Ан тамырларының әсерленісін зерттеу әдістері.

а) Плетизмография – ағ за немесе дене бө лімінің қ анғ а толуына байланысты кө лемінің ө згерістерін тіркейтін ә діс. Негізінде бұ л ә діс тамыр тонусын (ширақ тығ ын) бағ алау ү шін қ олданылады.

Практикада жиі пайдаланылатын механикалық жө не электрлік плетизмография ә дістері. Механикалық плетизмографияда зерттелетін қ ол-аяқ ты, су немесе ауамен толтырылғ ан, арнаулы герметикалық тү тікке орналастырады. Оның кө лемінің тербелісін датчик арқ ылы электрлік тербелістерге айналдырып, тіркегішпен (регистратормен) жазады (мысалы, электрокардиографпен). Плетизмограммада (23-сурет) пульстік тербелістер кө рінеді (кө лемдік пульс), олар пішіні бойынша сфигмографиялық толқ ындарғ а ұ қ сас (белгіленген жеке толқ ынды қ араң ыз). Кө п жағ дайда кө лемдік пульстің шамасы мен пішіні артериялық тамырлардың тонусына (ширақ тығ ына) байланысты болады.

Саусақ тың бастапқ ы плетизмограммасын жазғ аннан соң, венадағ ы қ ан ағ ысын тоқ тататын, иық тағ ы манжеткағ а қ ысым беріп (20 мм.с.б.), окклюзиялық плетизмограмманы жазуғ а болады. Мұ нда плетизмограф жаң а дең гейге кө терілген (" плато") мү шенің кө лем ө згерістерін тіркейді. Сонда оның биіктігі бойынша окклюзиялық кө лемнің ө суі анық талады, венаның тонусы тө мен болғ ан сайын бұ л кө лем жоғ ары болады. Қ ан ағ ысының кө лемдік жылдамдығ ын есептеу плетизмограмманың ө рістеу сызығ ын (Н/t) калибрлік сигналдардың биіктігімен салыстыру арқ ылы жү ргізіледі.

б) Реография - ағ залар мен дене бө ліктерінің қ анғ а толуына байланысты, оғ ан жоғ ары жиілікті тоқ пен ә сер еткенде байқ алатын тканьдер кедергісінің тербелісін (ө згерісін) зерттеу ә дісі. Кедергінің ө згерістері тканьдердің систола жә не диастола кезіндегі қ анғ а ә р тү рлі толуына байланысты болады.

Систолада тканьдердің қ анғ а толуы ұ лғ аяды да, кедергісі азаяды, ал диастола кезінде - керісінше.

Реография арнаулы аспап - реографтың кө мегімен жасалады, оның қ исығ ы (реограмма) ЭКГ-мен қ атар тіркеледі. Электродтардың орналасуына байланысты реоэнцефалография, реокардиография, бауыр жә не аяқ -қ ол реографиялары деп бө лінеді.

Дененің кез-келген жерінің (жү ректен басқ а) қ алыпты реограммасы сфигмограммағ а ұ қ сас болады (24-сурет).

Калыпты реограмма қ исығ ында систолалық кө терілу " а-b" (анакрота) мен нольдік сызық қ а дейін тө мендеу " b-с" (катакрота), дикроталық толқ ын " d" - мен бірге байқ алады.

Реограмманың масштабы калибрлеу кезінде стандартты кедергі шамасымен (0.1 Ом) анық талады да_, ол Ом/мм-мен белгіленеді. Жазылғ ан реограмманың пішін ө згерісі, толқ ындар амплитудасы, олардың аумағ ы, анакрота мен катакрота ұ зақ тығ ының ара қ атынасы жә не т. б. бойынша жү рек-тамырлар жү йесінің кө птеген ә рекеттік кө рсеткіштерін сипаттауғ а болады. Олардың ішінде: пульстік қ ысымды, кө лемдік қ ан ағ ысы мен шеткі кедергіні, тамырлардың тонусы мен эластикалық қ асиеттерін, миокардтың жиырылу қ асиеттерін жә не т. б. толығ ынан анық тауғ а болады.