Орытынды. Дене тәрбиесін оқыту мазмұнының маңызды жағдайы мұғалім мен оқушының біріккен

Дене тә рбиесін оқ ыту мазмұ нының маң ызды жағ дайы мұ ғ алім мен оқ ушының біріккен қ ызметінің мақ сатын дә л тү сіну, оны демократияландыру, парасаттылық, бірігіп ә рекет ету қ ағ идаларына кө шіру болып табылады.Дене тә рбиесіндегі басым бағ ыттардың бірі болып дене тә рбиесін насихаттау, оның рухани мә дениетпен ө зара ә рек етуі қ ала береді. Дене тә рбиесін насихаттуды дамытып, жетілдіруді тікелей аламғ а бағ ыттап, сырқ аттың алдын алудағ ы, ұ зақ жасаудағ ы дене тә рбиесінің ролін адам иланатындай тү рде кө рсету керек.

Басты міндет-ө з ағ засын танып–білуге қ ызығ ушылық ты арттыру, сырқ аттанудың алдын алуды дене тә рбиесі қ ұ ралдарының мү мкіндігін кө рсету, дене жаттығ уларымен дербес шұ ғ ылдануды тү рде кең тарату. Қ азіргі кездегі ғ ылыми зерттеулер мен жаң алық тардың нә тижелеріне сү йене отырып, дене тә рбиесін насихаттаудың тартымдылығ ын, сенімділігін, нақ тылығ ын қ амтамасыз ету, бұ л ретте қ азіргі уақ ытта бар барлық ақ парат қ ұ ралдарын пайдалан отырып, оғ ан ағ артушылық сипат беру, балалар мен оқ ушы жастардың дене тә рбиесі саласындағ ы мектеп пен отбасының біргіп атқ аратын жұ мыстардың тұ рақ ты тү рде дамытып, жетілдіріп отыру қ ажет.Сө йтіп, алынғ ан материалдар, оқ ушы жастардың ә скери қ ызметке жә не дене қ асиеттерін қ алыптастырудың тұ жырымдамалық моделі бойынша жү ргізілетін дене тә рбиесі қ азіргі жағ дайғ а сә йкес келетіндігін дә лелдейді.Бұ л ретте оқ ушы жастардың салауатты ө мір салтын қ алыптастыру негізіне жататын мә селелер шешіледі.

Жеке тұ лғ аның дене тә рбиесі нақ ты тарихи қ ұ былыс болып табылады.Оның теориялық қ айнар кө зі–халық тық жә не класикалық педагогика.Жалпы адамзаттық жә не гуманизм идеясының басымдылығ ына негізделген денсаулық ты нығ айту мен салауатты ө мір салтына ұ станғ ан бағ ыт жеке тұ лғ аның жалпы мә дениетінің қ ұ рамды бір бө лігі есебінде осы қ ү былыстың мә нін тү сіндіру арқ ылы оқ ушы жастар дене тә рбиесін қ алыптастыруды жү зеге асыруды талап етеді.Қ озғ алыс ә рекеттеріне жағ ымды себептерді қ алыптастыруғ а жә не денсаулық ты нығ айтуғ а бағ ытталғ ан педагогикалық тұ тас процес арқ ылы қ алыптасатн жеке адамның жалпы мә дениетінің қ ұ рамдас бө лігі есебінде дене тә рбиесі жеке тұ лғ аның біріккен қ асиеттерін кө рсетеді.Оғ ан ойлау, байқ ағ ыштық, ө зіне-ө зі ұ стай білу, тә ртіптілік, адалдық, батылдық, отансү йгіштік, ә скери қ ызмет етуге дайын болуы, шешімділік секілді зиялы қ асиеттер енеді.Оқ ушы жастарда дене тә рбиесінің осы кө рсеткіштерінің қ алыптасуының жоғ ары дең гейі отбасында, мектепте, жұ мыста жә не тұ тас қ оғ амдық адамның тіршілігін адамның тіршілік қ ызметінің негізгі аясында ө зінің қ ызметін табысты орындау ү шін толық мә ніндегі субьекті есебінде қ оғ ам ө міріне еркін араласудың қ ажетті шартты болып есептеледі. Қ алыптасу ә дістерінің негізіне бір тұ тас педагогикалық процесін негізгі қ ұ ралдарының (мақ сат, міндеттер, мазмұ н, қ ұ рал, формалар, ә дістер мен тә сілдер, тапсырма) бірігіп ә рекет ету жатады. Тұ тас педагогикалық прцесте денсаулық ты нығ айтуғ а бағ ытталғ ан жеке тұ лғ аның дене тә рбиесін қ алыптастыру дене шынық тыру жә не спорттық ойындық ә рекеттер жү йесіне оқ ушы жастарды тартуды кө здейді. Қ имыл -қ озғ алыстың қ айсыбір тү рін ғ ана орындау немесе оның дамуы ә лсіз дең гейде болуы тұ тас педагогикалық процесте оқ ушы жастардың дене тә рбиесін қ алыптастыру жү йесін ө згеріске ұ шыратады.Ә деби шығ армаларғ а талдау жасау арқ ылы жә не оғ ан сү йене отырып, сонымен, белгілі мамандар тә жірибесі мен студенттер жә не абитуренттердің пікірлеріне қ атысты мынадай қ орытынды жасауымызғ а болады:

-дене тә рбиесі мамандарының кә сіби сипаты, ә леуметтік тапсырыс пен ә леуметтік жағ дайғ а орай қ алыптасады;

-бү гінгі кү ні жаттық тырушы кадрларғ а деген қ ажеттілік дең гейі тө мендеп дене тә рбиесінің сауық тыру бағ ытындағ ы мамандарғ а сұ раныс, талап кө лемі ұ лғ айып ө суде.

Халық білім жү йесінің барлық буындарында оқ ытушы кадрларғ а деген ү лкен сұ раныс байкалады;

-кә сіби мамандар дайындаудың бү гінгі беталысы білімнің кү рделенуімен сипатталынып, ол ең бірінші кезекте-жоғ ары оқ у орнын бітіруші жастардың жалпылай білім дең гейін кө теруге бағ ытталғ ан шара. Осы тұ рғ ыдан алып қ арағ анда олардың арнайы білім дең гейін жақ сарта отырып спорт саласындағ ы педагогтардың

-кә сіби біліктілік сұ раныс талабына сай, олардың сол білімді ү йрене жетіліп, одан ә рі қ арай дамыта білулері, спорт педагогикасының бү кіл саласында алғ ан білім дең гейіне қ арай білгірлік, іскерлік қ абілеттерін анық тау жолы;

-қ азіргі жағ дайда білімтар жә не ұ йымдастырушылық қ асиеті жоғ ары дә режелі мамандардың рө лі бірден кө теріле асып, оларғ а деген сұ раныс, ә сіресе олардың кә сіби дайындығ ының сапасына орай ө сіп, кө беюде. Ә ртү рлі кө зкарас, ойларды есепке ала отырып мына пікірімізді айтуымыз орынды - іскер адамдардың ө мір жолы ашылады. Ә рине, бұ л тү сінікті. Сенің алғ ан білімің нің саны емес, ө зің нің білгірлік қ асиетің нің сол ө мірге жетелеген кү ші мен қ айратты ең бегінің жемісі, нақ тылы жағ дайғ а байланысты;

-" соң ғ ы" білімі тә різдес тү сінік бү гінгі ө скелең ө мір талабына ү йлесімді сұ раныс, қ ажетшілік болмайтыны айдан анық. Орта оку орнындағ ы " кішірек кезең " кө леміндегі дайындығ ының дең гейі, бұ л сол білімнің белгілі сатысындағ ы, ө з білімін ү немі дамытып кө теру сә тіндегі негізгі оқ улық қ ұ ралы тә різдес жағ дай. Бү гінгі кү нгі білім " бү кіл ө міріне" арналган білімің болмас, ол сол ө мірің нің бү кіл жалғ асы болар;

-бү гінгі таң да жоғ ары білімді мамандардың алғ ан білім базасының негізгі сапасы ретіндегі тү сінікті айқ ындайды. Ортаоқ у орны жастарғ а ә діснамалық білім беріп идиологиялық тұ рғ ыда тә рбиелеп, ө з бетінше кә сіби қ озғ алыстың қ ажеттілігін тү сіндіріп, ұ ғ ынуына арналғ ан шаруашылық. Ұ ғ ынып таный білу " аспабын" қ олына ала отырып нақ тылы шындық ты тү бегейлі ө згертудің жолдарын аша білу мү мкіндігі. Ғ ылымның кү рделі зерттеу негізін пайдаланумен бірге оның сол тү п нұ сқ аларын басқ аша ойлау жү йесі арқ асында ө зінін ой тізбегінен ө ткізіп, ә леуметтік маң ызы зор мә селелердің бетін ашып жаң а технологиялық шешімдерді жасау жә не сонымен бірге материалдық рухани мә дениетіне қ ажетті дү ниелерді тауып ө з жағ дайын кө теру.

Жеке тұ лғ аның дене тә рбиесі нақ ты тарихи қ ұ былыс болып табылады. Оның теориалық қ айнар кө зі халық тық жә не классикалық педагогика. Жалпы адамзаттық гуманизм идеясының басымдылығ ына негізделген денсаулық ты нығ айту мен салауатты ө мір салтына ұ станғ ан бағ ыт жеке тұ лғ аны жалпы мә дениетінің қ ұ рамды бір бө лігі есебінде осы қ ү былыстың мә нін тү сіндіру арқ ылы оқ ушы жастар дене тә рбисін қ алыптастыруды жү зеге асыруды талап етеді қ оғ алыс ә рекеттеріне жағ ымды себептерді қ алыптастыруғ а жә не денсаулық ты нығ айтуғ а бағ ытталғ ан педагогикалық тү тас процес арқ ылы жеке адамның жалпы мә дениетінің қ ұ рамдас бө лігі есебінде дене тә рбиесі жеке тү лғ аның біріккен қ асиеттерін кө рсетеді.

Оғ ан ойлау, байқ ағ ыштық, тә ртіптілік адалдық батылдылық шешімділік сияқ ты зиялы қ асиеттер енеді. Оқ у жастарда дене тә рбиесінің осы кө рсеткіштерінің қ алыптасуының жоғ ары денгейі отбасында мектепте, жұ мыста жә не тү тас қ оғ амдағ ы адамның тіршілік қ ызметін негізгі аясында ө зінің қ ызметін табысты орындау ү шін толық мә ніндегі субъекті есебінде қ оғ ам ө міріне еркін араласудың қ ажетті шарты болып есептеледі. Қ алыптасу ә дістерінің негізінде бір тү тас педагогикалық процестің негізгі қ ү ралдарының (мақ сат, міндеттер, қ ұ рал, формалар, тә сілдер, ә дістер, тапсырма, мазмұ ны). бірігіп ә рекетету жатады. Тұ тас педагогикалық процесте денсаулық ты нығ айтуғ а бағ ытталғ ан жеке тү лғ аны дене тә рбиесін қ алыптастыру дене шынық тыру жә не спорттық ойныдық ә рекеттер жү йесіне оқ ушы жастарды тартуды кө здейді.