Рекьевайди

«Рекьевай кас, куьз вун инал акъвазна?

Тежер кьван пар залан яни кIулавай?

Агъур яни хиялар ви?

Я кас, на

Куьз ленгзава, сефер хана кьулалай?

Далу ягъдай жагъизвачни чка ваз?

Я тахьайтIа, фидай са кIвал авачни?

Я авачни теклифдайди ака ваз?

Пар кьаз куьмек гудай сад кьван авачни?

Давамра рехъ, я элячIа рекьелай!

Я тIиб, я тIаб! Рекьин са пай – ам кав туш!.. –

Гагь векъи, гагь хъуьтуьл жез, зи кьилелай

Атанай заз и ван. – Къваздай им чIав туш!»

Килигна зун, кьуд пад ийиз вилелай,

Баябан я зун авай чуьл, ичIи я…

Анжах зи хъен экIя хьанва чилелай:

Гьада вилик ялзавай зун цицIи яз…

* * *

Милайим гьуьл, тавази гьуьл,

Гъалаба ква лепейрик ви.

РикIе тIалар ава зи, гьуьл,

Хкуьр жедай дегьнейрик ви.

Аквамир ваз зун секин яз,

Алцурда вун акунри зи.

Зи дердер вун кьван дерин я,

ЧIалахъдач вун рахунри зи.

Ша за гъапа кьада ви яд,

Гьа капай на гьисс ая зун.

Лепейривди ягъиз баяд,

Теселли гуз, кис ая зун.

* * *

Ви алем къе дегиш хьанва:

Ракъинин пак вири нурар

Ада вичиз къачуна хьиз,

Абур залди гадарзава,

Кужум жервал зи чандиз.

Къушар хьиз я нурар а,

Ацукьнавай симерал

Зи руьгьдин.

Гьиссзава за гьикI ятIа вун теспача,

Ви рикIин ван, руьгьдин везин

Гьиссзава…

За зи рикIе муг ийизва

РикIиз ви.

* * *

Ви женнетдин багъда зун

ЭкъечIай са тар хьана,

Хилер цавун тагъда кьун

Кьисмет жери кар хьана.

Цуьк ахъайна иердиз,

Зи хиялра авай вун.

Къведайла зун бегьердиз,

Чара хьана завай вун.

Гила зал – ви къелемдал

Вун ваъ, масад гьейран я.

Зи муьгьуьббат уьтквемдан

Гъиле жедай фейжан я.

* * *

Вуна къе зал цуьквер яргъи ийизва,

Лугьуз тахьай гаф эвезун паталди.

Завай ви кIунчI кьабул жедач – ваз чизва:

Зи гъиле кIунчI ава маса кьегьалдин.

Къумукь чIалай.

КЬИЛЕР

Автордикай............................................................................................

ШИИРАР

Дуьа.........................................................................................................

Къумлухда рагъдан............................................................................

Чепелукь.................................................................................................

«Чепелукьди чепелукь цIал тухуда…».........................................

На низ лугьуда?....................................................................................

Яш.............................................................................................................

Саилар....................................................................................................

Шиш-къавах..........................................................................................

Зи Миграгъ.............................................................................................

Шииратни, Чехирни, Вун...................................................................

Кьве малаик...........................................................................................

Сажидин Саидгьасановаз ачух чар...............................................

Арарат.....................................................................................................

Уьмуьрдин тежриба............................................................................

Сегьердинни рагъдандин арада......................................................

Кьвечхел тар.........................................................................................

Жув яз амукь..........................................................................................

Са кьуьзуь лезгиди Урусатдин Президентдиз кхьей чар..........

Лезги гел.................................................................................................

Яд къадрида..........................................................................................

«Чи Жамидин-муаллим тир тамада…».........................................

Гьей, куьн...............................................................................................

ЦIийи йисан сагълугъ.........................................................................

Кьведан ялгъузвал...............................................................................

«Алукьнава мадни рагъдан…».......................................................

«Кьама ялар тваз, жув арифдар хьиз…»......................................

«Зун Джамидин муьруьдвиле хьана лагьайтIа…»...................

«Писни хъсан, атай кьилел…».........................................................

«Икьван гагьда яшайишдиз…»........................................................

Милей.....................................................................................................

«Ава, лугьуда, виридахъ сергьят…»..............................................

«Лагьай чIавуз за ваз «чан»…»........................................................

«РикIиз, йифен хана ахвар…»..........................................................

«ДакIардихъ жив кIвахьиз жеда…»...............................................

КIвал........................................................................................................

Ясин ва билбил.....................................................................................

Йифен цав...............................................................................................

«Хам, хъалхъас хьиз, кIеви хьана…».............................................

ГъвечIи гада дакIарда.......................................................................

«Хъфена вун Испикиз…»....................................................................

Къагьриманвал къалин я...................................................................

Писвал чилел артух хьанва..............................................................

«Гьикъикъи я Машрикь патан шаирар…»....................................

«Шегьре вилик экIяй жезва…».........................................................

Кьурагьа кьуьд....................................................................................

Бубуйрин чуьл......................................................................................

«Чуплах багъдин тарарикай…»......................................................

«Физва, физва зун, рехъ атIуз…».....................................................

«Гана гьаким бубади…»....................................................................

Къекъер...................................................................................................

ГъвечIи гадади кIелзава ктаб..........................................................

Низами....................................................................................................

Фикир.......................................................................................................

«Халис шиирар кьит хьанва пара…».............................................

«Тупар ягъмир, лезги стха…»...........................................................

Асеф Мегьманан тариф......................................................................

Зи дуст Азиз Мирзебеговаз..............................................................

Рекьимир, цIегь.....................................................................................

Шудургъадиз баянар..........................................................................

Тупчияр...................................................................................................

Экуьн бере..............................................................................................

«– Куьз ава вун гуьгьуьлдал циф ацукьиз?..»..............................

«Уьмуьрдин вири ваъ, амма и къанун…»......................................

«Халкьдай чIавуз лезги чIалан гафарган…»...............................

«Акваз-такваз уьмуьрдин пай алатна фена…»...........................

Вил галамай ахвар..............................................................................

Миграгъ..................................................................................................

ПОЭМАЯР

Къучи Салман.......................................................................................

Чiагъанчи................................................................................................

Шикилрин кIвал...................................................................................

Куг-руш...................................................................................................

Кьве лат..................................................................................................

Тарагъаждин вилик кьуьл.................................................................

Кердедин сир (Аялар патал).............................................................

Шудургъа ва карапати (Аялар патал)...........................................

ПОВЕСТЬ ВА ГЬИКАЯЯР

Нехирбанни лекь..................................................................................

ЧIарав......................................................................................................

Чара атIай кьуьл..................................................................................

Чуьлдин цуьк.........................................................................................

Гурар.......................................................................................................

Гебе..........................................................................................................

Бахтикъараяр........................................................................................

Гиликьай «пуд».....................................................................................

Жуьгьенар..............................................................................................

Чубарукрин кIвал................................................................

Заз Нобелан премия гьикI ганай.....................................

Мисал арадал атун.............................................................

Кфил.........................................................................................

Кьуьлердай кьун..................................................................

Мугьманвилин сирер..........................................................

Шикилдин бейкефвал ва хвешивал.................................

Кьелни фу...............................................................................

«Кьил атIайди»....................................................................

МАКЪАЛАЯР

Девирриз авунвай веси.......................................................................

Ашкъидин дерт – гьахъ-дувандин терезда...................................

СтIал Сулейманан акъажунар........................................................

Девиррин хъендик кумукьай шаир.................................................

ТАРЖУМАЯР

I

Лезги Салигь

Вун я........................................................................................................

Я неби!....................................................................................................

Куьз ятIа?..............................................................................................

«Салигьанди – къара шив…»...........................................................

«Салигьан шив я семен…»...............................................................

«Бахтсуз кас я, нихъ эгер са яр аватIа…»....................................

Негьзава за.............................................................................................

Зун таб гудайди я.................................................................................

Сагъ жедай.............................................................................................

Ахцегь Магьарам-Эфенди..................................................................

«Эй Межнун, килиг вун Лейлидиз жуван…»...............................

Ашукь Амрагь

Рушанни сусан гьуьжет......................................................................

Ашукь Шайда

Ашкъидин вахт.....................................................................................

Ярагъ Мегьамед

Стхадиз...................................................................................................

Ахцегь Мирзе-Алидиз.........................................................................

Ахцегь Мирзе-Али

«Я Ребби, и дуьньяда зи куьмек, тедбир вун я, вун…»..............

Пайгъамбардин тариф........................................................................

Подпоручиквилин чин ва чергес-чухва гайила кхьей чIал.....

«ЦIийиз хьанва черел куьрпе Аллагьдин нур галайди
хьуй…»....................................................................................................

«За вучин, гьар вафасуздаз завай вафа кIанзава…»...............

«И дуьньядик умуд кутун нефсинин я къативал…»..................

«Вафалу дуст акунач заз и дуьньяда дустарикай…»..............

Вахт я им...............................................................................................

Ахцегь Абдулхаликь (Закир)

Серсер.....................................................................................................

Къарагуьз...............................................................................................

Ахцегь Абдурагьман

Багъдай экъечIзава.............................................................................

Я расул!.................................................................................................

Алкьвадар Гьасан...............................................................................

Зи эхиримжи керематар.....................................................................

II

Фатигьа...................................................................................................

Рудаки

«Тек са душман гзаф я, чIур ийиз гуьгьуьл…»...........................

«Гатфарин югъ гуьлуьшан я – атирлу, вили…».........................

«Дерт жечни бес: чалагъандин уьмуьр кьве виш йис
жеда…»..................................................................................................

«Захъ гала вун; кичIезва заз вун хъфиз, зун азабда тваз…»..

«Кучудна вун, вегьена накьвни, шимни ккIалар…».................

«Дердини вилик вегьенвайбур азабрин гъам – гьабур
чун я…»..................................................................................................

«Атирни ранг багъишна ваз яру къизилгуьлери…».................

«Атана…» – «Вуж?»– «Азизди». – «Мус?» – «Алукьайла
пакам сегьер…»....................................................................................

«Аллагьди зун къутармишна гъамуникай, регьина заз…».....

«Килиг вун и дуьньядиз акьуллу виляй…»..................................

«Акьулдинни Камалдин багъда вун зул я…».............................

«Гьайиф, гьайиф, камалэгьли бубадиз…»...................................

«Чан алайди фида суруз, кьейидини хъийич къарагъ…»........

Низами Генжеви

Искандер-наме (ЧIук)..........................................................................

Лейли ва Межнун (ЧIукар)................................................................

Иоганн Вольфганг Гёте…

Тамун пачагь.........................................................................................

Дуван.......................................................................................................

Беневша..................................................................................................

Александр Пушкин

«Заз гьайиф туш куьн, йисар зи гатфарин…».............................

«Зи тилисим, хуьх вуна зун…».........................................................

«Зи рикIема ажеб макъам…»...........................................................

Пайгъамбар...........................................................................................

«Вилив техвей нагьакь савкьат…»..................................................

Элегия......................................................................................................

«Заз вун кIандай: мумкин я, зи кIанивал…»...............................

«Вахт я, зи дуст! КIан я рикIиз секинвал…»...............................

«Эцигна за жуваз гуьмбет гъилив эциг тежедай…»..................

Фридрих Рюккерт

Пуд къуш................................................................................................

Александр Блок

Урусат.....................................................................................................

«Кьегьалвилер, машгьурвални гьунарар…»...............................

Сергей Есенин

«ХъуьтIуьн шуькIуь гьарайди…»...................................................

«Гьайиф туш заз, я шехьдач, ван хкажна…»..............................

«Сагърай, зи дуст, де сагърай, зун хъфизва…»..........................

Назим Хикмет

Къайнар буллах...................................................................................

ЦIай кутун тавур пIапIрус................................................................

Лев Ошанин

«Дяведин цIа ва я ислягь девирда…»............................................

Инсан зи къаршида..............................................................................

«Зун ви патав къведай чIавуз рекьиз яргъал…».........................

«Вили дагълара къекъвезва чун кьвед…»....................................

Мустай Карим

«Акьуллудаз ачухна сир…»............................................................

Лацуди ва чIулавди............................................................................

«Хкаж хьана зун кукIушрал кьакьан…».....................................

Николай Тряпкин

«Чан зи назик экв, чан зи сирлу экв!..»..........................................

«АтIуз муькъвер, кIунтIар чIулав…»............................................

Леонид Мартынов

Сифте жив...............................................................................................

Евгений Евтушенко

«Манасузвал – я ажузвал…»...........................................................

Сергьят....................................................................................................

Чинин чин...............................................................................................

Хирер.......................................................................................................

Андрей Вознесенский

Романс.....................................................................................................

Лоик Шерали

Дидедин насигьат................................................................................

Абд аль-Азиз Ходжа

Валай гъейри, масад захъ мад вуж ава?......................................

РикIерин ханум.....................................................................................

Туьш хьунин кичI................................................................................

Марф........................................................................................................

Вучиз?!...................................................................................................

Вун хтайла.............................................................................................

Ашкъи къазаматда...............................................................................

Гьак кIан хьана кьисметдиз..............................................................

Вуч амукьна?.......................................................................................

Мад вуч кIанда, азизди, ваз?...........................................................

Лугьумир, яр, «бес хьурай!»..............................................................

Галатнава зун!.....................................................................................

Ужузди...................................................................................................

Ахвар хунин юргъунвал....................................................................

Экуьникай атай экв.............................................................................

Дили муьгьуьббат................................................................................

Чуьнуьх жени?!....................................................................................

Муьгьуьббат амачирла.....................................................................

Варз кьена.............................................................................................

Гьидаят

Автопортрет-83....................................................................................

Даимлухдин рахун..............................................................................

Чирзавай… чуьнуьхзавай…............................................................

Катнавайбур.........................................................................................

Шииратдиз.............................................................................................

Нурмамед Мередов

Хайи къулан цIай................................................................................

Ашукь Керем.........................................................................................

Зи генг Ватан........................................................................................

«Яб це, зи чил!..»..................................................................................

«Вал хьанва хер…».............................................................................

III

Гьамзат Цiадаса

Меци кьилел балай гъида..................................................................

Филни цегв.............................................................................................

Маймунни харат устIар....................................................................

Расул Гьамзатов

Эхиримжи къимет (Поэма)

Зи тар.......................................................................................................

Рашид Рашидов

Инсан......................................................................................................

Икрамзава за ракъиниз.......................................................................

Фазу Алиева

Ви пашманвал заз це…......................................................................

Кьегьалвал............................................................................................

Игитдин рикI.........................................................................................

Раган кьилел ичин тар........................................................................

Гъамунин гичин...................................................................................

Кьисметдин гар....................................................................................

Авайди туш...........................................................................................

ЦIемуьжуьд лагьай гатфар (Поэма)..............................................

Нурадин Юсупов

Гьа са гафар..........................................................................................

Дагъвидин рухваяр..............................................................................

Гъазим-Бег Багьандов.........................................................................

Кьунарикайни жанавуррикай мах.................................................

Мегьамед Атабаев

Зи асир...................................................................................................

Берлинда...............................................................................................

«Фурма».................................................................................................

«Уьмуьр физва – кьил акъудун четин я…»..................................

Чайчидин мани....................................................................................

Абдулла Даганов

Жамидинан руьгьдиз..........................................................................

Шамил Къазиев

«Заз акI тир хьи, фенва вири алатна…».......................................

Бадрудин Мегьамедов

«Заз экуьнахъ акунай вун…»..........................................................

Хиве кьун...............................................................................................

«Вун рахайла, ашукь жеда…»........................................................

«Ви вилера яргъирушар…»...............................................................

«Темен це кван, темен заз…»............................................................

«Муьгьуьббат я гужлу цIай…».......................................................

«Зи жегьилвал авахьзава…»............................................................

«Амурдив гвай чIемерукдай ахъагъай…»...................................

«Агъзурдакай тек са уьмуьр хкягъдай…»....................................

«РикI – са бицIи, гьакIни хцIу гичин я…»....................................

«Лугьузва на: ваз кIандай са инсанди…»....................................

«Зи ярдин чин, сифетдин хуш лишанар…»

Зуьгьре гъетрен нефес........................................................................

«Гьуьлуьн кьер я баябан…».............................................................

«Таквадайдаз такурай…»................................................................

Мегьамед Агьмедов

Кайи хуьр..............................................................................................

Асиррин сергьят...................................................................................

Нянин фикир.........................................................................................

«Кьве куьруь гаф – «Ягь ава» – алудна…»..................................

Физва буба............................................................................................

Гуьлледикай шиир..............................................................................

Ахвар......................................................................................................

«Чухсагъул ваз хьайи кардай…»...................................................

«МичIи йифиз зун патал…».............................................................

Кьасумбег Мигьрабов

«Секинвал. Гъетер. Тфенгдин ванер…»........................................

«Гьа икI хьанай…».............................................................................

Супьянат Мамаева

Рекьевайди............................................................................................

«Милайим гьуьл, тавази гьуьл…»..................................................

«Ви алем къе дегиш хьанва…»........................................................

«Ви женнетдин багъда зун…».........................................................

«Вуна къе зал цуьквер яргъи ийизва…».......................................

«Лазим тирла…».................................................................................

Арбен Кардаш