Ерте пісетін орамжапырақтың көшетін өсіру.

Ерте пісетін орамжапырақ тың тұ қ ымын жылы булыжайларғ а 15-20 наурызда сепкенде грунтқ а отырғ ызарда кө шеттің жақ сы дамығ ан 4-5 жапырағ ы жә не жасы 45-50 тә уліктік болсын деген есеппен жү ргізеді.

Тұ қ ымды сеуіп болғ аннан кейін булыжайлардың кә сектерін жабады, оның ү стіне бойра жауып, температурасын 18-20°С-ғ а жеткізеді. Алғ ашқ ы ө скіндер пайда болғ анда бойраларды алады, температураны 6-8°С тө мендетеді жә не 4-5 тә улік барлық тұ қ ымдар ө скін бергенше осы дең гейде ү стайды. Одан ә рі температураны шуақ ты кү ні 16-18°С, бұ лтты кү ндері 12-14°С ү стайды, тү нде 10°С-ғ а дейін тө мендетеді.

Салқ ын жә не желді кү ндері булыжайларды суытып жә не кө шеттерді тоң азытып алмас ү шін, кө лемі 180x120x100 см жең іл қ аң қ алы, жарық ө ткізгіш пленкамен жабылғ ан кү рке қ олданыла-ды. Кө шеттерді сирек, бірақ кө л-кө сір етіп суландырады. Дұ рысы таң ертең шуақ ты кү нде сә л жылытылғ ан сумен суарып, кө шет-терді буландырып алмау ү шін булыжайды іле желдету.

Кө шетті ү ш рет ү степ қ оректендіреді. Бірінші рет ү степ қ орек-тендіруді - кә дімгі екі жапырақ пайда болғ анда. Бір шелек суғ а -20 г аммиак селитрасы, 35 г суперфосфат жә не 10 г хлорлы ка-лий. Осы ерітіндіні бір кә секке жұ мсайды. Осыдан кейін кө шетті таза сумен суландырады. Екінші коректендіруді біріншіден бір апта ө ткен соң (30 г аммиак селитрасын, 80 г суперфосфатты, 25 г хлорлы калийді бір шелек суғ а), ү шіншісін — (тың айтқ ыш-тардың осындай мө лшерімен) кө шеттерді топырақ қ а отырғ ызардан 2-3 тә улік бұ рын жү ргізеді.

Ашық жерге отырғ ызар алдында кө шет шынығ уы керек. Жақ сы шынық қ ан кө шет -6°С-ғ а дейінгі аязғ а шыдайды. Шынық тыруды кө шеттерді іріктеуге 10-12 тә улік қ алғ анда бастайды. Ол ү шін булыжайлардың кә сектерін алғ ашқ ыда бір кү нге, сосын, егер тү нде ү сік болмайтыны белгілі болса, онда тү нде де ашық қ алдырады. Кө шіріп отырғ ызардың алдындағ ы 3-4 тә улікте кө шеттерді жаппайды.

Кө шетті кө шіріп отырғ ызардың алдындағ ы кү ні кө л-кө сір етіп суарады, суаруды ө сімдікті іріктер алдында 2-3 сағ ат бұ рын қ айталайды. Кө шеттердің тамырына зиян келтірмес ү шін, оларды топырақ кесегімен алуғ а тырысады.

2.Орташа мерзімде пісетін орамжапырақ кө шетін ө сіру. Орташа мерзімде пісетін орамжапырақ тың кө шеттерін кеш жә не кү н сә улесімен жылынатын булыжайларда, сондай-ақ салқ ын жү йектерде ө сіреді.

Кеш булыжайларғ а қ алың дығ ын 15-20 см етіп ыстық қ и тө гіп, ү стіне 10-12 см қ алың дық пен булыжай (қ арашіріндімен топырақ қ оспасы) топырағ ын салады. Себуді 20-25 сә уірде жү ргізеді. Бір кә сек астына 6-8 г тұ қ ым себеді. Ө сімдіктерді 6x4 см қ оректік алаң ымен орналастырады жә не кө шіріп отырғ ызбай ө сіреді. Бір кә сектен 650-ге жуық кө шет алынады. Топырақ қ а 4-5 жапырағ ы бар, жасы 35-40 тә уліктік кө шетті отырғ ызады.

3.Қ ызанақ пен қ ияр кө шетін ө сіру. Тұ қ ымды 10-20 сә уірде себеді. Оларды алдын ала іріктеу ү шін ас тұ зының 5% ерітіндісіне салады, дә рілейді. Тұ қ ымды тө мендегі дә румендердің біреуімен ө ң деу ө німділікті кө тереді (мг/л): бромдық калий ерітіндісі - 200, сондай-ақ микротың айтқ ыштардың ә лсіз ерітінділерінде (орамжа-пырақ тың тұ қ ымдары сияқ ты).

Кө шіріп отырғ ызусыз 40-45 тә уліктік кө шет ө сіргенде бір кә секке 3-4 г себеді, сің іру терең дігі 2-2, 5 см. Қ атараралық тары - 6 см. Сеуіп болғ аннан кейін топырақ ты таптағ ыш - тақ таймен сә л ғ ана тығ ыздайды, суландырады (бір кә секке бір шелек жылытылғ ан су) жә не булыжайларды кә сектермен жә не бойралар-мен жабады. Булыжайды екі тә улікте бір рет желдетеді. Темпера-тура - 20-25°С жылылық та болады.

Алғ ашқ ы ө скіндер (ә детте, 4-5 тә улікте) пайда болысымен бойраларды жинап алады, температураны 8-10°С-қ а дейін тө мен-детеді жә не ө скіндер толығ ымен пайда болғ анша осы дең гейде 3-4 тә улік ұ стайды. Ө скіндер толығ ымен пайда болғ аннан кейін булыжайларда температура шуақ кү ндері 18-20°С, бұ лың ғ ыр кү ндері - 14-16°С, ал тү нде - 8-10°С болуғ а тиіс. Кә дімгі жапы-рағ ы пайда болғ аннан кейін ө сімдікті бірінен-бірін 5-6 см қ ашық тық қ а сиретеді. Бір кә сектен 400-450 дана кө шет алады.

Кө шеттерді ә р кә секке 2-4 шелектен су шығ ындап, 3-4 тә улікте бір рет суарады. Кө шет қ уатты болуы ү шін оны ү степ: бірінші рет ө скіндер жаппай пайда болғ аннан 6 тә улік ө ткеннен кейін, екіншісін-кө шіріп отырғ ызғ аннан 5-7 тә улік ө ткеннен соң жә не ү шіншісін, кө шетті іріктеуден 2-3 тә улік бү рын қ оректендіреді. Бірінші жә не екінші қ оректендіру ү шін бір шелек суғ а 18 г амми-ак селитрасы, 50 г суперфосфатты, 12 г хлорлы калийді, ү шіншіге - 30 г аммиак селитрасы, 80 г суперфосфатты жә не 30 г хлорлы калийді алады.

Қ иярдың кө шеттерін ө сіру. Қ иярдан ерте ө нім алу ү шін кө шеттерін қ оректік кубиктарда немесе қ ү мыраларда ө сіреді, қ ү мырасыз кө шеттер кө шіріп отырғ ызғ анды нашар кө тереді.

Ө не бастағ ан тұ қ ымдарды екі-екіден кубиктерге отырғ ызады. Кө лемі 6x6x6 см болса, олардың ә р қ айсысында бір-бірден, ал кө лемі 8x8x8 см болса, екі-екіден ө сімдік қ алдырады. Ө скін пайда болғ анша булыжайлардың температурасын 23-27°С дең гейінде ұ стайды. Ө скіндер сорайып кетпеуі ү шін 4-5 тә улікте температураны кү ндіз 19-22°С, тү нде 13-15°С-қ а дейін тө мендетеді.

Кө шеттерді жылы сумен (22-25°С) суландырады, себебі суық су ө сімдіктерді тамыр мойны шірігіне шалдық тырады. Булыжайларды кү ндіз орташа желдетеді. Ауа ылғ алдылығ ы 85-90 % болуы керек.

Кө шеттерді екі рет ү степ қ оректендіреді. Бірінші рет ө скіндер пайда болғ аннан 5-6 тә уліктен соң (бір шелек суғ а 10 г аммиак селитрасы, 30 г суферфосфат жә не 10 г хлорлы калий), екінші рет - біріншіден 10-12 тә улік ө ткен соң (20 г аммиак селитрасы, 40 г суферфосфат жә не 15 г хлорлы калий, ферфосфат жә не 103 оң (орлы калий), екінші рет - біріншіден г аммиак селитрасы, 3 бір шелек суғ а) қ оректендіреді. Бір кә секке бір шелек ерітінді жұ мсалады. Минеральды тың айтқ ыштардың орнына мал қ иын (1: 6) немесе қ ұ с саң ғ ырығ ын (1: 15) қ олдану ө те тиімді.

4.Бұ рыш пен баялдының кө шеттерін ө сіру. Бұ рыш пен баялдының кө шеттерін ашық жерге қ ызанақ тан кейін отырғ ызады. Тұ қ ымды булыжайларғ а 5-10 сә уірде себеді. Алдын ала оларды дә рілейді жә не ауыспалы температурамен 12 тә улік бойы тә уліктің 8 сағ атында 20-25°С жылылық та жә не 16 сағ атында +1°С шынық тырады. Бір кә секке себілетін тұ қ ым: бұ рыштікі -30 г, баялдынікі - 20 г. Егер кө шіріп отырғ ызбай ө сірсе, онда: 6-7 г бұ рыш жә не 4-5 г баялды тұ қ ымы себіледі. Температура 20-25°С болғ анда, бұ рыш тұ қ ымы 7-8, ал баялды 10-12 тә улікте ө не бастайды.

Екпе кө шеттерді алғ ашқ ы кә дімгі жапырақ пайда болғ анда қ оректік алаң ы: бұ рыш ү шін — 5x3 см, баялды ү шін 6x4 см етіп кө шіріп отырғ ызады. Бұ л дақ ылдардың кө шеттерін кү тіп-баптау қ ызанақ тікіне ұ қ сас.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Кө шетті неше рет ү степ қ оректендіреді.

2. Тұ қ ымды қ ай айда себеді.

3. Бұ рыш тұ қ ымы температура неше градус болғ анда ө не бастайды.