Реляциялық есептеу.

Реляциялық есептеу, реляциялық алгебрағ а қ арағ анда, кестені бір сұ раныстың кө мегімен анық тайды. Реляциялық есептеуде сұ раныс келесі тү рде беріледі:

{мақ саттық тізім: анық таушы ө рнек}

Мақ саттық тізім реляциялық есептеудегі сұ раныстың шешімі болып табылатын кестенің атрибуттарын (бағ андарын) анық тайды.

Анық таушы ө рнек шешу кестесінің элементтері қ анағ аттандыруғ а тиіс болатын шарттарды береді. Фигуралы жақ шалар шешу кестесіндегі жолдардың кө птігін білдіреді. Еркін тү рдегі жолды белгілеу ү шін латын алфавитінің кіші ә ріптері қ олданылады. Мысалы, «Орион» фирмасының сауда агенттерінің қ айсысы Лондонда тұ рады деген сұ раныс келесі тү рде беріледі:

{r.Summ, r.Sname: =r IN Salespeople AND r.City=”London”}

Сұ раныс нә тижесінде келесі кесте пайда болады.

Summ Sname

1001 Pal

1004 Smith

Бұ л мысалда реляциялық есептеудің сұ ранысы реляциялық алгебраның келесі екі амалына – таң дау жә не проекцияны қ ұ руғ а тең бе-тең болады. A=select(Salespeople: City=London), B=A[Summ, Sname]

Тұ тастай алғ анда жоғ арыда кө рсетілген мысалдар тә різді сұ раныстарды, жалғ ау жә не бө лу амалдарынан басқ а, реляциялық алгебраның амалдарымен орындауғ а болады. Реляциялық есептеуде қ осу жә не бө лу амалдарына ұ қ сас келетін ә рекеттерді орындау ү шін сә йкесінше бар болу кванторы мен жалпығ а бірдей кванторы қ олданылады.

Реляциялық есептеуде болмыс кванторы дегеніміз – бұ л берілген шартты қ анағ аттандыратын ең болмағ анда бір жолдың болуын білдіретін ө рнек. Егер де, мысалы, 1002 агентіне сұ раныс жасағ ан клиенттерді атап шығ у қ ажет етілсе, онда келесідегідей сұ раныс жасау қ ажет:

{r.Cname: =r IN Customers AND EXISTS s IN Orders (s.Cnum=r.Cnum and s.Snum=1002)}

Мұ ндай сұ раныс реляциялық алгебраның қ осу жә не проекцияны қ ұ ру амалдары орындайтын ә рекетті орындайды.

Sname

Lewe

Grass

A=Join (Customers Orders: Customers.Cnum=Orders. Cnum and Orders.snum=1002)

B=[Cname]

Реляциялық есептеудегі жалпығ а бірдей кванторы – бұ л белгілі типтегі ә рбір жолда қ олданылатын шартты білдіретін ө рнек. Мысалы, ә рбір клиенттен қ ай агент тапсырыс алды? Сұ раныс келесі тү рде болады.

{r.Snum, r.Sname: r IN Salespeople AND s IN Orders AND THERE EXISTS c IN Customers (r.Snum = s.Snum) AND (c.Cnum = s.Cnum)}

Реляциялық есептеу – қ алай қ ол жеткізуге болатынын емес, нені орындау қ ажет екендігін тұ жырымдауғ а мү мкіндік беретін процедуралық емес тіл. Реляциялық есептеу, реляциялық алгебра сияқ ты теориялық тіл болып табылады жә не логикалық сипаттамаларғ а негізделген реляциялық мә ліметтер қ орының кестелерін, олардың физикалық қ ұ рылымына қ атыссыз манипуляциялауғ а арналғ ан. Реляциялық есептеу лексикалық тұ рғ ыдан реляциялық алгебрағ а барабар, яғ ни ол реляциялық алгебра шешетін есепті шешуге мү мкіндік береді.