Жна гаварыць пра асобныя мясцовыя

Майстар-цацачнік С.Глебка з Харосіцы На-

вагрудскага раёна. 1977.

«школы» ганчарства, што аб'ядноўваюць

майстроў пэўнага рэгіёна ці ганчарнага цэн-

тра, то гліняная цацка магла вылучацца до-

сыць прыкметна нават у двух майстроў-су-

седзяў. Хоць яны і прытрымліваліся мясцо-

вых традыцый у стылістыцы і старажытных

навыках лепкі, аднак розны ўзровень май-

стэрства, своеасаблівае светаўспрыманне,

нават розніца ў характарах не маглі не на-

даць цацкам няхай сабе і не вельмі зна-

чныя, апе ўсё ж прыкметныя адрозненні.

Таму мастацка-стылістычныя асаблівасці

беларускай народнай цацкі больш праваме-

рна разглядаць не па рэгіёнах ці цэнтрах, a

па стылістыцы, што выяўляецца больш пры-

кметна, чым рэгіянальныя адрозненні.

Найбольш значную і аднародную групу

складае цацка традыцыйнай стылістыкі,

што прадстаўляе старажытны, архаічны на-

прамак у творчасці майстроў-цацачнікаў.

Такія вырабы пазбаўлены розных другарад-

ных падрабязнасцяў і індывідуапьных ад-

розненняў, яны перадаюць толькі самыя

галоўныя, характэрныя для пэўнай групы

персанажаў рысы. Такая цацка — не «пар-

Цацкі *Баран> і іПтушка*. Пачатак 20 cm.

Гліна, глазураванне. Полацкі раён. ДМЭ.

Цацка -*Конь>. 1930-я гады. Гліна, глазура-

ванне. Івянец Валожынскага раёна. МСБК.

Ганчарства

трэт» персанажа, а нібыта яго своеасаблівы

сімвал, які дае прастор фантазіі і ўласнаму

адвольнаму «прачытанню». Фігуркі амаль

Не расчлененыя, яны статычныя, франталь-

ныя і ў той жа час, нягледзячы на невялікія

Памеры, выглядаюць надзвычай манумен-

Тальна.

У гэткім жа стылі трактаваліся нават но-

выя сюжэты, што пашырыліся ў 20 ст.

Напрыклад, некаторыя майстры паўночнага

ўсходу Беларусі ляпілі коннікаў на тройках-

запрэжках. Сюжэт гэты параўнаўча новы,

бо на Беларусі да канца 19 ст. тройкі не

мелі пашырэння, аднак яго трактоўка гэ-

ткая ж, як і ў іншых традыцыйных вырабах.

Цацка ўяўляе сабой трохгаловую жывё-

ліну, з якой у адзінае цэлае зліўся коннік.

Такі сюжэт пашыраны і ў творчасці рускіх

майстроў, прычым трактоўка яго амаль гэ-

Ткая ж, што сведчыць пра аднолькавыя

прынцыпы формаўтварэння.

Такія фармальныя асаблівасці, характэ-

рныя дпя глінянай цацкі не толькі белару-

саў, але і многіх іншых народаў, у першую

Чаргу тлумачацца яе прызначэннем, хара-

ктарам вытворчасці, уласцівасцямі матэры-

ялу. Каб цацка быпа танная (рыначны экві-

Валент — адно курынае яйка), яе трэба

было ляпіць хутка і ў вяпікай колькасці. Зра-

Зумела, што такая хуткасць вымагала ад-