Импульс моменті. Импульс моментінің сақталу заңы.

Қ озғ алмайтын О нү ктесіне қ атысты импульс моменті - векторлық кө бейтіндісімен анық талатын физикалық шама. Мұ ндағ ы r – О нү ктесінен А нү ктесіне дейін жү ргізілген радиус –вектор; -материалдық нү ктенің импульсі; - псевдовектор, оның бағ ыты оң бұ ранданың ілгерілемелі қ озғ алысының бағ ытына сә йкес келеді.

Қ озғ алмайтын z оське қ атысты қ атты дененің импульс моменті жеке бө лшектердің импульс моменттерінің қ осындысына тең: . екенін ескеріп, аламыз . Уақ ыт бойынша дифференциалдаймыз: . Вектор тү рінде

(19)

- қ озғ алмайтын оське қ атысты қ атты дененің айналмалы қ озғ алысы динамикасының тең деуі (заң ы).

Тұ йық жү йеде сыртқ ы кү штер моменті жә не , осыдан

(20)

- импульс моментінің сақ талу заң ы: тұ йық жү йеде импульс моменті сақ талады, яғ ни уақ ыт ө туімен ө згермейді.

Студенттердің ө зін-ө зі тексеруге арналғ ан сұ рақ тары:

1. Импульстің сақ талу заң ының математикалық ө рнегін қ орытың ыздар.

2. Масса центрі дегеніміз не? Оның математикалық ө рнегін кө рсетің іздер

3. Масса центрінің жылдамдығ ы мен ү деуінің формулаларын ө рнектең іздер

4. Масса центрінің қ озғ алыс тең деуін қ орытың ыздар жә не қ озғ алыс теоремасын тұ жырымдаң ыздар

5. Массасы айнымалы дененің қ озғ алысын тү сіндірің іздер

6. Реактивті кү ш дегеніміз не? Мещерский тең деуін ө рнектең іздер

7. Циолковский формуласының физикалық мә ні қ андай?

8. Массаның аддитивтілік қ асиетін сипаттаң ыздар.

9. Жұ мыс дегеніміз қ андай физикалық шама?

10. Қ уат дегеніміз не?

11. Кинетикалық энергия қ андай шамаларғ а тә уелді?

12. Потенциалдық энергиянеге тә уелді?

13. Тұ йық жү йенің толық механикалық энергиясының ө рнегін қ орытып шығ арың ыздар.

14. Энергияның сақ талу заң ын тұ жырымдаң ыздар жә не оның физикалық мә нін тү сіндірің іздер.

15. Импульс моментінің физикалық мә ні қ андай?

16. Импульс моментінің сақ талу заң ын тұ жырымдаң ыздар жә не тү сіндірің іздер.

Ұ сынылатын ә дебиеттер:

Негізгі ә дебиеттер: [1, б.25-35; 2, б.19-34; 14, б.99-198]

Қ осымша ә дебиеттер: [1, б.25-34; 4, б.32-36]