Кабельді желінің диагностикасы

Кабельді желінің зақ ымдануының тү рлері. Кү штік кабельді желінің оқ шауламалары, қ оректендіруші ө ндірістік немесе коммуналды объектілернормативті материалдардың талаптарын(ГОСТ, ПУЭ жә не т.б.) қ анағ аттандыруы қ ажет. Бұ л шарттарды қ анағ аттандырмайтын кабельдік желі «зақ ымданғ андар» категориясына жатады. Мұ ндай желі тораптан ажыратылуы керек. Оның екі жағ ына «Қ оспаң ыз- адамдар жұ мыс істеуде» деген плакат ілінеді. Кабельдік желінің зақ ымданғ ан орнын анық тау ө лшеудің бұ рынғ ы ә дісімен жү ргізіледі. Егер кабельдік желі жө ндеуден кейін ПТЭ талаптарын қ анағ аттандырса, оны пайдалануғ а қ осады.

Кабельдік желінің зақ ымдануын болдыратын себептерге келесілер жатуы мү мкін:

- кабельді трассада қ азу кезіндегі ойық тар жә не батпақ тар;

- муфтаны жө ндеу ақ аулары (муфтаның дә некерленбеген мойны, ажырау кезіндегі оқ шауламаның қ ылда жарылуы, нашар дә некерлеу жә не байланыстырушы қ ысқ ыштарды дұ рыстау, маймен толтырылмағ ан муфта жә не т.б.);

- зауыттық ақ аулар (кабельдің қ орғ аныш жабынының жә не оның қ абығ ының зақ ымдануы, оқ шауламаның қ ағ аз лентасының кабель қ ылына сә йкес келуі, қ ыртыстар, лентадағ ы кө лденең тесіктер, ток жү ргізуші қ ылдың сымында қ абыршақ тану жә не т.б.);

- электрлендірілген кө ліктің қ ұ йынды тогының ә серінен немесе ә р тү рлі химиялық реагенттердің ә серінен болатын топырақ қ ұ рамындағ ы кабель қ абығ ының коррозиясы; - тұ ну немесе желі трассасында топырақ тың жылжуы кезіндегі, қ.т. уақ ытында қ ыл кү йгенде кабельдік желінің ток жү ргізуші қ ылындағ ы ү зілу;

- оқ шауламаның электрлік тозуы немесе оның кү юі;

- қ ұ ю немесе уақ ыттан (сары ұ нтақ немесе майда кристалл тү рінде) компаундтың муфтадағ ы жә не сү згідегі оның кү юінен ажырауы;

- тө сем ақ аулары (трассаның, кабельдің бұ рылысындағ ы, батпақ тардағ ы жә не т.б. ү лкен сынық тар).

Кабелдің зақ ымдануының негізгі тү рлері – бұ л жер жұ мыстарын ө ндіру кезіндегі пайда болатын механикалық зақ ымдану жә не кабель тө семдерінің, муфтаны жө ндеудің жә не кабелдік желіні пайдаланудың ақ аулары. Кабелдік оқ шаулама жә не муфта ақ ауларының уақ ытында табылуы кабелдік желіні профилактикалық тексеруінің периодты тапсырмасы болып табылады. Ақ аулардың кабелде орнығ уы торап оқ шауламасының дең гейін, сонымен қ атар, тұ тынушыларды электрмен қ амтамасыздандыру сенімділігін жоғ арылатады. Профилактикалық тексеруді дұ рыс ұ йымдастыру кабелдік желінің зақ ымдануын жө ндеуде ү немді, пайдаланушы адам уақ ыты ү шін ың ғ айлы.

Кабелдік желінің зақ ымдануы ә р тү рлі сипаттамалады болдырады жә не мынадай тү рлерге бө лінуі мү мкін:

- бір қ ылдың жерде тұ йық талуын болдыратын оқ шауламаның зақ ымдануы;

- екі немесе ү ш қ ылдың, екі немесе ү ш қ ылдың ө зара бір немесе ә р тү рлі жерде тұ йық талуын болдыратын оқ шауламаның зақ ымдануы;

- жерлендірусіз немесе жерлендірумен бір немесе ү ш қ ылдың ү зілген жә не ү зілмеген сияқ ты ү зілуі.

Оқ шауламаның жү зуші ойық тары: бір қ ылдың жердегі ойылуы, бір, екі немесе ү ш қ ылдың ө зара жерлендірумен жә не жерлендірусіз ойылуы болуы мү мкін.

Зақ ымдану сипатын анық тау. Кабелдің зақ ымдану орнын анық тау (ЗОА), ЗОА ә дісіне сә йкес келетінін таң дауғ а жә не алдын ала «ө ртену» қ ажеттілігін - зақ ымдану орнында ө тпелі кедергінің мә ніне дейін азаюын табу, зақ ымдану сипатын анық таудан басталады.

Кабелдік желіде ө лшеуге ө те келе, қ осқ ыш аппаратта «Қ оспаң ыз- адамдар жұ мыс істеуде» плакатына кө з жеткізуі керек; ө лшенуші кабелдің қ арама қ арсы жағ ында «Тоқ таң ыз- жоғ ары кернеу» плакаты ілінуі қ ажет, сонымен, кабель қ ылында ө лшеу процесінде жоғ ары кернеу беріледі. Бұ дан кейін кө рсеткішпен кабелде кернеудің жоқ екендігі тексеріп жә не барлық ү ш қ ылда оғ ан жерлендіру салумен бө лу керек. Жерлендіруді алғ аннан кейін кабелде ө лшеуіш қ ұ ралдармен жұ мыс істеуге болады. Кабелдік желінің зақ ымдану сипаты 1000 В дейінгі М4100/1 – М4100/5, Ф4102/1-1М, Ф4102/2, ТТ-1 жә не т.б. қ ұ ралдарының кө мегімен анық тауғ а болады.

Кабелдің ә рбір ток жү ргізуші қ ылының оқ шауламасының кедергісі жерге қ атынасы жә не басқ а қ ыл бойынша ө лшенеді. Жерлендіруді ток жү ргізуші қ ылын толық тай анық тау ү шін кабелдің бір ұ шына орналастырады. 1000 В-тан жоғ ары кабелдік желі ү шін зақ ымдану сипаты ә р қ ылды жерлендірумен жә не жерлендірусіз – тексерілетін қ ондырғ ыдан тү зетілген кернеумен, кезекті тексерумен табылады. Кернеу тексеруге дейін жоғ арылайды. Кү рделі зақ ымдану сипатын анық тау ү шін (кабель қ ылының қ осарланып ү зілуі, ә р тү рлі жерлерде қ ыл зақ ымдануы) кабельдік желінің бірегей еместігін ө лшегіштер Р5-1А, Р5-5, Р5-9, Р5-10, Р5-12 қ олданылады.

Зақ ымдану орнын анық тау ә дістері. Электрлік тораптардың дамуының жоғ арғ ы темпы кабелдік желінің зақ ымдану орнын анық тау ү шін ә діске жә не аппаратқ а қ атаң талап ұ сынады.

Кабелдік желінің ЗОА ә дісіне келесі талаптарды ұ сынады:

1) ЗОА қ ателігі кабелдік желіні жетілдірілген жабын астына орналастыру кезінде қ азу кү рделілігімен келісілген 3 м-ден жоғ арыламауы керек;

2) пайдалану уақ ытында желіні енгізуді жылдамдату ү шін зақ ымдану орнын анық тау бірнеше сағ аттан аспауы керек;

3) қ олданылатын аппараттардың жоғ ары сенімділігі жә не жұ мыс ө ндіру қ ауіпсіздігі.

Кү штік кабелдік желілердің жү зеге асыратын ЗОА ә дісі мақ сатқ а сә йкес екі топқ а бө лінеді:

1) қ ашық тық, ө лшеу орнынан зақ ымдану орнына дейінгі арақ ашық тық ты анық тауғ а мү мкіндік береді;

2) топографиялық, тікелей трассадағ ы (топографиялық) зақ ымдану орнын кө рсетуге мү мкіндік береді.

Тіпті жоғ арғ ы дә лдікпен зақ ымдану орнына дейінгі арақ ашық тық ты қ ашық тық ә діспен анық тауғ а, топографиялық ә діспен тексерусіз трассада қ азу ү шін дә л орынғ а кепілдеме беруге тыйым салынады, сондай-ақ, тіпті, қ олда бар дә л жоспар траншея терең дігінің ө згерісін, жоғ арыдан белгісіз ең істерді жә не т.б. кө рсетпейді.

Қ ашық тық ә діс зақ ымдану орнын бағ ытталғ ан анық тауды тездетіп қ амтамасыз етеді, ө лшеуіш қ айда жіберуі керек жә не қ азуғ а арналғ ан орынды топографиялық ә діспен белгілеуі қ ажет. Топографиялық ә дістердің ішінде кө п индукциялы жә не акустикалы ә дістер, ал қ ашық тық ә дістер ішінде - импульсты, тербелмелі разрядты жә не ілмекті ә дістер орналастырылғ ан. Ереже бойынша, алдын ала оқ шауламаның зақ ымданғ ан орнында кү йдіру жү ргізіледі.

ЗОА импульсты жә не индукциялы ә дістерін қ олдану ү шін зақ ымдану орнында ө тпелі кедергіні бірлікке дейін, тіпті, Омның ү лесіне дейін азайту керек. Мұ ндай кедергімен қ амту ү шін зақ ымдану орнында арнаны толық кө мірлеу жеткілікті. Қ ыл мен кабель қ абығ ының арасында (немесе екі қ ыл арасында) қ ылдың жоғ арылығ ымен жә не қ абық тың металл бө лшегінің есебінен, ақ ырындап разрядты арнаны толтырушы металл ө ткізгіш кө пір салу қ ажет. Кү йдіргіш қ ондырғ ының сатысының соң ғ ы он ампері кезінде жү зу жү реді. Акустикалық ә діс зақ ымдану орнында акустикалық разрядтың қ ұ рылуын талап етеді. Кабелдің зақ ымдану орнындағ ы жердің жоғ арысынан электрлік разрядты тың дау ү шін кабель қ абығ ында тесіп ө тетін тесігі жә не разрядтың ұ шқ ыны пайда болу ү шін жеткілікті ө тпелі кедергісі болу керек.

Ілмекті ә дісті қ олдану кезінде ө тпелі кедергі 0-5 кОм, ал қ еректендіруші кабельдік кедергінің батареясындағ ы кернеу 24 - 140 В қ ұ рауы керек.

Тербелмелі разряд ә дісі бірнеше мегаом жә не кабелде тербелмелі процесс болғ анда ө тпелі кедергі кезінде қ олданылады. Ойық кернеуі 8 кВ-тан тексерушіге дейін қ ұ райды. Кабелді желіде ө лшеуге ө те келе, жылдам жә не дә л нә тиже алу ү шін кү йдіру ү рдісін қ андай ә діспен жү ргізуді ө лшеуіш шешеді.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Кабелдік желінің зақ ымдануының негізгі тү рлерін атаң дар.

2. Кабелдік желінің зақ ымдануын болдыратын себептерді атаң дар.

3. Зақ ымдану сипаттамасын анық тау дегеніміз не?

4. 1000 В-қ а дейінгі кабелдік желілердің зақ ымдану сипаттамасы қ андай қ ұ ралдың кө мегімен анық талады?

5. Кабелдік желіде жө ндеу жұ мыстары болып жатқ анда қ андай плакаттар ілінуі керек?