Коммутациялық аппараттар күйінің бағасы және диагностикасы

Обеспечение надежной работы Электр станция, қ осалқ ы станция жә не ө ндіріс кә сіпорнының электрмен жабдық тау жү йесін сенімді жұ мыспен қ амтамасыздандыру белгілі дә режеде жоғ арғ ы дә режелі ажыратқ ыштың қ арсылық сыз жұ мысында анық талады.

Ажыратқ ыштар – электрлік қ ондырғ ылардағ ы негізгі коммутациялы аппараттар жә не ток тізбегін ажырату жә не сө ндіру ү шін қ ызмет етеді. Ажыратқ ыштардың бірегей ерекшелігі ө зінің функцияларын қ осылғ ан жә не сө ндірілген кейпінде сенімді орындауы керек, сонымен қ атар, апатты жағ дайды қ осып, кез келген жұ мыс режимінде коммутациялық операцияларды лезде орындауғ а дайын болуы керек.

Коммутациялық аппараттардың тексеруі РҚ тексеруі кезінде, ажыратқ ыштарды кезектен тыс тексеру – қ ысқ а тұ йық талу тогын сө ндіргеннен соң жү ргізіледі. Тексеру кезінде қ ызып кетуге жә не тү йіспелі байланыстың сыртқ ы кү йіне, ажыратқ ыштың жә не жетектің бекітілуіне, оқ шауламаның кү йі жә не ластану дең гейіне, жерлендіру тізбегінің дұ рыстығ ына назар аударылады.

Майлы ажыратқ ыштарда май дең гейі, оның ағ уының жоқ болуы, май ластануының сатысы жә не температурасы бақ ыланады.

Бактың кө п кө лемді (жанындағ ы) майлы ажыратқ ышында май толық қ ұ йылмайды, қ ақ пақ астында доғ аны сө ндіру процесінде белгіленетін газ қ ысымының жылдам жоғ арылауын демпфирлеуге арналғ ан ауа жастық шасы қ алады.

Майдың жоғ арғ ы дең гейінде демпфирлаушы эффект азаяды жә не ажыратқ ыш багы газдың жоғ арғ ы қ ысымынан жарылуы мү мкін. Майдың тө менгі газдың ауа жастық шасынан шығ атын дең гейінде (бастысы сутегі) майдың жұ қ а қ абатында салқ ындап ү лгермейді жә не сутегінің ауалы қ оспасының (кү ркіреген қ оспа) жарылуын болдыра алады.

Температураның тө мендеуімен ажыратқ ыштың уақ ытша сипаттамасына айтарлық тай ә сер етіп, майдың тұ тқ ырлығ ы жоғ арылайды. Сондық тан, қ оршағ ан ортаның -25°С-тан тө мен температурасында тө мендеуі кезінде майлы ажыратқ ыштың электрлік қ ызу қ ұ рылғ ысы автоматты тү рде қ осылуы керек.

Майдың ластануы жә не ылғ алдануы пайдалану кезінде оның электрлік беріктілігінің тө мендеуіне ә келеді. 110 кВ жә не одан жоғ ары кернеулі кө п кө лемді ажыратқ ыштарда майды электрлік беріктілікке тексеру жү ргізіледі, қ ысқ ы тұ йық талу немесе жү ктеме тогының коммутацияның шекті рұ қ сат етілген саны ажыратқ ышпен орындалу кезінде; 35 кВ-дейінгі кернеулі кө п кө лемді ажыратқ ышта жә не барлық кернеулі аз кө лемді ажыратқ ышта май ажыратқ ышпен коммутацияның шекті рұ қ сат етілген санынан кейін ауысуында жатады. Коммутацияның шекті рұ қ сат етілген саны пайдалану бойынша нұ сқ амадағ ы ө ндіруші-кә сіпорынмен ұ сынылады.

Ауа ажыратқ ыштарында оралғ ан ауаның жылыстауы жә не қ ысымы; элегаздық ажыратқ ыштарда – элегаздың жылыстауы, қ ысымы жә не ылғ алдылығ ы бақ ыланады.

Майлы жә не ауа ажыратқ ыштары тө менгі сенімділікке, ү лкен емес коммутациялы ресурсқ а, ө рт қ ауіптілігіне (майлы ажыратқ ыштарда), жө ндеу жә не қ ызмет кө рсетуде жоғ ары ең бек ө ажеттілігіне ие екендігін айта кету керек. Сондық тан, қ азіргі уақ ытта жаң а қ ұ рылыс жә не қ айта қ ұ растыру кезінде жоғ ары техникалық сипаттамасы бар элегаздық жә не вакуумдық ажыратқ ыштар орнатылады.

Ә р тү рлі конструктивті орындауларда профилактикалық ө лшеу жә не кү штік ажыратқ ыштарды тексеру ұ сынылады. Жекелей алғ анда, кез келген конструкцияның ажыратқ ышын тексеру бағ дарламасына келесілер жатады:

1. Берілген ө ндіруші-кә сіпорын кедергісінің ө лшеміне сә йкес ажыратқ ыштың тү йіспелі жү ктемесінде тұ рақ ты ток кедергісін ө лшеу;

2. Тө мен кернеу кезінде жетек жұ мысын тексеру; айнымалы (тұ рақ ты) ток кезінде электромагниттің басқ аруы минималды кернеуінің жұ мысы 0, 65С/_НОМ (0, 7£ /_ном) аз болмауы керек;

3. Берілген ө ндіруші-кә сіпорынның сипаттамаларына сә йкес ажыратқ ыштың жылдамдық (қ осу жә не сө ндіру уақ ыты) сипаттамасын ө лшеу;

4. Ажыратқ ышты АПВ циклінің жұ мысына арналғ ан О-В и О-В-0 циклінде сынау.

Айырғ ыштарды тексеру кезіндетү йіспенің жә не оқ шауламаның кү йіне негізгі назар аударылады. Тү йіспелі қ ысымның ә лсіреуі, қ ышқ ылдану жә не тү йіспенің ластануы ө тпелі кедергінің жоғ арылауына, тү йіспенің жоғ арғ ы қ ызуына, тіпті, олардың ө ртенуіне ә келеді. Тү йіспелі із бар болғ ан кезде еруі тү йіспенің басқ а ү лкен емес ақ ауларынан қ орғ айды жә не техникалық вазелин жұ қ алап жағ ылады. Тү йіспенің белгілі зақ ымдануы кезінде оларды жаң асымен ауыстырылады.

Айырғ ыштарды қ осу кезінде тү йіспеде бір соқ қ ы болмауы керек – тү йіспелер осі сә йкес келуі керек. Айырғ ыштар полюстері бірдей уақ ытта ажырап жә не тұ йық талуы керек. Тексеріс айырғ ыштың баяу қ осылуымен бір плюстің тү йіспесінің жанасу кезіне дейін орындалады. Бұ дан кейін 3 мм-ден аспайтын басқ а полюстерін тү йіспелер арқ ылы саң ылаулар ө лшенеді. Белгіленген жеткіліксіздердің бар болуы айырғ ыштардың қ ызмет кө рсетуі кезінде жойылады.

Айырғ ыштардың оқ шауламасы, ә сіресе, сыртқ ы орналасуда кү рделі шартта жұ мыс істейді. Жұ мыс кернеуі жә не асқ ын кернеу оғ ан механикалық жү ктеме, аппараттың келісілген жұ мысы, шина ауырлығ ы, мұ здақ тә різді ә сер етеді. Ажыратқ ыштардың оқ шауламаларының жоғ арысындағ ы ластануы шатырдың ық тималдылығ ын, ә сіресе, дымқ ыл ауа райында жоғ арылайды. Оқ шауламадағ ы жарылу жә не сынық тарын жаң арту кезінде армирлайтын белдіктердің белгілі қ ирауында аппараттың жө ндеуге енгізілуін қ адағ алайды.

Айырғ ыштарды ө лшеу жә не тексеру жұ мыстарына мыналар жатады:

1. Айырғ ыштың тү йіспелі жү йесінің тұ рақ ты токқ а кедергісі; тү йіспелердің омдық кедергілері барлық кернеулер класы ү шін 1.3-кестеде келтірілген мә ндерден аспауы керек.

1.3-кесте

2. Бір тү йіспенің басқ асынан тарту кү шін ө лшеу; осы ө лшеумен тү йіспелі қ ысым тексеріледі; тү йіспені майлауда ө лшеу жоқ болғ анда жү ргізіледі; тарту кү ші 1.3-кестеде келтірілген нормағ а сә йкес келуі керек.

3. Жұ мысты басқ аруды электромагниттерді жә не электр қ озғ алтқ ыш жетектерді шығ аруда қ алыпты кернеу кезінде бір еселі қ осылуды жә не сө ндіруді тексеру;

4. Рұ қ сат етуге болмайтын механикалық блоктаулардың жұ мысын тексеру:

Жерлендіргіш пышақ тар қ осулы кезінде айырғ ыштың басты пышағ ымен операция жасау;

Басты пышақ тар қ осулы кезінде айырғ ыштың жерлендіргіш пышақ тарымен операция жасау.

5. қ ысқ а тұ йық тағ ыштарда қ осылу уақ ыты, бө лгіштерде сө ндіру уақ ыты анық талады. Бұ л уақ ытша сипаттамалар ө ндіруші-зауыт нормасымен сә йкес келуі керек.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Коммутациялы аппараттарды тексеру қ алай жү зеге асады?

2. Қ осалқ ы станцияларда жоғ арғ ы кернеулі ажыратқ ыштар қ андай мақ сатта орнатылады?

3. Жұ мыстың қ андай тү рлері ажыратқ ыштарды тексеруге жатады?

4. Жұ мыстың қ андай тү рлері айырғ ыштарды тексеруге жатады?

5. Майлы ажыратқ ыштарда қ андай параметрлер бақ ыланады?