ ұ рылымына, сонымен қ атар бас директордың орынбасарын жатқ ызады, ол ә рдайым кә сіпорында жедел тү рдегішешімдерді қ абылдайды. Бас менеджерге қ ұ рылым бө лімшелерінің басқ арушыларыбағ ынады, олар ө з бө лімдерінде ғ ана жедел шешімдерді қ абылдайды.

Туризм саласының қ ызметкерлер ұ йымын басқ ара білу ұ жымда оң ә леуметтік-психологиялық жағ дай қ алыптастырып, кә сіпорынның алдына қ ойғ ан мақ саттарына жұ мыстың тиімділігі мен сапасының басты критерийі– адамдық фактордың кө мегімен қ ол жеткізуге мү мкіндік береді. Жалпы, туризмдегі менеджмент туризм саласының қ ызметкерлер ұ йымын басқ ару ү рдісінде адамдардың ө зара қ арым-қ атынасын зерттейтін басқ арудың маң ызды бө лігі болып табылады. Ал, қ ағ ида тү сінігі жалпы басқ ару немесе ұ йымдастыру процесіндегі белгілі бір заң дылық тар мен шектеулерге сай, яғ ни оларды ұ стану арқ ылы алғ а қ ойғ ан мақ саттарғ а тиімді жету болып табылады. Сондық тан туризмдегі қ ызметкерлер ұ йымын басқ ару процесіндегі басқ арудың қ ағ идалары–бұ л басқ аруды ұ йымдастыруғ а, оның қ ұ рылымына жә не жү йесіне қ ойылатын негізгі талаптарды анық тайтын басшылық тың басты ережелерінің бірі болып табылады. Басшының «адамдық факторды» есепке ала білуі туристік ұ жымғ а мақ сатты бағ ытталғ ан ә сер етуге жә не ең бек ү шін қ олайлы жағ дай тудырып, ақ ыр соң ында ортақ мақ сатты, біріккен ұ жым қ алыптастыруғ а мү мкіндік береді.

Басқ ару ә дістері дегеніміз– тә сілдер мен адамның іс-қ ызмет аясындағ ы қ андай да болмасын амалдарының жиынтығ ы, белгілі мақ саттарғ а жету тә сілі, белгілі бір міндеттерді шешу жолдары. Тә жірибеде басқ арудың негізгі ү ш ә дісі бар: экономикалық, ә кімшілік, ә леуметтік-психологиялық.

Басқ арудың экономикалық ә дістері – экономикалық қ ұ ралдарды пайдалана отырып ә рбір жұ мысшығ а жә не ұ жымды ынталандыратын, олардың мү дделері мен міндеттеріне сай келетін экономикалық механизмдер арқ ылы ық пал жасау. Ө з бетімен жұ мысқ а негізделген жағ дайда ғ ана басқ арудың экономикалық ә дістеріне кө шуге мү мкін болады. Туристік ұ жым материалдық қ орды, тү скен пайданы, ең бекақ ыны ө зі реттеп, басқ арады жә не ө зінің экономикалық мақ саттарын жү зеге асырады. Экономикалық ә діс жаң а мү мкіндіктердің жә не қ ордың анық талуына себеп болады, ә сіресе нарық тық қ атынастарғ а кө шу мезгілі маң ызды ө ндірістік процестің барлық қ атысушылары экономикалық қ ызығ ушылығ ымен жү йенің материалдық ынталандыруының ө згеруі туралы айтылады. Бұ л бағ ыттағ ы барлық жұ мыстың басты мағ ынасы басқ ару іс-ә рекеттерінің экономикалық салдарын максималды тү рде толық ескеру жағ дайына қ ою. Экономикалық ә дісте ең бек ұ жымын жә не оның мү шелерін жұ мысқ а ынталандыру бір жү йеде болады жә не ә кімшілік қ ысым нә тижесінде емес (бұ йрық, директивалар, жарлық тар) экономикалық ынталандыру нә тижесінде жү зеге асады. Басқ арудың ә кімшілік ә дістері–бұ л басшылардың жә не директивті органдардың ұ жымның мақ сатына жетуі ү шін туристік ұ йымды басқ аруғ а, тікелей ық пал жасауғ а бағ ытталғ ан ұ йымдық -ә кімшілік қ ұ ралдарының жиынтығ ы. Бұ л ә дістер айқ ындылық ты жә не туристік ұ йым жұ мысының тә ртіпке келуін қ амтамасыз етеді. Осығ ан орай бұ л ә дістер шаруашылық заң дар жә не ең бек қ ұ қ ық тық актілермен реттеледі. Басқ арудың ә кімшілік ә дістерінің 3 ә дісі бар: міндетті жазылым (бұ йрық, тыйымдар жә не т. б.) келісімділік тү рі (кең ес, мә мілелердің рұ қ саты жә не т. б.) кепілдеме, тілек (тү сіндіру, ұ сыныс жә не т.б.).