ОРЫТЫНДЫ МЕН ӨНДІРІСКЕ ҰСЫНЫСТАР

Қ азақ стан Республикасында, сондай-ақ жауапкершілігі шектеулі серіктестігінде қ азіргі кезде ө ндірістік резервтер мен материалдарды қ амтамасыз етумен ө те қ иын жағ дайда, ауылда жұ мыс істейтін жұ мыскерлер мен адамдар кө п айдан бері ақ шалай ең бек ақ ы алмайды (тек ө нім тү рінде). Мұ ндай жағ дай барлық шаруашылық та байқ алып жатқ ан жоқ, қ ә зір енді аз - аздап жаң а табысты шаруашылық тар пайда болып жатыр (мысалы, қ ожалық тар). Бірақ бұ л ө кінішке орай қ азір барлық жерде байқ алып жатқ ан жоқ, бұ л ү шін қ ажетті тү рде шаруашылық та топырақ жағ дайын тексеру ү шін материалды ресуртар еркін болу керек, жаң а техника, жақ сы тұ қ ым сатып алу керек, дақ ылдарды егуде қ орғ ау шаралары жү ргізу керек.

Жалпы шаруашылық бойынша келесідей ұ сыныстар бар:

1.Шаруашылық та жұ мысшы қ ұ рамының тә жірибелігін арттыру мақ сатында шет елдерге барып ғ ылыми –тә жірибелік конференциялар мен жиындарғ а қ атыстыра отырып, тә жірибе алмасу.

2. Мол тә жірибесі бар мамандардың жас буынғ а ө з білімін ү йрету.

3. Мал шаруашылығ ы жоқ болғ андық тан, бұ л саланы дамыту.

4. Инновациялық технологияларды енгізу, майлы дақ ылдарды ө сіру.

5. Жергілікті ә кімшілікпен бірлесе отырып, ауылдық инфрақ ұ рылымды жақ сарту мақ сатындағ ы іс-шараларды қ олғ а алып, жұ мыссыздарды жұ мыспен қ амту.

6. Жаздық бидай сорттарының аймақ жағ дайына байланысты кө птеген тө зімді сорттарын шығ ару керек.

Дипломдық жобада шаруашылық та дә нді дақ ылдардың ө німділігін артыру жолдары қ арастырылғ ан. Осы жағ дайда шаруашылық ты қ арқ ынды ө сіру технологиясын қ олдану мен кешенді агротехникалық шараларды қ олдана отырып жобамыздың ө німділігі 16 ц/га артты.

«Ақ мола-Феникс» АҚ -да дә нді дақ ылдарды ө сіру жағ дайын талдап жә не оның ө німін арттыру жолдарын қ арастыра келіп тө мендегідей қ орытындылар мен ұ сыныстар жасалды:

1. Бұ нда жылдық тү скен жауын-шашын мө лшеріне байланысты НМӨ -11, 6 ц/га осы ө німді, алу ү шін толық агротехникалық шараларды, арамшө птерге қ арсы нақ тылы ә р танапқ а ерекше шаралар қ олдану қ ажет.

2. Агротехникалық шаралар

- химиялық парғ а тың айтқ ыш енгізу ұ сынылады;

- тек химиялық пардан басқ а бү кіл егістік танабына себумен бірге азот тың айтқ ышының 10-15 кг/га мө лшерінде енгізу ұ сынылады;

- шаруашылық та барлық дә ң ді дақ ылдар егістігін тікелей жинау тә сілімен іске асырылғ аны дұ рыс (балауызданып пісудің аяғ ында дә ннің ылғ алдығ ы 20-22% кезең інде).

«Ақ мола-Феникс» АҚ жағ дайында біздің ұ сынғ ан агрошаралар тү птеп келгенде астық ө німін кө пжылдық орташа ө німмен салыстырғ анда 5-6 ц/га арттырып шаруашылық қ а қ осымша ә р гектардан 37209 тең ге таза пайда ә келді жә не дә нді дақ ылдардың ө ндірісінің рентабельділігін 108%-ден 390%-ғ а арттыруғ а мү мкіндік береді.

3. Ең бек қ орғ ау жағ дайларын жақ сарту мақ сатында мына шараларды ұ йымдастыру ұ сынылады:

- санитарлық -гигеналық жағ дайларды жақ сарту;

- ө ндірістік қ ауіпсіздікті сақ тау негізінде жаң а қ ұ ралдар сатып алу қ ажет;

- улы химикаттармен жұ мыс істейтін жұ мысшыларғ а мұ қ ият техника қ ауіпсіздігінен кең ес, тиісті қ ұ рал, сапалы қ орғ аныс киімдерімен қ амтамасыз еткен дұ рыс;

4. Қ оршағ ан ортаны қ орғ ау мақ сатында улы химикаттардың қ олдану ережелерін мұ қ ият сақ тау шараларын іске асырғ ан абзал.

- тың айтқ ыштың тү рін, мө лшерін, ең гізу мезгілі мен ә дісін жә не сің ірілуін дұ рыс таң дау, қ оректік элементтердің шайылу мен сілтісіздену кезінде топырақ тан шығ ын болуын алдын алудың маң ызды тә сілі болып табылады;

- минералдық тың айтқ ыштарғ а арналғ ан қ оймалар жасау;

-тың айтқ ыш қ оймаларын механикаландыру яғ ни арту – тү сіру жұ мыстары мен берілген қ атынаста қ оректі элементтерді тың айтқ ыш қ оспасына араластыру;

5. Астық ө ндірісінің экономикалық тиімділігі жә не оның дең гейін тұ рақ тандыру мә селесі бойынша жалпы жағ дайғ а келер болсақ жауап ө зінен -ө зі тауылып отыр: елге жә не оның тұ рғ ындарына жасалғ ан кө птеген эксперименттердің нә тижесінде жалпы ө ндірістің қ ұ лдырауы жә не оның салдары ретінде экономикалық тиімділіктің тү суі байқ алады (бұ л астық ө ндірісіне қ атысты).

Ауыл шаруашылығ ы ө ндірісінің экономикалық тиімділігін жетілдіру жолдары:

- ауыл шаруашылығ ы ө німдерінің ө німділігің арттыру;

- ауыл шаруашылығ ы ө німдеріне шығ ынның тө мендеуі мен сапасының артуы;

- ө німнің бағ асының жү йесі жә не ө німді ө ткізу арналарының дамуы.

Қ орыта келе жобамда кө рсетілгендей жер кө лемін ұ лғ айтпай ө німділікті жоғ арлату басты бағ ыт ретінде жұ мыс жү ргізу болып отыр. Нө лдік технологияны қ олдана отырып болашақ та ө сімдік қ алдық тарынан мульча қ абаты қ ұ рылып, шығ ың дар тұ рақ танып азаяды.