ДЕСМУРГИЯ 1 страница

(ТАҢ Ғ ЫШТАРДЫ Қ ОЮ ТЕХНИКАСЫ)

Мақ саты: дененің ә р бө ліктеріне таң ғ ыштарды қ ою техникасын мең геру (2 қ осымшаны қ араң ыз).

Теориялық дайындық қ а арналғ ан сауалдар:

1. Таң ғ ыштардың тү рлері (2 қ осымша, 1-7 суреттер).

2. Бинт таң ғ ыштарының негізгі тү рлері.

3. Дененің жеке бө ліктеріне жұ мсақ таң ғ ыштарды қ ою техникасы.

Қ ұ рал-жабдық тар: тақ ырып бойынша кестелер мен схемалар, бинттер ( 7 см, 8, 5-10 см, 20 см), ү шкіл орамалдар, клеол, қ айшы, таяқ шалар, жеке таң у пакеті, № 1-8 тү тікше тә різді бинттер.

Жұ мыс барысы:

1. Дербес жұ мыс.

1.1. Тө менгі таң ғ ыш тү рлеріне сипаттама берің із:

- қ ысатын таң ғ ыштар: ________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

-иммобильдеу таң ғ ыштары: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- қ ысатын таң ғ ыштар_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- окклюзиялық: _______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- жұ мсақ (желімді, ү шкіл орамалды, контур пішінді, бинтті): _________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.2. Бинт байлаудың ережелері (сауалдарғ а жауап беру):

- Бинт байлау кезіндегі науқ астың орны: _______________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- бинтті байлау ережелері_______________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.3. 4.1. кестені толтыр

Кесте

Бинт таң ғ ыштарының негізгі

тү рлерінің сипаттамасы

2. Дененің жеке бө ліктеріне жұ мсақ таң ғ ышты қ ою практикалық дағ дыларын мең геруге қ атысты дербес жұ мыс.

2.1. Басқ а қ ойылатын таң ғ ыштар:

- тақ ия;

- кө зге;

- қ ұ лақ аймағ ына;

- желке аймағ ына;

- тө менгі жақ қ а.

2.2. Аяқ -қ олғ а таң ғ ыш қ ою:

- білезікке;

- бір саусақ қ а;

- білекке;

- шынтақ буынының аймағ ына;

- табанғ а;

- тізе буынына.

2.3. Қ арынның тө менгі бетіне жә не жамбастың ү стінгі ү штен бір бө лігіне таң ғ ыш қ ою.

2.4. Кеудеге таң ғ ыш қ ою:

- Дезо таң ғ ышы;

- спираль тә різді таң ғ ыш.

Қ ОРЫТЫНДЫ: _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5 ТАҚ ЫРЫП

НАУҚ АС АДАМДАРДЫ КҮ ТУ

Мақ саты: бала мен ересек науқ астарды жалпы кү ту ережелерімен танысу; ересек адамдар мен балаларғ а медициналық емшараларын сауатты орындауды жә не орындау сапасын айқ ындауды уйрену; науқ ас адамдарды кү тудің іс-тә жірибелік дағ дыларын игеру.

Теориялык дайындық қ а арналғ ан сауалдар:

1. Дені сау балалардың тә рбиеленуіне жалпы кү тудің мә ні

2. Ересек науқ ас адамдар мен балаларды емдеу емшарасындағ ы жалпы кү тудің мә ні.

3. Кү ту персоналдың міндеттері мен рө лі.

4. Ауруды алдын алу жә не емдеу барысында жеке бас гигиенасының маң ызы.

5. Қ ызба (себебі, тү рі). Дене қ ызуын ө лшеу жә не бағ алауы.

6. Ересек адамдар мен балаларда тамыр соғ ысын сипаттау жә не оны анық тау ә дісі.

7. Артериялық қ ысым: ү ғ ымнын анық тауы, ө лшеу мен бағ алаудың ә дісі.

8. Ересек адамдар мен балалардың тыныс алуын қ адағ алау жә не оның жиілігін санау.

9. Жылы жә не суық компрестер, мұ зы бар қ алташа, жылытқ ыш, қ ыша қ ағ аздарды қ олдану ережелері жә не техникасы.

Қ ұ рал мен жабдық тар: мақ та-дә ке тампондары, медицина термометрі, таза орамал, артери қ ысымын ө лшеуге қ ажет аппарат, фонендоскоп, қ ү рғ ақ медициналық ұ зын хирургия қ ысқ ышы, этил спирті қ ұ йылғ ан флакон, мақ та, сірең ке, вазелин, қ ыша қ ағ аздар, науа, жылытқ ыш, мұ зы бар қ алташа, бинттер, компресс қ ағ аздары, клеенка, ақ жайма, секундомер, тақ ырыптар бойынша кестелер.

Жұ мыс барысы:

1. Дене температурасы: ө лшеу, бағ алау.

1.1. Емделушінің жасын жә не онын жалпы кү й-қ алпын есептеуімен қ олтық асты аймағ ында дене температурасын ө лшеу. ғ ындағ ы дене қ ызуын ө лшеу. Ересек адам, бала жә не қ атты науқ астанғ ан адамда осы емшараның ө ткізу ерекшелігін белгілеу жә не оларды 5.1. кестеге кіргізу.

Кесте.

Адамның жасын есептеумен дене қ ызуын ө лшеу ерекшеліктері

1.2. Оның шамасына сә йкес дене қ ызуының жіктемесін 5.2. кестеге кіргізу.

Кесте

Дене қ ызуының жіктемесі.

2. Тамыр соғ ысы: сипаттамасы, ересек адамдар мен балаларда анық тау ә дісі мен бағ алау.

2..1. Тамыр соғ уы – жү ректің сол жақ қ арыншасы систоласы кезіндегі қ ан қ озғ алысынан пайда болатын артериялық қ абырғ аның оқ тын-оқ тын соқ қ ы тә різді тербелуі. Тамыр соғ уының жиілігі жасқ а байланысты ө згеріп отырады.

Қ алыпты жағ дайда ересек адамда ол ____________ соқ қ ы/мин

Тамыр соғ уының жиіленуі (мин ____ соқ қ ыдан астам) ________ деп аталады;

Тамыр соғ уының сирек болуы (мин____ соқ қ ыдан аз) _________ деп аталады.

Тамыр соғ уы, жиіліктен баска, қ андай белгілерімен сипатталады?

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2.2. Келесі ережелер бойынша сынауғ а тү скен адамның тамыр соғ уын анық тау:

- сынауғ а тү скен адамды орындық қ а отырғ ызу немесе жатқ ызу;

- оның қ олын бұ лшық еттердің шаршауын болдырмайтын қ алпына келтіру;

- науқ ас білегінің ішкі жағ ындағ ы тө менгі бө лігіне қ олдың 2-4-ші бармақ тарын салып, ал ү лкен бармағ ын білезіктің сырт жағ ына салып, тамыр соғ уын тауып, оның жиілігін санау;

- сынауғ а тү скен адамның тамыр соғ ысын сипаттау:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

- баланың тамыр соғ уын қ алай айқ ындайтынын жазу:

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Артериялық қ ысым (АҚ): ұ ғ ымның анық тамасы, ө лшеу, бағ алау

3.1.АҚ - артериялардағ ы қ анның тамыр қ абырғ асына қ ысым жасауы.

АҚ шамасы тү рлі факторларғ а тә уелді (факторларды атап шығ ың дар):

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

3.2.Сынауғ а тү скен адамның АҚ ө лшеу, ол ү шін:

- сынауғ а тү скен адамды тақ қ а отырғ ызу;

- қ ан қ ысымы ө лшенетін қ олды шынтақ буынында жазу;

- сынауғ а тү скен адамның қ олын ү стелдің ү стіне, орындық тың арқ алығ ына қ ою (керегі жоғ ын сызып тастау); - тонометрдің манжетін оның қ арына берік бекіту, бірақ оның тө менгі бө лігі шынтақ тан 2-3 см жоғ ары тұ руы тиіс;

- тонометрдің бө лшектерін бір-бірімен қ осу; сынасы нольдік белгіде орналасуы керек;

- шынтақ артериясындағ ы тамыр соғ уын тауып, сол жерге фонендоскоп қ ойып тың дау;

- аппараттың стрелка кө рсеткішіне бақ ылау жасай отырып, манжетағ а біртіндеп ауа айдау;

- тамыр соғ ысына сә йкес дыбыстың пайда болуын жә не жоғ алуын тіркеу; дыбыс жоғ алғ аннан кейін (бұ л тамырдың қ ысылуын кө рсетеді) тонометрдің стрелка кө рсеткішін 30-40мм-ге қ осымша кө теру;

- баллонның бұ рандасын ақ ырындап ашып, тонометрдің стрелка кө рсеткіші тым тез тө менде,
мегендей ауаны манжеттен ақ ырындап шығ ару;

- дыбыстың пайда болуын мұ қ ият тың дау керек. Олар қ ысылғ ан артерия бө лігінен қ анның ө туіне байланысты пайда болады. Осы сә тті манометрдің стрелка кө рсеткіші қ андай дең гейде болғ анына қ атысты белгілеп, есте сақ тайды. Алғ ашқ ы дыбыстың пайда болуы систолалық қ ан қ ысымына сә йкес болады (жү ректің систоласы кезінде тіркеледі). Артерияғ а манжеттің қ ысымы тоқ татылғ аннан кейін дыбыстар жоқ болып кетеді. Сол сә тке сә йкес болғ ан қ ан қ ысымы жү ректің босансуына келеді де, диастолалық деп аталады.

АҚ шамасы бө лшек тү рінде жазылады: алымында- максимальды, бө лімінде – минимальды кө рсеткіштері;

- манжетті аппараттан ажыратып, оны алмай (шешпей) ауадан тү гелдей босатады;

3.3. АҚ ө лшеу нә тижелерін 5.3 кестеге кіргізу жә не қ орытынды жасау (дені сау адамның қ алыпты жағ дайда АҚ ________ аралығ ында болуын есепке алу қ ажет; дерт кезінде АҚ кө рсеткішінің ауытқ уы білінеді (жоғ ары немесе тө мен болуы). Мұ ндай ауытқ улар қ андай терминдермен аталады?;

Кесте.

Сынауғ а тү скен адамның артериялық қ ысымын ө лшеу

Ә ртү рлі жастағ ы топтарда АҚ ә р тү рлі жә не ол дем алу мен тамыр соғ уының жиілігіне сә йкес болады.

4. Дем алу: жиілігін анық тау ә дісі жә не бағ алау.

4.1.Сынауғ а тү скен адамның дем алу жиілігін есептеу, ол ү шін:

1-ші нұ сқ а: сынауғ а тү скен адамды жатқ ызу; ө з қ олың ды оның кеудесіне немесе ішінің жоғ ары жағ ына (дем алудың тү ріне байланысты) қ ойып 1 минуттің ішіндегі дем алудың санын есептеу;

2-ші нү сқ а: сынауғ а тү скен адамды отырғ ызып немесе жатқ ызып 1 минуттің ішіндегі дем алудың санын кеуде жә не іштің қ озғ алуы бойынша есептеу;

Дем алудың есептеуін ауру байқ амайтындай ғ ып ө ткізу керек (мысалы, тамыр соғ уын
ұ стап байқ ауын), ө йткені адам тынысын еріксіз тоқ татуғ а немесе жылдамдатуғ а мү мкін.
Тыныс, жиіліктен басқ а қ андай белгілермен сипатталады?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

4.2 5.4 кестені толтыру.

Кесте

Сынауғ а тү скен адамдардың тыныс алу жиілігі

5. Қ анайналымғ а ық пал жасау шарттары.

5.1. Медициналық қ ұ рғ ақ оң қ алар: қ ою жә не алу техникасы.

5.1.1. Сауалнамадағ ы дү рыс (Д) жә не дұ рыс емес (ДЕ) бекітулерді белгіле (керегін

(дө ң гелекке ал):

- оң қ а тө ң керу – қ ан тоқ тату процедурасы Д ДЕ

- оң қ а тері сезгіштігі жоғ ары адамдарғ а қ ойылмайды Д ДЕ

- оң қ а қ абынуғ а қ арсы ә серін кө рсетеді Д ДЕ

- оң қ а микробтардың кө беюін тоқ татады Д ДЕ

- оң қ а денсаулығ ы тым тозғ ан ауруларғ а қ ойылмайды Д ДЕ

- оң қ а ауырғ анды басатын ә серін кө рсетеді Д ДЕ

- оң қ а жергілікті тамырлардың рефлекторлық кең еюін қ оздырады Д ДЕ

- оң қ а қ ойылғ ан орындарында қ ызарғ ан дақ тар қ алады Д ДЕ

- оң қ а жоғ арғ ы тыныс алу жолдары қ абынғ анда қ ойылады Д ДЕ

- оң қ а қ ойылғ ан жерде адамның терісінің тү рі ө згермейді Д ДЕ

- оң қ а тері аурулары кезінде қ ойылады Д ДЕ

- оң қ а жү рек ауырғ ан кезінде қ ойылады Д ДЕ

- оң қ аны қ олданудан кішкентай жергілікті қ ан қ ұ йылулары байқ алады Д ДЕ

- оң қ а жұ қ палы аурулар мен қ ан кетулер кезінде қ ойылады Д ДЕ

- шеті ұ шқ ан оң қ а теріге жабыспайды Д ДЕ

- тү беркулез ауруы кезінде оң қ а қ оюғ а тыйым салынады Д ДЕ

- шеттері ұ шқ ан оң қ алар теріні зақ ымдайды Д ДЕ

5.1.2 Оң жақ ө кпесі қ абынғ ан науқ асқ а оң қ а тө ң керу, ол ү шін:

- керекті қ ұ ралдар жиынтығ ы бар қ орапты ауру жатқ ан керуеттің жанына жақ ындатып қ ою: 20-25 банка, этил спирті қ ұ йылғ ан сауыт, сірең ке, вазелині бар сауыт, ү шінде ойық металдан жасалғ ан ұ зын біз;

- оң қ алардың тазалығ ын, қ ұ рғ ақ тығ ын жә не шеттерінің бү тіндігін тексеру;

- сынауғ а тү скен адамды етпетінен (басы бү йірге бұ рылғ ан) немесе қ ырынан
жатқ ызу;

- арқ а терісін вазелинмен майлау;

- металдан жасалғ ан ұ зын сымның ұ шына тығ ыз етіп мақ та орап, этил спиртіне малу жә не

аздап сығ у;

- бізді аурудан ә рі қ арай ұ стап, мақ тағ а от тигізу;

- оң қ аны жанып тұ рғ ан шырақ пен тез аластау;

- жиегін толық жанастыра оң қ аны денеге тө ң керу;

- 10-15 минө ттен кейін оң қ а тө ң ірегіндегі теріні саусақ пен жайлап басып, оны тез алып

тастау;

- теріні қ ұ рғ ақ орамалмен сү ртіп алу (вазелиннен тазалау);

- науқ асқ а ішкиім кигізген соң, кө рпе жауып, жарты сағ аттай жатқ ызу қ ажет;

- оң қ аларды ұ қ ыпты ретінде жуу жә не сү рту;

5.2.Қ ыша қ ағ аздар: қ ою жә не алу техникасы

5.2.1 Ұ сынылғ ан сауалнамада дұ рыс (Д) жә не дұ рыс емес (ДЕ) бекітулерді белгілеу (қ ажетін дө ң гелекке алың ыз):

- қ ыша қ ағ аздарды бронхтың жә не ө кпенің қ абынуы кезінде пайдаланады Д ДЕ

- тиімділігін кү шейту ү шін қ ыша қ ағ аздарды ыстық сумен сулайды; Д ДЕ

- ө ткір респираторлық аурулар кезінде қ ыша қ ағ аздар қ олданылмайды Д ДЕ

- ө з бетімен дайындалғ ан қ ыша қ ағ аздармен пайдалануғ а болмайды Д ДЕ

- гипертония ауруы кезінде қ ыша қ ағ аздарды пайдаланады Д ДЕ

- қ ыша қ ағ аздарды қ олданғ ан кезінде ауру жағ ымды жылыны сезу керек Д ДЕ

- жү рек ауруы кезінде қ ыша қ ағ аздарды қ олдануғ а болмайды Д ДЕ

- қ ыша қ ағ азды балаларғ а, не ересек адамдарғ а қ оя береді Д ДЕ

- қ ыша қ ағ аздарды денеге 5 минө т мерзімге қ ояды Д ДЕ

- қ ыша қ ағ аздарды бө лме температурасына сә йкес сумен сулайды Д ДЕ

- қ ыша қ ағ аздарды қ олдану кезінде ауру денесінің кү йгенін сезіну керек Д ДЕ

- қ ыша қ ағ аздардың астындағ ы тері қ ызарады Д ДЕ

- қ ыша қ ағ аздарды сақ тау мерзімі - 5 жыл Д ДЕ

5.2.2. Бронхит ауруына ұ шырағ ан балағ а қ ыша қ ағ аздарды қ ою, ол ү шін:

- жылы су қ ұ йылғ ан ыдысты орындық қ а қ ойып, оны ауырғ ан бала жатқ ан жерге
алып жү ру, тү кті орамал мен қ ышақ ағ аз пакетін дайындау;

- пакеттегі ұ нтақ біркелкі таралуы ү шін, оны кө лденең інен қ ағ у;

- сол қ алпын ө згертпей пакетті 15-20 секундқ а жылы суғ а салу;

- қ ағ азды ұ сақ саң ылаулы жағ ымен тиісті аймақ қ а қ ою жә не денеге ақ ырындап басу;

- тү кті орамалмен жабу;

- 10-15 минө ттен кейін қ ышақ ағ азды алып тастау, терісін қ ұ рғ ақ тап сү рту;

- ауруды кө рпемен жауып, жарты сағ атқ а жатқ ызу;

- қ айта қ олданғ анғ а дейін қ ағ аз-пакетті тоң азытқ ышта целлофан қ алтада сақ тау.

5.3. Қ ыздырма компресс: ережелері, техникасы жә не дұ рыс қ ойылғ анын тексеру.

5.3.1. Ұ сынылғ ан сауалнамада дұ рыс (Д) жә не дұ рыс емес (ДЕ) бекітулерді белгілеу (қ ажетін дө ң гелекке алың ыз):

- қ ыздырма компресті бір тә уілік бойы ұ стайды Д ДЕ

- қ ыздырма компрестің астына сұ ғ ылғ ан саусақ дымқ ылдық пен

жылылық ты сезінсе, компресс дұ рыс қ ойылғ ан деп есептеледі Д ДЕ

- қ ыздырма компресті алғ аннан кейін, оның орнына қ ұ рғ ақ жылытатын
таң ғ ыш қ ояды Д ДЕ

- қ ыздырма компрестің қ абаттары біркелкі мө лшерде болады Д ДЕ

- қ ыздырма компрестің дұ рыс қ ойылғ анын 1-2 сағ аттан кейін анық тайды Д ДЕ

- қ ыздырма компрестің ішкі қ абатын тек қ ана сумен сулайды Д ДЕ

- қ ыздырма компрестің дұ рыс қ ойылғ анын 6-8 сағ аттан кейін анық тайды Д ДЕ

- қ ыздырма компрестің ішкі қ абатын дә рі ерітіндісімен немесе маймен Д ДЕ

дымқ ылдандырады

.5.3.2. Қ ыздырма компресті қ ұ лақ қ а қ ою, ол ү шін:

- қ ұ лақ қ а қ ыздырма компресс қ ою ү шін барлық қ ажетті заттарды жинау;

- матаны арақ пен сулап, сығ ып қ ұ лақ қ а кигізу;

- барлық басқ а қ абаттарымен жауып қ ою;

- қ ұ лақ қ а дә келі таң ғ ыш қ ою;

- сағ аттан кейін компрестің дұ рыс қ ойылғ анын тексеру;

- сағ аттан кейін оның орнына жылытатын таң ғ ыш қ ою.

5.4. Науқ асқ а мұ зы бар қ уық пен жылытқ ыны қ ою.

5.4.1. Ұ сынылғ ан сауалнамада дұ рыс (Д) жә не дұ рыс емес (ДЕ) бекітулерді белгілеу (қ ажетін дө ң гелектеп алу):

- мұ з салынғ ан қ уық ты басу терідегі қ ан тамырларының кең еюіне ә келеді Д ДЕ

- жабық бұ лшық ет жарақ атынан кейін алғ ашқ ы тә уілік бойы жылытқ ы
қ олданылады Д ДЕ

- қ ан ағ уы кезінде жылытқ ыны пайдалануғ а болмайды Д ДЕ

- жылытқ ыны басу қ анайналымның кү шеюіне жә не патологиялық

ө згерістердің тез жойылуына ә серін тигізеді Д ДЕ

- мұ з салынғ ан қ уық жарақ аттан кейін алғ ашқ ы сағ атта қ ойылады Д ДЕ

- жіті аппендицит ауруының белгілері бар болса, іштің оң жақ жартысына

мұ з салынғ ан қ уық ты басу керек Д ДЕ

- қ ұ рғ ақ жылы нә рсені жылытқ ы тү рінде басуы бұ лшық еттің қ атты
тү йілуін шешуіне мү мкіндік туғ ызады Д ДЕ

- суық қ абыну процестің таралуын алдын алып, қ ан тамырларын тарылтады

жә не қ ан кетуінің тоқ татылуына мү мкіндік туғ ызады Д ДЕ

5.4.2. Қ уық қ а мұ з толтырып, ауру адамғ а беру, ол ү шін:

- бұ рандамалы тығ ыны бар резиналы қ уық ты алып, оны қ ар
немесе кішкентай мұ з кесектерімен толтыру;