Пульсті зерттеу әдістері.

а) Тамыр соғ у жиілігін (ТСЖ) анық тау. Ол ү шін зерттелуші адамның білегіне жақ ын орналасқ ан артериясын пайдаланады. Қ алыпты жағ дайда тыныш отырғ ан адамның шынтақ артериясын ү ш саусақ пен сә л басып, 1 минут ішіндегі ТСЖ (пульсті) анық тайды. Сосын зерттелуші 30 секундта 20 рет отырып-тұ ру жү ктемесін жасағ аннан кейін ТСЖ қ айтадан есептеледі. Жү ктемеден кейінгі пульстің ө згерісін қ алыпты жағ даймен салыстырады. Қ алыпты жағ дайда ТСЖ 1 минутта 60-90 рет.

Бірнеше адамның ТСЖ анық тап, ө зара салыстыру керек.

б) Сфигмография - пульсті графикалық тіркеу. Бұ л ә діс артерия қ абырғ асының механикалық тербелістерін датчиктер (сыимдық, пьезокристалдық, тензометрлік) қ олданып, кү шейтілген электрлік тербелістерге айналдырып, электрокардиографпен тіркеуге негізделген.

Орталық пульс - қ олқ а доғ асынан, бұ ғ ана асты жә не ү йқ ы артерияларынан, ал шеткі пульс - сан жә не басқ а артериялардан тіркеледі (20-сурет).

Орталық сфигмограмма тікелей анакроттық ө рлеумен басталады (a-b), бұ л қ анның сол жақ қ арыншадан қ олқ ағ а айдалуы мен оның қ абырғ асының созылуына байланысты. Анакротаның ұ зақ тығ ы жү рек жиырылуының жылдамдығ ы мен кү шін сипаттайды. " b" нү ктесінде қ анның жедел айдалуы аяқ талады, ал " c" нү ктесіне дейін баяу айдалуы жалғ асады. Сө йтіп, сфигмограмманың " а" -дан " с" нү ктесіне дейінгі аралығ ы жү ректің қ анды айдау кезең ін кө рсетеді (қ арыншалардың механикалық систоласы)." с-і" кертігі (инцизура) айшық тә різді қ ақ пақ шалардың жабылуына байланысты механикалық процестерді бейнелейді, " с" -нү ктесі - жабылудың басталуы.

Сфигмограмманың диастолағ а сә йкес бө лімі " d" нү ктесінен басталады, ол дикроттық толқ ын деп белгіленеді. Бұ л қ олқ аның жабық қ ақ пақ шасына қ анның кері соғ ылуы кезінде қ ысымның жоғ арылауына байланысты. Сфигмограмманың қ ұ лдырау бө лігі катакрота деп аталады.

Шеткі сфигмограмма қ арапайым пішінді болады. Бұ лардың қ исығ ында анакроттық ө рлеу (а-b) бірден катакроттық тө мендеуге ө теді. Катакрота кезінде дикроттық толқ ын " d" жә не оның алдында " е" ойпаты байқ алады. Шеткі сфигмограммада " с" нү ктесі мен " і" кертігі айқ ын кө рінбейді.

Бұ л ә діс бойынша қ ан айналымының ү лкен шең бері артерияларының ә рекеттік жағ дайлары туралы кө птеген ақ парат алуғ а болады (пульстік толқ ынның таралу жылдамдығ ы, артериялар жү йесінің кедергісі, қ анның МК мен СК жә не т.б.).

в) Флебография - веналық пульсті графикалық тіркеу. Бұ л ә дістің принципі сфигмография ә дісіндей. Веналық пульсті тіркеу ФКГ жә не ЭКГ ә дістерімен бірге жү ргізіледі.

Қ алыпты флебограммада негізгі ү ш оң -а, с, v жә не екі теріс х, у толқ ындарды ажыратады (21-сурет).

Бірінші оң толқ ын " а" (жү рекшелік) қ уыс веналармен қ анның келуін тоқ тататын оң жақ жү рекшенің жиырылуынан пайда болады.

Екінші " с" толқ ыны - ұ йқ ы артериясы соғ уының v. juqularis-ке ә серіне, сонымен қ атар қ арынша систоласының бастапқ ы кезіндегі ү ш жақ таулы қ ақ пақ шаның жабылуымен, оның оң жақ қ арыншағ а қ арай ығ ысуымен байланысты.

Келесі " с" толқ ынынан кейін қ исық тың тө мендеуі х-коллапс деп аталып, ол кү ре тамырдың босауынан болады. Басқ а себебі кеуде қ уысынан қ анның систолалық кө лемінің итерілуіне байланысты, оның ішіндегі қ ысымның тө мендеуі.

Келесі оң " V" толқ ын - ү ш жақ таулы қ ақ пақ шаның жабылуынан кейінгі оң жақ қ арынша мен кү ре тамырдың қ анғ а толуы. Осы қ ақ пақ шалардың ашылуынан оң жү рекше мен венаның қ анғ а толуы тө мендейді де, қ ан қ арыншағ а қ арай ұ мтылып, диастолалық коллапс - " у" байқ алады.

Флебограмманы талдап оң жақ жү рекше мен қ арыншаның жұ мысы туралы мә лімет алуғ а болады.