Асырдың екінші жартысындағы музыка

18 ғ асырдың екінші жартысында Еуропадағ ы музыка ө нері ұ лы француз революциясы мен ағ арту идеяларының ә серімен ө ріс алды.Тү рлі марштар, батырлық ә ндер, қ ауымдық мерекелерге арналғ ан ә ндер кө бейді.Адамгершілік, жоғ ары этикалық мұ раттарды, адамдар тең дігі мен қ оғ амғ а қ ызмет ету мақ сатын дә ріптейтін музыка жанрының, австро-герман симфониялық,, опера жә не камералық шығ армашылық ү рдістің негізін қ алағ ан веналық классикалық мектептің басты ө кілдері: И.Гайдн, В.Моцарт, Л.Бетховендердің кә сіби музыка дамуындағ ы алатын орны ерекше.

Иозеф Гайдн (1732-1809)И.Гайдн-Австрияның композиторы. Ол 1732 жылы Австрия астанасы Вена қ аласының тү біндегі шағ ын қ алашық та дү ниеге келген. Оның ә кесі арфа аспабында жақ сы ойнағ ан. Гайдн 5- жасқ а келгенде шіркеуде месса айтқ ан.Оның даусының кереметтігі соншалық сол жердегі адамдар Гайднның даусын кү міс қ оң ырау тә різдес деп сипаттама берген екен. Сө йтіп шіркеуде месса орындап жү рген бала Гайднның бір кү ні даусы қ арлығ ып мү лдем жоғ алып кеткен екен. Содан оны шіркеуден шығ арып жібереді. Ол кө птеген қ иындық тарғ а мойын бұ рмай бірнеше квартеттерін, симфонияларын т/б музыкаларын жазды. 1761 жылы Венаның бай князы Эстергаз кездесіп, ө зінің музыканы сү йетіндігін ескертіп Гайднды ө зінің капелласына капельмейстер етіп жұ мысқ а шақ ырады. Гайдн 30 жыл ө мірін сол жерде ө ткізеді. Сол жерде жү ріп кө птеген музыкаларын дү ниеге ә келеді. 1791 жылы Гайдн 60-қ а толар шағ ында Эстергаз князь ө лгеннен кейін қ олына тең дік алады. Оғ ан бала Эстергаз арнайы зейнетақ ы тағ айындап береді. Ол-104 симфония, 82 ішекті аспаптар квартеті, фортепионағ а арналғ ан 52, 30 дан астам опера, 3 оратория жане тағ ы басқ а шығ армалардын авторы.И.Гайднды ‘‘ Симфония мен квартеттің атасы‘‘ деп атайды.

Волъфганг Амадей Моцарт (1756-1791)В.А.Моцарт Австрияның ұ лы композиторы. Ол 1756 жылы Австрияның астанасы Вена қ аласында қ арапайым шаруа отбасында дү ниеге келген. Моцарттың ә кесі де, шешесі де музыкадан қ ұ ралақ ан болмағ ан. Ә кесі керемет шебер, ал шешесі ә нді нақ ышына келтіріп ө те ә демі орындайтын болғ ан. Моцарт жастайынан сол кездегі классик композиторлардың шығ армаларын оқ ып ө сті. Симфонияның атасы Гайднды іздеп Эстергаздың капелласына барады. Сол жерде Гайдн екеуі жұ мыс жасайды. Гайдн арфа аспабында, ал Моцарт скрипка аспабында ойнап, екеуі ә демі жұ п болады. Аралары 25 жас болса да екеуі кә дімгі шын достардай араласты. Моцарт сол жылдары Гайднның кө мегімен кө птеген музыкалық шығ армаларды дү ниеге ә келді. Ол 50 симфония, опера, соната, квартет, квинтет, реквием жә не тағ ы басқ а ә р тү рлі жанрларда кө птеген шығ армалар жазды. Оның «Фигароның ү йленуі», «Дон Жуан», «Сиқ ырлы сыбызғ ы» опералары кү ні бү гінге дейін дү ние жү зі театрларының репертуарынан тү спей келеді. Сондай-ақ А. Моцарттың аспаптық шығ армалары мен симфониялары қ ай кезең де де тың даушылар жү регіне жол тауып, тамсандырып келеді.

Людвиг ван Бетховен (1770-1827)Неміс халқ ының композиторы Л. Бетховен 1770 жылы Германияның Бонн қ аласында дү ниеге келді. Ә кесі Иоганн Бетховен баласы Людвигтің музыкағ а зеректігін байқ ап, оны 5-6 жасында фортепианоғ а ү йрете бастайды. Л. Бетховен 11 жасқ а жеткенде фортепиано мен органда тамаша ойнайтын болады. Осы кезде капеллада жұ мыс істейді. Жас композитор 11-12 жасында фортепианолық вариациялар, сонаталар жаза бастайды. Ұ лы классиктер Иоганн Бах, Гендельдің музыкаларын ү йренеді. Франция, Италия композиторларының операларымен, Шекспирдің шығ армаларымен оқ ып танысады. 1792 жылы Л. Бетховен Бонн қ аласынан Австрияның орталығ ы Венағ а ауысады. Ол Венағ а қ ұ р келген жоқ, бірнеше соната, квартеттер, екі кантата: «Сурок», «Май тү ні», «Моллимен қ оштасу» ә ндерін ала келді. Бұ л – жас композитордың алғ ашқ ы шығ армалары еді. Бетховеннің ү шінші симфониясы «Ерлік симфониясы» деп аталады. Оның басты кейіпкері – бақ ыт ү шін кү ресуші халық. Жеке ер ө лсе де халық ө лмейді, ол ү лкен дария, ө зінің бостандығ ы, бақ ыты ү шін мә ң гі кү реседі, жең еді деген идеяны жырлайды. Бұ л симфония Бетховеннің творчествосында жаң а кү ш, жігер туғ ызады. Мұ нан кейін ол «Фиделио» операсын, «Элеонора», «Эгмонт» увертюраларын, тө ртінші, бесінші жә не алтыншы симфонияларын жазады. 1812 жылы жетінші, сегізінші симфонияларын, бірнеше музыкалық шығ армалар, ә ндер шығ арады. 1815 жылы композитордың денсаулығ ы нашарлай бастайды, қ ұ лағ ы мү лде есітпейтін болады, басқ а да аураларғ а шалдығ ады. Бірақ Бетховен осығ ан қ арамастан ең соң ғ ы тоғ ызыншы симфониясын жазып бітірді. Л. Бетховен 1827 жылы, 26 наурызда қ айтыс болды.