Студопедия

Главная страница Случайная страница

Разделы сайта

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






  • Гаусс теоремасы






    мұ ндағ ы:

    мұ ндағ ы: .

    Стокс теоремасы

    мұ ндағ ы: немесе

    Магнит ө рісінің энергиясы

    Индуктивтілігі L контурдағ ы токты ажыратқ анда ө здік индукция қ ұ былысы нә тижесінде индукциялық ток пайда болады, яғ ни кеміп бара жатқ ан магнит ө рісінің энергиясын индукциялық электр ө рісінің энергиясына айналдыру ү шін жұ мыс атқ арылады:

    сонда немесе

    Бұ л жұ мыс магнит ө рісінің энергиясына тең болады:

    жә не екенін ескерсек, магнит ө рісінің энергиясы

    немесе

    Бірлік кө лемдегі магнит ө рісінің энергиясын магнит ө рісінің энергиясының кө лемдік тығ ыздығ ы деп атайды:

    Вариант

    Механикалық тербелiстер

    Бiрдей уақ ыт аралығ ында қ айталанып отыратын процестi тербелiс деп атайды.

    Синус (косинус) заң ы бойынша уақ ытқ а тә уелдi ө згеретiн тербелiстi гармониялық тербелiс деймiз. Ол мына формуламен сипатталады.

    ,

    мұ ндағ ы: х – жү йенiң ығ ысуы. Ығ ысу деп жү йенiң тепе-тең дiк кү йiнен кез-келген ауытқ уын айтады.

    Қ озғ алыс заң ы формуласымен ө рнектелетiн жү йенi бiр ө лшемдi гармониялық классикалық осциллятор немесе қ ысқ аша классикалық осциллятордеп атайды.

    Мысалы, тө мендегi суреттерде қ арапайым тербелмелi жү йелер: серiппелi маятник пен математикалық маятник кө рсетiлген.

    Классикалық осцилляторды мына шамалар сипаттайды. Бiр тербелiске кететiн уақ ытты (Т) период деп атайды, ол Т=2 /,  -циклдiк жиiлiк деп аталады, ал периодқ а керi шаманы жиiлiк деп атайды, . Жиiлiктiң ө лшем бiрлiгi 1 Ã ö.

    Дененiң тепе-тең дiк қ алыптан ығ ысуының ең ү лкен мә нiн (А) амплитуда деп атайды.  t+ 0  - тербелiс фазасы деп аталады,  0- бастапқ ы фаза. Фазатербелiп тұ рғ ан дененiң (жү йенiң) кү йiн сиппаттайды.

    Гармониялық тербелiстердiң жылдамдығ ын табу ү шiн қ озғ алыс тең деуінен уақ ыт бойынша туынды аламыз.

    .

    Жү йенiң тербелiсiнiң ү деуiн табу ү шiн қ озғ алыс тең деуінен уақ ыт бойынша 2-шi рет туынды аламыз.

    .

    Ендi материялық нү ктенi (жү йенi) гармониялық тербелiске тү сiретiн кү шті анық тайық. Тербелiстегi нү ктеге ә сер етушi кү ш оның ауытқ у шамасына тура пропорционал жә не ә рдайым тепе-тең дiк қ алыпқ а қ арай бағ ытталады. Сондық тан мұ ндай кү штi қ айтарушы кү ш деп атайды. Мысал ретiнде тең дiктi қ анағ аттандыратын серпiмдi кү штердi, яғ ни Гук заң ымен ө рнектелетін кү штерді алайық:

    ,

    мұ ндағ ы - қ а те».

    Егер тербелiс осiнiң бойымен болады десек, онда ү деу болар едi. Сонда Ньютонның екiншi заң ы бойынша:

    .

    Бұ дан немесе .

    Осы формула гармониялық тербелмелi қ озғ алыстың дифференциал тең деуi деп аталады.

    Сонымен, гармониялық тербелiске мынадай динамикалық анық тама беруге болады. Нү ктенiң гармониялық тербелiсi деп ауытқ у шамасына пропорционал кү штiң ә серiмен тепе-тең дiк қ алыптың маң ында тербелетiн жә не тербелiстiң орташа мә нiне қ арай бағ ытталғ ан тербелiстi айтамыз.

    Тербелiстегi нү ктенiң энергиясы

    Тербелiстегi материялық нү ктенiң кинетикалық энергиясы:

    .

    Жылдамдық болғ андық тан

    .

    Сонда тербелiстегi нү ктенiң ауытқ уының шеткi мә ндерiнде кинетикалық энергия нольге тең, ал тепе-тең дiк қ алыптың маң ында максимум мә нiне ие болады. Сонымен қ атар, тербелушi нү ктенiң потенциалдық энергиясы да бар. Потенциалдық энергия дененiң орын ауыстыруы ү шiн ауытқ уды туғ ызатын сыртқ ы кү штердiң iстейтiн жұ мысының шамасымен ө лшенедi:

    .

    Жоғ арыда айтылғ ан , , æ ¸ í å ө рнектерiн пайдалансақ, потенциалдық энергияның шамасын келесі тү рде жазуғ а болады:

    .

    Тербелiстегi нү ктенiң потенциалдық энергиясы ауытқ удың шеткi мә ндерiнде максимум мә нiне ие болады да, тепе-тең дiк қ алыптың маң ында нольге тең болады.

    Ендi тербелiстегi материялық нү ктенiң толық энергиясын жазатын болсақ, онда , ÿ ¹ í è

    Сонда жә не десек, онда толық энергия

    .

    Сонымен, гармониялық тербелiстегi нү ктенiң толық энергиясы нү ктенiң массасына, амплитуда мен тербелiс жиiлiгi квадраттарына пропорционал болады.

    Механикалық тербелмелi жү йелер

    Тербелiп тұ рғ ан дене басқ а денелермен байланыста болып, денелер жү йесiн қ ұ рады да тербелмелi жү йе деп аталады.

    Барлық тербелмелi жү йеге тә н ортақ қ асиеттер болады. Мысалы, ә рбiр тербелмелi жү йенiң орнық тылық тепе-тең дiк кү йлерi болады. Тербелмелi жү йе орнық тылық тепе-тең дiк кү йiнен шығ арылғ аннан кейiн оны орнық тылық кү йге қ айтаратын кү ш пайда болады. Мұ ндай кү штiң шығ у тегi ә р тү рлi болуы мү мкiн. Орнық тылық кү йге қ айтып келген тербелмелi жү йе бiрден тоқ тамайды. Оғ ан тербелген дененiң инерттiлiгi кедергi болады.

    Ядролық реакциялар

    ұ лдыздардың энергияларының кө зі болып табылады.






    © 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
    Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
    Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.