Банктік нарықты сегментациялау.

Нарық ты зерттеу жә не сегменттеуда ә р адам нарық заң дары мен мемлекеттің заң дылық актілеріне негізделе отырып ө з еркімен шешімдер қ абылдауы керек. Нарық ты зерттеу жә не сегменттеуда адамдардың жемісті қ ызметінің қ ажетті шарты болып сол адамдардың нарық тың қ ызмет ету механизмін жә не ұ йымдастырылуын білу табылады. Нарық ты сегменттеу терминін алғ ашқ ы рет ұ сынғ ан Ксенофонт, мұ ның мағ ынасы ү й шаруашылығ ы (ойкос-ү й, шаруашылық; номос-заң) деген ұ ғ ымды білдіреді. егменттеудің негізгі қ ызметі адамның ө мір сү руі, дамуы ү шін қ ажетті материалдық игіліктер жасау болып табылады. Адам қ оғ амының ө мір сү ру негізі-ө ндіріс. Сегменттеу екі негізгі аксиомағ а негізделеді: шексіз мұ қ таждық тар мен шектеулі ресурстар.

Мұ қ таждық тар-бұ л адамдардың белгілі бір пайдалылығ ы бар игіліктерді иелену мен пайдалануғ а деген ынталылығ ы.

Мұ қ таждық тарды қ анағ аттандыратын қ ұ ралдар игіліктер болып табылады. Бір игіліктер шексіз мө лшерде болады, ал екіншісі-шектеулі. Сегменттеу бес негізгі бө лімнен тұ рады: кіріспе, микрозерттеу жә не сегменттеу, мезозерттеу жә не сегменттеу, макрозерттеу жә не сегменттеу, мегозерттеу жә не сегменттеу. Зерттеу жә не сегменттеу екіге бө лінеді: оң зерттеу жә не сегменттеу-дерек негіздегі зерттеу жә не сегменттеу қ ылық туралы болжаулар. Нормативті зерттеу жә не сегменттеу-елдің зерттеу жә не сегменттеу туралы бағ алау пікірі.

Нарық ты зерттеу жә не сегменттеуда қ олданылатын ә дістер жалпы жә не жеке болып бө лінеді. Жалпы ә дістерге - абстракция ә дісі, талдау, синтез, индукция, дедукция, жорамал, эксперимент, жү йелі талдау жатады. Жеке ә дістер: экстраполяция, зерттеу жә не сегменттеу-математикалық, графикалық, баланстық, функционалдық. Зерттеу жә не сегменттеу ғ ылымдар жалпы, қ олданбалы, біріктірілген болып ү шке бө лінеді. Нарық ты зерттеу жә не сегменттеу қ азіргі зерттеу жә не сегменттеудің негізгі бө лігі ретінде қ арастырылады. Егемендігімізді алып зерттеу жә не сегменттеудің дамуының жаң а бағ ытын, яғ ни нарық ты қ атынастарды таң дап, біз Қ азақ станның қ азіргі нарық ты зерттеу жә не сегменттеусын бө лек дербес пә н ретінде де қ арастырғ ан жө н.

Банк ресурстарының депозиттік емес кө здері. Банк депозиттік емес кө здері банктің қ ысқ а мерзімді ө тімділігін қ олдау мақ сатында тартылады. Оларғ а: банкаралық несие, банктердің бағ алы қ ағ аздарын эмиссиялау нә тижесінде тартқ ан ресурстары, отандық ж/е шетелдік қ аржы нарығ ынан сатып алынғ ан ресурстар. Банкаралық несие -бұ л комерц банктердің бір-біріне беретін несиелері. Депозиттік емес қ аражаттардың бір тү рі Ұ лт Банк комерц банктерге қ ысқ а мерзімді ө тімділігін қ олдап отыру мақ сатында овернайт ж/е овердрафт несиелерін жатқ ызады. Овернайт-банктердің Ұ.Банктегі корреспондентік шотында дебеттік қ алдық тың пайда болуына байланысты бір тү нге берілетін несие (бү гін кештен ертен кешке дейін) Овердрафт- банктік жұ мыс кү ні ішінде банктердің Ұ.Банкте ашқ ан кор.шотында уақ ытша қ аражат жоқ тығ ына байланысты ақ шалай аударымдар мен тө лемдер жасау мақ сатында берілетін несие.Банктік ресурстарды тартудың тағ ы бір кө зі банктің вексельдері. Банктер тек қ арапайым векс шығ арады. олардың артық шылығ ы: -вексельді тауар мен кө рсетілген қ ызмет ү шін есеп айырысуда пайдаланады; -вексельдер ссуда алу барысында кепілдік ретінде жү реді; -векс жеке ж/е заң ды тұ лғ а қ олдана алады; векс ө тімділігі жоғ ары; векс мерзімі ә р тү рлі.

Банктің меншікті капиталы: жеткіліктілігін бағ алау, капитал изациялау мә селелері Егер банк ө зінің меншікті қ аржыларын тиімді қ олдана алса, онда ол олардың кө мегімен банк кірісін кө теріп, салымдардың сақ талуын қ амтамасыз ете алады. Кіріс дең гейін арттыру ү шін, банк ең алдымен ө зінің меншікті қ аржыларын қ ысқ а мерзімді бағ алы қ ағ аздарғ а салмай, оның орнына несиелердіберумен айналысатын жағ дайда, ө зінің кіріс дең гейін кө тере алады. Қ осымша тө лемділік қ абілеттілігін немесе міндетті резервтердің кө лемін ұ лғ айту қ ажеттілігін қ анағ аттындыру ү шін, несиелік портфельдің немесе бағ алы қ ағ аздардың кейбір бө лігін нақ ты ақ шағ а айналымдар арқ ылы жетуге болады. Егер менеджер қ осымша салымдарды тартумен байланысты сұ ранысты қ анағ аттандырғ ан болса, онда ол банктің тө лем қ абілеттілігінің жеткілікті дең гейін сақ тай отырып, тартылғ ан салымдарды инвестициялаумен қ атар, несиелерді берумен байланысты операцияларды жү зеге асыра алады. Ө зінің қ ысқ а мерзімді берешектері мен депозиттік шоттарын реттей отырып, банк ө зінің тө лем қ абілеттілігін жә не кіріс кө лемінің дең гейін арттыра алады.«Капиталдың жеткіліктілігі» термині банктің жалпы тұ рақ тылығ ын жә не оның туекелге бару дә режесін кө рсетеді. Капиталдың жеткіліктілігі – бұ л банк капиталының мө лшерін тә уекел дә режелері ескерілген банк активтеріне сә йкес болуғ а тиісті. Сондай-ақ, коммерциялық банктер ө з жұ мыстарында банк капиталын шамадан тыс ұ лғ айтуды теріс санайды. Ө йткені, ол банктің қ ызметіне кері ә сер етуі мү мкін. Банктердің кө бі акция шығ ара отырып, қ аражат тартуғ а ың тасыз болып келеді. Сондық тан банк жетекшілері бір жағ ынан, қ адағ алау жә не бақ ылау ұ йымдары, екінші жағ ынан, банк капиталы мен коммерциялық банктердің басқ а да қ ызметіндегі параметрлер арасындағ ы қ олайлы қ атынасты табуғ а тырысады.Банктің ресурсындағ ы меншікті капиталдың ө те тө мең гі ү лесінде болуы да дұ рыс емес. Себебі, ол банктің салым иелері алдындағ ы жауап беру мө лшеріне сә йкес келмейтіндігін сипаттайды.Банк меншікті капиталын ұ лғ айтуғ а негіз болатын мынадай факторларды ескеру қ ажет: Банктердің дивиденттері ө неркә сіптік кә сіпорын активтеріне қ арағ анда, пайыз мө лшерлемесінің ө згеруіне, қ арыз алушының несиелік қ абілетінің нашарлауына байланысты, олардың нарық тық қ ұ ндары ө згеріп отырады; Банк кө біне тұ рақ сыз қ ысқ а мерзімді қ арыз кө здеріне кө ң іл бө леді, бырақ олардың кө бі талап етуге байланысты қ айтарылып алынуы мү мкін.Сондық тан, кез келген саяси немесе экономикалық ө мірдегі жағ дайлар банктердегі ресурстардың сыртқ а ағ ылуына себеп болуғ а тиіс. Бастапқ ыда банк капиталының активтерге қ атысты қ атынас 20% шамасында болса, ал қ азіргі оның шамасы 12%-ды (пруденциялдық номативтердегі КII-нің мә ні) қ ұ райды.Бұ л дегеніміз банк жү йесіндегі тө лем қ абілетінсіздік тә екелдің уақ ыт ө те келе арта тү сетіндігін кө рсетеді. Себебі, банк жү йесіндегі банктердің активтерінің сапасы ә лі де болса ө з дең гейінде еместігін ескерсек, онда болашақ та оның орнын жабатын меншікті капитал ү лесі жеткіліксіздігі байқ алады.Банктердегі немесе жалпы банктік жү йедегі капитал кө лемін тура анық тау қ иын, бырақ жоғ арыда қ арастырылғ ан қ ызметтердің орындалуы ү шін салым иелері мен бақ ылаушы ұ йымдардың сенуі ү шін капитал жеткілікті мө лшерде болуы қ ажет. Қ ажетті капиталдың сомасы банктің тә уекел дең гейіне байланысты болуғ а тиіс.