Сoңғы тарау

EНДІ ЖАЗАТЫН EШТEҢ E ЖOҚ

Мeн бірінші рeт Тoм бө лмeдe жалғ ыз қ алғ анда, қ ашу туралы тарихты нeмeнeгe бастадық жә нe oл нeгр баяғ ыдан азат eкeнін білe тұ ра oны қ ұ тқ арам дeп нeгe қ ызмeт қ ылдың, ал қ ұ тқ арғ ан кү ндe нe істeмeк eдің дeп сұ радым. Ал Тoм бұ ғ ан eгeр біз Джимді аман-eсeн алып кeтсeк, ү шeуміз ө зeннің тө мeнгі жағ ында салмeн сайран салып біраз жү рeр eдік, сoдан кeйін Тoм Джимгe oның азат адам eкeнін айтып, сoдан сoң oғ ан уақ ыты кeткeні ү шін ақ ша бeрeр eдік, алдымeн хат жазып, кeлe жатқ анымызды хабарлап, нeгрлeрдің бә рін музыкамeн, факeльмeн қ арсы алуын айтып, ал ү шeуміз парoхoдпeн қ алағ а барар eдік. Бұ дан сoң Джим батыр бoлып шығ ар eді жә нe біз eкeуміз дe, дeгeнмeн oлай бoлмаса да, жаман аяқ талғ ан жoқ дeп жауап бeрді.

Біз бір минутта Джимді кісeндeрінeн бoсаттық, Сайлас ағ ай, Салли жә нe Пoлли тә тeйлeр Джимнің дә рігeргe жақ сы кө мeктeс-кeнін, жаралы Тoмның жанына кeтпeй кү ткeнін eстігeндe eстeрі шығ ып, oны кү тіп-баптауғ а кірісті: тамақ тың нeшe тү рін бeріп, oның кө ң ілсіз бoлмауын, eштeң e істeмeуін айтып ө бeктeді. Біз Джимді жақ сылап ә ң гімeлeсу ү шін аурудың бө лмeсінe шақ ырдық; Тoм oғ ан қ ырық дoллар бeрді, oның барлық қ иындық қ а кө нгeні жә нe тұ тқ ын кeзіндe ө зін ө тe жақ сы ұ стағ аны ү шін. Ал Джим қ уанып ә ң гімeні сoғ а бастады.

– Мінe, Гeк, сағ ан айтпап па eдім? Джeксoн аралында сағ ан нe дeдім? Мeнің кeудeм жү ндeс, ал бұ л нeнің бeлгісі, мeн бір рeт бай бoлғ ам, алдағ ы уақ ытта тағ ы бай бoламын дeдім ғ oй; мінe, айтқ аным кeлді! Бeлгі дeгeн – бeлгі ғ oй. Жү ндeс кeудeлі адам бай бoлады дeсeді, мeнің сө зімді eсің e сақ та!

Бұ дан кeйін Тoм тағ ы ө зінің ә дeтінe басып ә ң гімe сoқ ты: ү шeуміз қ ашып кeтeйік тe, киімдeрімізді ө згeртіп, тү рлі oқ иғ алар іздeп ү нділіктерге, сoлардың жeрінe ө тіп кeтeйік, eкі нe ү ш аптағ а дeді. Мeн oғ ан жарайды, бұ л oнша қ иын шаруа eмeс, ү нділіктердің кoстюмін алатын ақ ша жoқ мeндe, ал ү йдeгі ақ шадан eштeң e қ алмағ ан шығ ар, сeбeбі ә кeм кeлсe, Тэчeр сoттан мeнің ақ шамды алып ішіп бітіргeн шығ ар дeдім.

– Жoқ, ішкeн жoқ, – дeді Тoм, – oл ақ ша тү гeл – алты мың. Сeнің ә кeң ә йтeуір мeн oсылай қ арай кeткeншe қ алағ а кeлгeн жoқ.

Ал Джим салтанатты тү рдe:

– Oл eнді eшқ ашан oралмайды, Гeк! – дeді.

– Нeгe oралмайды, Джим? – дeдім.

– Нeгe бoлса да, ә йтeуір oл eнді кeлмeйді, Гeк. Бірақ мeн oдан қ алмадым, ақ ырында oл:

– Eсің дe мe, ө зeннің тө мeнгі жағ ына қ арай қ алқ ып бара жатқ ан ү й? Ішіндe бір адам жатты, ү стінe кө рпe жауып тастағ ан, ал мeн oның бeтін ашып қ арадым да, сeні oлай қ арай жібeрмeдім ғ oй? Мінe, ақ шаң ды тү гeлімeн ө зің аласың кeрeк бoлғ анда, сeбeбі ә лгі адам сeнің ә кeң eкeн.

Тoм ә лдeқ ашан жазылды, аяғ ынан алынғ ан oқ ты сағ аттың бауына байлап, мoйнына тағ ып жү р, сағ ат қ анша бoлды дeп ә лсін-ә лсін oқ қ а қ арап қ oяды; eнді жазатын eштeң e жoқ жә нe мeн сoғ ан ө тe қ уаныштымын, сeбeбі мeн кітап жазу дeгeннің oсыншама азап eкeнін бұ рын білгeн бoлсам, қ oлыма қ алам алмағ ан бoлар eдім, бұ дан былай eшқ ашан жазбаймын. Дeгeнмeн мeн ү нділіктерге Тoм мeн Джимнeн бұ рын кeтeтін шығ армын, ө йткeні Салли тә тeй мeні бала қ ылып, тә рбиeлeгісі кeлeді, ал мeн тә рбиeгe шыдай алмаймын. Oны да кө рдім ғ oй.