Аэрокірнелерді бұзу әдістері

Аэрокірнелердің агрегаттық тұ рақ сыздығ ына қ арамастан, олардың бұ зылуы қ иын. Аэрокірнелерді бұ зу қ ажеттігін керек ететін, ә рі шешуін табатын мә селелер:

· Атмосфералық ауаны ө ндірістік аэрокірнелерден тазалау;

· ө ндірістік тү тіндерден бағ алы ө німдерді ұ стау;

· жасанды жаң бырлату немесе бұ лттар мен тұ мандарды тарату;

Аэрокірнелерді бұ зу жолдары:

· Ауа ағ ынының немесе бө лшектердің аттас зарядының ә серінен болады ә рі тарату жолымен орындалады;

· седиментация;

· ыдыс қ абырғ асына диффузиялану;

· коагуляциялану;

· дисперстік фаза бө лшектерінің булануы (ұ шқ ыш заттардың аэрокірнесі жағ дайында)

Тазарту ә дістерінің ішіндегі кө несі болып тү тінді қ ұ быр саналады. Зиянды аэрокірнелерді атмосфераның неғ ұ рлым жоғ ары жағ ына жіберуге тырысады, себебі, кейбір химиялық қ осылыстар атмосфераның жерге жақ ын қ абатында, кү н сә улесінің ә серінен жә не ә ртү рлі реакциялардың нә тижесінде қ ауіпі аз заттарғ а айналуы мү мкін. (Мысалы, Норильскідегі тау-металлургиялық комбинатында ү шарналық қ ұ быр биіктігі 420 м жетеді).

Алайда, ө ндірістік кә сіпорынның қ азіргі заманғ ы концентрациясы, тү тінді қ алдық тардың алдын-ала тазалаудан ө туді қ ажет етеді. Аэрокірнелерді бұ зудың кө птеген ә дістері жасалғ ан, бірақ олардың ә рқ айсысы екі сатыдан тұ рады: біріншісі- дисперстік бө лшектерді ұ стау, оларды газдан бө лу, екіншісі- бө лшектердің газ ортасына қ айта тү суін тежеу, бұ л ұ сталынып алынғ ан бө лшектердің адгезия мә селесімен, олардан берік тұ нбаның тү зілуімен байланысты болады.

Шаң ды ұ стап қ алу, негізінен инерциялық немесе электр кү шіне негізделген. Шаң ды ұ стап қ алу ә дісін сызбанұ сқ а тү рінде кө рсетуге болады. Инерциялық тұ ндыруды, циклондар атты орталық тан тепкіш бө лгіштер кө мегімен жү ргізеді. Олар металдық цилиндрден тұ рады, ондағ ы аэрокірне спираль бойымен жоғ арыдан тө мен қ озғ алады, сонымен қ атар бө лшектер цилиндр қ абырғ аларында тұ нады, ал тазартылғ ан газ арнайы қ ұ бырмен циклоннан шығ арылады. Ө німділігі жоғ ары циклон 30 мкм ірі бө лшектердің ұ сталынуын қ амтамасыз етеді, ө лшемі 5 мкм бө лшектер 80% ұ сталынады, ал ө лшемі 2 мкм - 40%. Инерциялық тұ ндыруғ а сулы шаң ұ стауды да жатқ ызуғ а болады.

Бұ л жағ дайда басты мақ сат бө лшектерді сұ йық тық тамшыларымен жақ ындастырып, оларды аппараттан жою. Сулы шаң ды ұ стау екі ә діспен жү зеге асырылады:

1) d> 2-5 мкм бө лшектер ү шін скрубберлер; сулы циклондар, барботажды немесе кө піршікті шаң ұ стағ ыштар қ олданылады.

2) d< 2 мкм бө лшектер ү шін жедел шаң ұ стағ ыштар қ олданылады.

Ультрадыбыстық қ ұ рылғ ылар тұ мандарды бұ зу ү шін қ олданылады. Ультрадыбыс ө рісінде қ озғ алып жатқ ан тұ манғ а 90% коагуляциялануына бірнеше секунд жеткілікті. Қ азіргі уақ ытта ө німділігі 1000 м³/мин дейін жететін ө неркә сіптік қ ұ рылғ ылар жасалғ ан.

5-1 сурет. Шаң ды ұ стау тә сілдері

Бұ л ә дістің кемшіліктеріне келесілерді жатқ ызуғ а болады: ол қ атты сұ йылтылғ ан аэрокірнелерді бұ за аламайды, коагуляцияланбағ ан нағ ыз – аэрокірненің жоғ ары дисперстік жағ ымсыз бө лігін қ алдырады.

Электростатикалық тұ ндыруды цемент, кү кірт қ ышқ ыл, металлургиялық ө неркә сіптерінде шың мен тұ мандарды ұ стау ү шін жә не ә сіресе электрстанциялардағ ы тү тінді газдардың ұ шқ ыш кірнелерін ұ стауғ а қ олданылады. Ә дістің принципі келесіден тұ рады. Аэрокірнені электродтардың арасынан ө ткізеді, ол кернеуі жоғ ары (70-100 кВ) ө ріс тудырады, катод ү лкен мө лшерде электрон бө летіндей тә жілік разряд туады. Электрондар газ молекуласын иондайды. Тү зілетін аниондар аэрокірне бө лшектерімен адсорбцияланып, содан соң теріс зарядталғ ан бө лшектер оң зарядталғ ан қ ұ быр қ абырғ асына тұ нып, арнайы бункерде жиналады.

Конструкциясы бойынша қ арапайым жә не қ ымбат емес, ө німділігі жоғ ары шаң ұ стағ ыштар, ө лшемі 5 мкм бө лшектер ү шін пә рменділігі аз болып саналады, ө йткені дә л осындай бө лшектер ү лкен қ ауіп тө ндіреді. Осығ ан байланысты шаң ұ стағ ыштың конденсациялық ә дісі қ ызығ ушылық танытады.

Бұ л ә дісте аэрокірне бө лшектерінің су буының конденсациялау ортасы ретіндегі рө лі пайдаланылады. Конденсациялық ә дістің механизмі су буының конденсациясының арқ асында қ иын ұ сталатын нә зік дисперстік аэрокірнелер тұ манғ а айналады, ондағ ы ө лшемдері 2-5 мкм болатын тамшылар қ арапайым ә дістермен оң ай тұ нады. Ә дістің артық шылығ ы – тұ манды тамшығ а айналдыруғ а табиғ аты жә не ө лшемі ә ртү рлі бө лшектер жарайтындығ ы.

Конденсациялық типтегі, ө німділігі 30 000 м³/сағ шаң ұ стағ ыш сү згі рудалық жағ дайларда сыннан ө тті. Ол ө лшемі 0, 2 мкм бө лшектер кезінде 99% жуық орташа тиімділікті кө рсетті. Сонымен қ атар, сү згі габариті қ олды сү згілерге жә не қ уаттылығ ы осындай электр сү згілерге қ арағ анда бір реттілікке аз болады.