Танаптардың құнарлығы ескере отырып, жобаланған өнімділікті алуға керекті тыңайтқыштар мөлшерін анықтау

1-кестеге сү йене отырып шаруашылық бойынша минералды заттар мө лшері: жылжымалы фосфор, орташа 27 мг/кг; гидролитикалык сілтілі азот, тө мен 7 мг/кг; ауыспалы калий кө терінкі, 272 мг/кг. Қ арашірінді мө лшері, тө мен 2, 1%. Осы кестеге қ арап отырып біздің шаруашылық қ а азот, фосфар тың айтқ ыштары керек. Шаруашылық тың бір жылдық минералды тың айтқ ыштардың қ ажеттілігі. 4-суретке қ арап 15748 га-ғ а қ анша тың айтқ ыш қ ажет екенін есептейік.

Азот тың айтқ ышын енгізу мө лшерін формуламен есептейміз:

Дn= (Nопт- N нақ ты) * К * ТКылғ (5)

мұ нда, Дn- азот жетіспеушілігі, ә.е.з./ га кг.

Nопт- дақ ылғ а қ ажетті топырақ тың 0-40см қ абатындағ ы N-NO₃ -тің оң тайлы мө лшері, мг/кг;.

N нақ ты - топырақ тың 0-40см қ абатындағ ы N-NO₃ -тің нақ ты мө лшері, мг/кг;

К – 7, 5 кг-ғ а тең топырақ тың 1 мг N-NO₃ тың айтқ ыш эквиваленті

ТКылғ - ылғ алдандыруғ а байланысты коэффициенті

ТКылғ = ЖШ нақ ты/ ЖШ норм (6)

мұ нда, ЖШ нақ ты - нақ ты су 235 мм.

ЖШ норм – нормалық су 275 мм

ТКылғ = 235/ 275= 0, 86

Азот тың айтқ ышын енгізу мө лшерін

Дn= (12 - 7) * 7, 5 * 0, 86 = 32, 3≈ 35 кг ә.е.з./га

кесте 11

Азот тың айтқ ышпен камтамас етілуі.

Ә сер етуші затты физиқ алық туқ қ а аудару, амиак селитра тың айтқ ышы ә.е.з. 34.6 %

N-35/ 34, 6 =1ц/га. 5372 га*1ц =5372 ц/га немесе 537, 2 тонна амиак селитрасы.

Фосфар тың айткышын енгізу мө лшерін формуламен есептейміз:

Др = (Ропт- Рнақ ты) * К (7)

мұ нда, Др – фосфар жетіспеушілігі, кг ә.е.з

Р опт – топырақ тың 0-20см қ абатындағ ы жылжымалы фосфордың оң тайлы мө лшері, мг/кг;

Р нақ ты - – топырақ тың 0-20см қ абатындағ ы жылжымалы фосфордың нақ ты мө лшері, мг/кг;

10 – фосфор тың айтқ ышының эквиваленті (К), яғ ни топырақ тағ ы жылжымалы фосфордың мө лшерін 1 мг-ғ а арттыру ү шін 10 кг фосфор тың айтқ ышын енгізу керек

Др = (35- 27) * 10 = 80 кг ә.е.з

Ә сер етуші затты физиқ алық туқ қ а аудару, кос суперфосфат тың айтқ ышы ә.е.з. 46%

Р- 80/46 = 1, 7 ц/га 8700 га * 1, 7 ц/га = 14790 ц немесе 1479 тонна кос суперфофат

Калий тың айткышын енгізу мө лшерін формуламен есептейміз:

Дк = (Копт- Кнақ ты) * 5, 6 (8)

мұ нда, Дк – калий жетіспеушілігі, кг ә.е.з

К опт – топырақ та калийдің оң тайлы мө лшері мг/кг.

К нақ ты - топырақ та калийдің нақ ты мө лшері мг/кг

5, 6 – эквивалент тың айтқ ышын аудару 1 мг/кг топырақ та

Дк = (40-26, 5) * 5, 6=75, 6 ≈ 80 кг ә.е.з./га

К-80/55 =1, 5ц/га 3943 га*1, 5 ц/га=5914 ц немесе 591, 4 тонна

Шаруашылық қ а амиак селитрасы 537, 2 тонна, 1479 тоннадай кос суперфосфат жә не 591, 4 тонна хлорлы калий керек.

Топырақ ты қ ө ректік заттармен кө ректендірудің біріншіден минералды жә не органикалық тың айтқ ыштарды енгізуімен байланысты. Кешенді Джон Дир, Бьюлер тракторлармен себумен бірге азот 10-15 кг/га, фосфор 20 кг/га тың айтқ ыштарын енгіземіз. Ротациядағ ы парлы танапқ а К₈₀ кг ә.е.з./га МТЗ-80 + 1-РМГ-4А агрегатымен енгіземіз

Жақ сы ө нім алу ү шін бізге минералды тың айтқ ыштарды колдануымызғ а керек жә не де олардың бағ алары бізге қ олайлы болуы керек.

Казіргі кезде біздің еліміз ауылшаруашылық қ а кө птеген жең ілдіктер жасалынып жатыр мысалы, минералды тың айтқ ыштарды сатып алғ анда мемлекеттік дотация бар.