Тақырып 7. Жолаушы автокөлігі кәсіпорнының жұмысшыларының қызметтік міндеттері

Жолаушы тасымалын жү зеге асырушы автокө лік мекемесінің басшысы директор. Ол жолаушыларды тасымалдауды ұ йымдастыруғ а қ атысты барлық сұ рақ тармен жә не тасымалды ұ йымдастырудың жетілдірілген жобасын жасаумен, бекітілген жоспардың орындалуын қ амтамасыз етумен жә не автокө лік мекемесінің пайдалану жұ мыстары бойынша нұ сқ аулық тар мен ережелер жинағ ын қ ұ растырумен, олардың орындалуын басқ арумен айналысады.

Жоспарлау бө лімі бекітілген жоспарғ а сә йкес прогресивті нормалар негізінде автокө лік мекемесінің қ аржылық жоспарын қ ұ растырады жә не оны бақ ылайды, оперативтік жә не статистикалық мә ліметтерді жинақ тайды.

Ең бек жә не жалақ ы бө лімі жұ мысқ а алу жә не жұ мысшылардың ең бекақ ысын тө леудің нарық тық экономика ө згерісіне сә йкес тиімді жү йесін енгізумен айналысады.

Бухалтерлік тіркеу бө лімі жұ мысқ а жә не қ аржығ а бухалтерлік есеп жұ ргізеді, тасымалдаудан тү скен ақ шағ а жол билеттеріне бақ ылау мен есеп жасайды. Сонымен қ атар автокө лік мекемесінің ө ндірістік қ аржылық жұ мысына талдау жү ргізіп, мекеменің кіріс – шығ ысын есептейді.

Жабдық тау бө лімі (снабжения) мекеменің материялдық қ ажеттілігіне есеп жү ргізіп, мекемеге қ ажетті заттардың тізімін тапсырыс хаттарының негізінде жинақ тап, оларды іздеу, сатып алуғ а келісім шарт жасау, сатып алу жә не тасымалдап жеткізу, қ оймаларда сақ тау жә не ө ндіріске қ осу кезең іне дейінгі жұ мыстарғ а жауап береді.

Кадрлар бө лімі бекітілген бұ йрық қ а сә йкес жұ мысшы санын реттеу, мекеме басшысының бұ йрығ ымен жұ мысқ а қ абылданғ ан жұ мысшылардың қ ұ жаттарын тексеріп, тіркеу жә не ол қ ұ жаттарды сақ тау жұ мыстарын атқ арады. Сонымен қ атар мамандық қ а дайындау, біліктілігін жоғ арылату, қ айта оқ у жә не қ ысқ арту шараларына қ атысты қ ұ жаттарды толтырып тіркеумен айналысады.

Ә кімшілік-шаруашылық бө лім мекеме ғ имараттарының барлық ішкі-сыртқ ы жағ дайына, шаруашылық жұ мыстарына (жылу, жарық, тазалық т.б.) жауап береді.

Жолаушы тасымалын ұ йымдастыру ү рдісінің кү нделікті жұ мыс технологиясы бір-біріне ө зара тә уелді екі кү рделі қ ұ рылымдық бө лімнен тұ рады. Олар ө ндірістік–техникалық бө лім жә не пайдалану бө лімі.

Ө ндірістік-техникалық бө лім басшылығ ы жылжымалы қ ұ рамалардың техникалық жабдық талуын, оларды сақ тау, жө ндеу жә не техникалық қ ызмет кө рсету жұ мыстарын ұ йымдастырумен айналысады.Ө ндірістік-техникалық бө лімді мекеменің бас инженері басқ арады. Ол кө ліктердің техникалық жағ дайына, жоспар мен кесте бойынша қ ажетті кө лік санын қ амтамасыз етуге, пайда болғ ан техникалық ақ ауларды қ алпына келтіруге, сонымен қ атар техникалық пайдалану ережелерінің орындалуын қ адағ алауғ а басшылық жасайды.

Пайдалану бө лімін директордың пайдалану ісі жө ніндегі орынбасары басқ арады. Ол жолаушы тасымалын жү зеге асыру технологиясын жобалауғ а, жоспарлауғ а жә не тасымалдау ү рдісінің бекітілген кесте бойынша орындалуын қ адағ алауғ а, тиімді жү ріс кестесін қ ұ растыруғ а, жоспарды орындауғ а, жү ргізушілердің жұ мыс кестесі мен ережесін қ ұ растырып, оның орындалуына бақ ылау жасауғ а жауап береді.

Пайдалану бө лімінің жұ мысын екі бағ ыттқ а бө ліп топтастыруғ а болады:

1.Автокө лік қ ұ рамаларының ең тиімді жұ мыс жоспарын жасау, яғ ни тиімді қ озғ алыс кестесін жә не жол маршрутын қ ұ растыру, жү ргізушілер мен кондукторлардың жұ мысын оң тайлы етіп ұ йымдастыру, қ озғ алыс ережелері мен нұ сқ аулық тарын қ ұ растыру.

2. Қ ұ растырылғ ан тасымалдау жоспарының орындалуын қ адағ алау, шығ ын мен пайданы есептеп бақ ылау, тіркеу жә не жол желісіндегі қ озғ алысты диспетчерлік орталық басқ арма арқ ылы бақ ылау. Бұ л бө лімді ревизорлық -бақ ылау бө лімі деп атайды. Бұ л бө лім автокө лікті дұ рыс пайдалануды, бекітілген тә ртіп пен жұ мыс кө лемінің орындалуын, жанармай шығ ынын жә не тасымалдаудан тү скен ақ шаны, жолақ ысы мен жолашыларды тасымалдау ақ ысын қ адағ алайды.

Диспетчерлік қ ұ рам бас диспетчер, кезекші диспетчер жә не желілік бақ ылаушы диспетчерден тұ рады. Олардың ә рқ айсысының қ ызметтік міндеттері бар. Барлық диспетчерлердің жү йелі жұ мысына бас диспетчер жауап береді.

Бас диспетчер автокө лік топтарының (автоколонна) басшысына бағ ынып, тікелей соның басшылығ ымен жұ мыс жасайды. Автокө лік топтарының басшысы ертең гі кү нгі жұ мысқ а шығ атын жү ргізушілер мен кө лік маркалары жә не жұ мыс кө рсеткіштері мен пайдалану шығ ындары кө рсетілген тапсырма парағ ан (разнарядка) толтырып, оны бас диспетчерге береді. Бас диспетчер тапсырма парағ ын жү ргізушілер қ ұ рамы мен кө лік санының қ ажеттілігін кестеге сә йкес толық тексеріп оны кезекші диспетчерге табыстайды.

Кезекші диспетчер тапсырма парағ ын ЭЕМ-да алдыны ала дайын тұ ратын ү лгілік парақ тарғ а енгізіп, жол парақ шасын (путевой лист) толтырады. Жол парақ шасында келесі мә ліметтер кө рсетіледі:

· маршрут бағ ыты;

· жұ мыс уақ ытының басталуы жә не аяқ талуы;

· жұ мысқ а шығ атын жү ргізуші туралы мә ліметтер;

· жү ргізушіге берілетін кө ліктің маркасы;

· тә уліктік айналым саны, яғ ни жү ріс жолының ұ зақ тығ ы;

· қ ажетті жанармай кө лемі.

Толтырылып дайын тұ рғ ан жол парақ ашасын дә рігерлік тексерістен ө тіп келген жү ргізушіге табыстайды.

Кезекші диспетчер желідегі барлық жолаушы тасымалдаушы кө ліктердің жұ мысын бақ ылап, тә улік бойына ү зіліссіз тікелей басланыста отырады. Желідегі кө ліктердің біреуі сынып қ алғ ан жағ дайда немесе басқ а да жолаушы тасымалына кедергі келтіретін кез-келген кездойсоқ жағ дайларды бас диспетчерге мә лімдеп, соның нұ сқ ауымен тиісті шараларды жү зеге асырады. Сонымен қ атар, кезекші диспетчер жолаушылар тарапынан тү скен арыз шағ ымдарды қ абылдап, тіркеп бас диспетчерге хабарлап есеп беріп отырады.

Желілік бақ ылаушы диспетчерлердің қ осындары автобус маршрутының соң ғ ы бекетінде немесе аралық бақ ылау бекеттерінде орналасады. Ол кезекті жү ріс айналымын жасап келген автобустың келу уақ ытының кестеге сә йкестілігін тексеріп белгілеп отырады.

Желілік бақ ылаушылар автобустардың кесте бойынша қ озғ алуын жә не тасымалдау қ ызметінің сапасы мен ержеге сай болуын, сонымен қ атар жолақ ысы мен жең ілдетілген жолақ ы билеттерінің заң дылығ ын қ адағ алайды.