Тістің кесу қырында ақау болғанда қуысты қалыптастыру

Ә детте дайындық салманы қ уыста штифтің кө мегімен бекітуге бағ ытталғ ан. Бұ л ү шін негізгі қ уыстан басқ а қ атты тіндердің зақ ымдалмағ ан бө ліктерінде штифтер ү шін ө зекшелер бұ рғ ыланады. Тістің сауытын егелеу жұ мсарғ ан дентинді алғ аннан кейін басталады, тістің кесу қ ырын карборунд таспен тегістелінеді, егелеу ішкі бетке аздап қ иғ аш жү ргізіледі. Бұ ның салдарынан кең беткей пайда болады, онда ең бірінші сызатты ұ штық пен, ал кейін карборунд тастың кө мегімен салма ү шін аймақ дайындалады. Одан кейін жің ішке сызатты ұ штық пен ө ткір кесу қ ыры арқ ылы штифтер ү шін апроксимальды ө зектер дайындалады. Штифтерге арналғ ан ө зектер дентиннің ортасында эмаль мен ұ лпа қ уысы аралығ ында орналасқ аны жө н. Егер де тіс ұ лпасыз болса қ уысты қ алыптастыру оң ай болады. ә детте бұ л жағ дайда салманы бекіту ү шін бір ғ ана ортада орналасқ ан штифт қ ажет. штифтің ұ зыныдығ ы ұ лпа қ уысының терең дігіне сай болуы керек. Егерде тістен ұ лпа арнайы алынса онда штифке арналғ ан ө зек цементтің ішінде ә рі қ арай бұ рғ ыланады ұ лпа қ уысы толтырылғ аннан кейін.

Тіс сауытының апроксимальды бетіне қ уыс қ алыптастыру. Егерде жанында тіс болмаса қ уысты қ алыптастыру қ иын емес. Егер де қ асында тіс болып, олар бір – бірімен тығ ыз жанасып жатса, қ уысты қ алыптастыру қ иындық туғ ызады. Қ уысты ішкі бетінен қ алыптастырады. ө йткені тіс сауытының ерін бетінен зақ ымдалмағ ан тінді аз алу ү шін.

Балауыз репродукциясы 2 ә діспен алынуын мү мкін:

1. тікелей ә діс-тіс қ уысында пішіндеу

2. жанама ә діс – тістің цемент не амальгамды моделінде пішіндеу

Тікелей ә діс: пішінделген қ уысқ а жұ мсартылғ ан пішіндеуші материалды енгізіп, тістің жоқ болғ ан бө лігін қ ауыптастырады. Бұ дан кейін сай келетін металл штифті таң дап, бір ұ шын сә л жылытып салманың пішінделген репродукциясына енгізеді. Суығ аннан кейін штифт кө мегімен қ уыстан салманың дайындалғ ан балауыз репродукциясын алып шығ ып, салқ ын суғ а салып зертханағ а жіберіледі.

Металдан салма жасау. Металл салмасының дайындау жұ мысы:

1. штифттің орналасуы мен диаметрін анық тау

2. қ ұ йма пішін алу

3. балауызды балқ ытып шығ ару

4. пішінді кептіру жә не дә некерлеу

5. пішінді металлмен толтыру

Салма штифтің диаметрінен аз болса, оны қ абат-қ абат балауыз жауып ұ лғ айтады немесе тағ ы бір штифт орналастырады.

Салмағ а жуық тап штифтке балауыздан муфта жабады. Кейінде бұ л шө гіп қ алуларды болдыртпайтындай жағ дай жасайды. Балауыз репродукциясынын ө згермей бір қ алыпта сақ талуы мақ сатында репродукцияғ а міндетті тү рде отқ а тө зімді қ аптама қ абат жабады. Бұ дан кейін модельді отқ а тө зімді массамен пішіндеуге кіріседі. Салма репродукциясының жұ қ а жиектері сынып қ алмас ү шін қ аптама қ абатты тамызып не жұ мсақ қ ық аламмен жабады. Модельді конустан жең іл айналуы арқ ылы босатып, штифтің бос ұ штарын жылытып, крампонды қ ысқ ышты пайдаланып, оларды алып тастайды. Қ алыпты муфель пешіне балуызды жандырып шығ ару ү шін орнатады. Бұ дан кейін қ алыпты металл қ орытпаларымен толтырады. Қ ұ йылғ ан салманы ағ артады да, ө ндемей, клиникағ а тапсырады. Онда салмааның тіс қ уысы бойынша дә лдігін тексеретін дә рігер ө ндеуді де жү ргізеді.

Пластмассадан салма дайындау. Клиникадан балауыз репродукциясын алып, дә лдікті сақ тау ү шін тіс технигі репродукцияның тіс қ уысына қ арайтын беткейлерін қ оюлатылмағ ан фосфат-цементепен жабады. Цементтегі балауыз репродукциясын цементпен жабылмағ ан балауыз бө лігін қ алдырып, кө пірлі жұ мыстарғ а қ алыптың негізіне ғ аныштайды. Балауыз қ атқ анда қ уыстан салманы алуғ а пайдалынғ ан штифтің бос ұ шы жылытылып, балауыздан алынады. Бұ дан кейін қ алыпты екінші бө лігімен жабады да контрштамп қ ұ яды. Ыстық су ағ ынымен балауызды ерітіп, суытылғ ан қ алыпқ а тү сі сай келетін пластмассаны салып полимеризация жү ргізеді. Полимеризациядан кейін техник пластмасса қ алдық тарын прессформа ажырамалы қ уысынан кетіреді. Салмадағ ы цементті оң ай кетіру ү шін, оны НСI-ң 10-20% ерітіндісіне салып қ ояды. Салманы тегістеп жылтырататын – дә рігер.

Салманы дайындаудың жанама ә дісі келесідей реттілікте орындалады:

1) тісте қ уыс қ алыптастыру

2) тістен жә не тіс қ атарынан мү сін алу

3) қ ұ рама модель алу

4) салманың балауыз репродукциясын модельдеу

5) салманы балауыздан металғ а немесе пластмассағ а ауыттыру.

Салманы жанама ә діспен жасаудың алдында тіс пен тіс қ атарынан мү сін алу клиникалық кезең мен модель алудың зертханалық кезең і ө ткізіледі.

Мү сінді тіске келтірілген мыс сақ ина мен ММСИ-В-2 типтегі термопластикалық мү сіндеу масса арқ ылы алады. Масса қ атқ анда бү кіл тіс қ атарынан мү сін алады. Екі қ абатты мү сін қ олдануғ а болады. Мү сін алып, техник амальгама (7-10 г) дайындайды да алынғ ан массамен мү сінді толтырады. Амальгаманы тіске кішкене бө ліктермен мү сіннің ең терең бө ліктеріне енгізеді де штопфермен тығ ыздайды. Қ уыс толтырылғ анда, мү сін ү стінен амальгамадан квадрат немесе конус модельдеп қ атуғ а қ алдырады. Келесі кезең де сақ иналы масса жә не амальгамамен мү сінге орналастырып, модель қ ұ юғ анда жылжып кетпеуі ү шін мү сін ғ анышына балауызбен жабыстырады. Бұ дан кейін ғ аныш моделін алып, одан сақ ина мен мү сіндеу массасын ыстық суда жылытып алып тастайды. Осы ә діс арқ ылы фосфат – цемент пен ғ анышпен қ ұ рама модель алады. Модельдерді окклюдаторғ а бекітіп, салманы модельдеуге кіріседі. Амальгамадан жасалғ ан тіске вазелин жағ ып, жылытылғ ан пішіндеуші балауызбен қ уысқ а басып кіргізеді. Балауыз қ атпай тұ рғ анда, шайнау беткейіннің пішінін алу ү шін окклюдаторы қ ысады. Салманы пішіндегеннен кейін, оны қ уыстан алады (бос жеріне қ ұ юшы пішіндеуші штифт енгізеді, соны пайдаланып салма репродукциясын алып шығ ады). Бұ дан кейінгі жү ретін жұ мыс тікелей ә дістегідей болады.

Фарфордан салма жасау технологиясы.

Тіс тә ждерін салмамен протездеу келесі кезең дермен тұ рады:

а) қ уысты тіс тә жіне дайындау

ә) қ уыс пішіні кө рінісін тікелей (мү сіндеу) жә не (балауызбен) ә діспен алу

б) салма дайындау

в) салманы тіс тә жінде келтіру жә не цементпен бекіту

Фарфордан салма жасаудың тікелей ә дісі. Салмағ а қ уыстан мү сінді алтын немесе платинді фольгамен алады. Тістегі қ уысты дайындап, шеттері қ уыс жиегінен шығ ып тұ ратындай ө лшемде фольганы алады. Оны алдымен қ уыс тү біне, кейін іргелеріне мақ таны пайдаланып жуық тап жазып тастайды. Қ уыстан мү снді шымшуыр немесе экскаватормен алады.

Жанама ә діс. Мү сінді қ уыстан мү сіндеу массасымен мыс сақ инасымен ал-ады. Тіс мү сінінін берік ғ анышпен, амальгамадан жасайды.Салмағ а қ уыс дайындағ ан соң, тіс бойынша мыс сақ инасын келтіріп термопластикалық массамен мү сін алады, бұ дан кейін, мү сінді тістен алмай, ғ анышпен не си-иконды массасымен тіс қ атарының жалпы мү сінін алады. Мү сін-ді мыспен ө ң дейді, ол ү шін мыс сақ инасы мен мү сіндеу массасының бос бө лігін оқ -аулаушы лакпен жабады, мү сіннің жұ мысшы бө лігін ток ө ткізгіш ұ нтақ пен жауып немесе хлорлы қ алайынның 2% ерітіндісіне салып, ү стіне мыстың орнығ уы ү шін электролитикалық ваннағ а 20-30 минутқ а іледі. Мыспен ө ң -еуге электролит қ ұ рамы: 20-300 г/лмыс сульфаты, 50-70 г/л сірне қ ышқ ы-лы. Жұ мыс тә ртібі: температура –15-20º С, ток тығ ыздығ ы – 1-2А/кв.м. мыспен ө ң дегеннен кейін оқ шаулаушы лакты алып тастайды, мү сінді тіс қ атарының жалпы мү сініне орнатып ғ анышпен жалпы модель қ ұ яды. Мү -сіндеу массасы алынып тасталғ аннан кейін ғ анышпен жалпы модель, жә не онда салмағ а арналғ ан металл беткейлі тіс қ алыптасады. Бұ дан кейін тіс қ уысында фольгадан мү сін жасайды, кейін фарфор массасың дайындап, онымен фольга мү сінін толтырады. Бұ дан кейін фольганы пеште кү йдіреді. Ол ү шін фольганы арнайы керамикалық тіренішке орнатады. Кү йдіруді қ а-рапайм немесе вакуумдық пеште ө ткізеді. Алдымен фарфор массасын ә лсіз «бисквит» кезең іне дейін кү йдіреді, сонсоң фарфор массасы толғ аннан ке-йін қ айта кү йдіреді. Бұ дан кейін фольганы алмай тұ рып, салма дә лдігін тіс қ уысында тексереді, салманың шайнау жә не кесеін жиек беткейлерінің ас-тың ғ ы жақ тың окклюзиондық қ озғ алыстарың дағ ы беттерін анық тайды. Кү йдіруді беткейін жылтыратумен аяқ тайды. Дайын фарфор салмадан фольганы алып тастайды. Дайын салманы тіс қ уысында цементпен бекітеді.

6- ші. Дә ріс: Асыл емес қ ұ ймалардан штампталғ ан жасанды сауыттардың жасалу технологиясы

- кобальт негізінде (+ хром 25%, молибдин 2%)

- никель негізінде (+ хром 11%, молибден 2%)