Азақстанда туризмнің дамуы.

Халық аралық бә секелестік, ұ лттық қ ызығ ушылық пен индустрия спецификасы –туриндустрияны басқ ару органдарының мемлекеттік қ атысуын талап ететін, басты себептер осылар. Сапалық кө рсеткіштер кө леміндегі туризмнің даму принциптерінің эвалюциясы, басты мемлекеттік саясатқ а бағ ытталғ ан қ алыптастырушыларды ескеруді қ ажет ететін негізгі жағ дайларды анық тауғ а мү мкіндік береді.

Туристік сфера ү шін мемлекеттік басқ ару органдары дең гейіндегі бытыраң қ ылық мінезделеді. Бұ л жағ дай туристік саясатты қ ұ ратын ә ртү рлі бірліктерді қ амтамасыз етуге мү мкіндік береді. Бағ ыттаушы органды қ ұ ру мә селелердің бір бө лігін шешу жодарына кө мектеседі. Алайда, бірлестікке қ амқ ор болып табылатын жауапкершілікті, кө п жағ дайда туризмнің қ ай кіріспеде бар екенін есептеуге байланысты жү ргізіледі. Мемлекет, ө зі ә лі толық білмейтін сфераны басқ аруы керек. «Басқ ару» «қ арастыруды» болжайды сондық тан, мемлекетте ұ зақ мерзімді стратегия болуы тиіс. Туриндустрияны басқ арудағ ы мемлекет, коммуникациялық жә не инвистицияның жеке стратегиясын қ алыптастыруғ а мү мкіндік беретін, туристік индустрия білімінің субъектісін тапсыру, туризмге қ ажетті қ азіргі ө мір сұ рақ тарын шешудегі рольде болуғ а жә не осы сұ рақ тарғ а байланысты ө з позициясын бекітуге мү мкіндік береді.

Туризмнің мемлекетте алатын орны, осы саланың даму процесін қ озғ айтын барлық қ ызметтің даму дең гейіне байланысты кө птеген жағ дайларда эффектілі бірлестік саясатын дайындауды талап ететін, дең гейден ынтымақ тастық қ а қ ажетті дайындық дең гейі ә лде қ айда алыс. Мысалы, білім жә не адандық дамуындағ ы жалпы жұ мысша орнын қ алыптастыруғ а жауап беретін жаң а қ ызметтердің пайда болуы, туризмде ү немі бола бермейтін қ ызмет зонасын кең ейтуге рұ қ сат беруі тиіс. Сонымен қ атар, социальді топтың кө п бө лігі мемлекет ү шін туризм мағ ынасын тү сіну мен қ атар, туристік процеспен шұ ғ ылданушы, сондай-ақ туристік процес қ ызметкерлерінің қ ызметтік координациясыеа мемлекеттік жауапкершілігі болып табылады. Туризмнің 30-ші жылдардан кеің гі тез қ арқ ынды даму периоды, ә лі кү нге деін бірлескен кө з қ арас ойына жеткен аумақ тардың назарын алмайды. Бұ л жеке сондай-ақ, жалпы ұ йым жағ ынан қ олдау мен инвестицияның дамуын жү зеге асыра алмайды. Ә лемдік масштадта туризмнің дамуы бойынша нақ ты шараларды, туризмнің дамуы ү шін мемлекеттіә ң нақ ты анық таулары қ ажет екенін кө рсетеді. Жалғ асымдық отпусктің жоғ арылауы мен демалуғ а деген қ ұ қ ық тық протекциондық саясаттан бас тарту- мұ ның барлығ ы ә рине, қ ажетті, бірақ бұ л мө лшерлерді ұ лттық приоритет сапасын мойындау жағ дайында ғ ана мү мкін. Туристік сйерағ а мемлекеттің араласуының қ ажетті бағ ыты мен нақ ты дең гейін кө рсететін жұ мысшы бағ дарламасында бекітіліп, негізгі саяси принциптерді қ исынғ а келтіру қ ажет.

3.2 Халық аралық туристік қ атынасындағ ы инвистициялық саясат Мемлекеттік туризмді дамыту ү шін жауапкершілігі мен оның осы саланы дамытудағ ы қ ызық тыру поцесінің ролі, кө птеген жағ дайларда шешімдік мағ ынасы бар, соның ішінде ең негізгілері келесілер болып табылады:

· Ұ лттық приоритеттің анық тауынсыз болмайтын даму концепциясына негізделген туристік қ ызметтің даму процесін бақ ылау. Мемлекеттік тапсырма –осы приоритеттерді мағ ыналау;

· Жергілікті сондай-ақ, орталық билік органдарының компетециясы кіретін, инфроструктураның дамуы. Бұ л кез-келген саяси –эканомикалық қ ызметпен, сонымен қ атар, туризмнің негізі.

· Мемлекеттің қ ажетсіз жағ дайда араласуы, мысалы, жеке секторлардың жоғ ары табыстарғ а есептей алмайтын, сфералар ү шін жабдық тар шығ ару жоспарында инвистицияларғ а қ ызық пайды, мысалы, саяси, жастар, мә дени туризм, сондай-ақ, жеке сектор мү мкіндіктері кө теретін кө лемдер, мағ ыналы инвистицияны талап ететін, проекттерді қ алыптастыру жө нінде де айтуғ а болады.

· Туризмнің мемлекеттік қ олдауы сондай-ақ, инвистицияны қ абылдаудағ ы шешім қ абылдауғ а тікелей ә сер ететін, осы саланы эканомикалық жә не қ ұ қ ық тық реттеуі.

Егер туризмнің дамуын жоспарлау мен туризм ауданында осы сектордың ұ лттық жә не аумақ тық дең гейінде, ұ лттық саясат жү ргізілсе, туризмнің дамуы «табысқ а жетеді», даму саласындағ ы кө мек келесідей болады:

· Туризмді қ ызық тыратын жергілікті ерекшеліктердің қ осындысымен жү ргізілген туристік комплексті қ ұ рудағ ы қ ұ рылым;

· Суперқ ұ рылымның жергілікті дамуы(қ онық ү й, ресторан жә не т.б.);

· Инфроқ ұ рылым дамуы мен байланыс жү йесінің модернизациясы(факстар, сымтетіктер, ақ параттық жү йелер);

· Туристік кадрлардың дамуы.

Қ алыптастыру, бизнестік жә не регламенттеуді білдіреді, сондық тан эффективті болу ү шін секторғ а капиталды қ ызық тыру шаралары қ ұ ндық кепілдік болуы керек. Реглементтеу –бұ л ү немі жең ілдік режимі бола бермейді жә не бір қ атар жағ дайларда тиым немесе мү мкіндікті білдіру мү мкін.

Туристік сала инвистициясын қ ызық тыратын, жең ілдіктің тө рт категориясын бө ліп қ арастырайық:

1. Қ аржылық жең ілдіктер –тө мен пайыздық займдар мен жең ілдіктер;

2. «Жартылай қ аржылық» жең ілдіктер –басқ арымдылық займдар кепілділігімен шығ ады, валюта айырбастау курсын қ олдап, жең ілдіктер жү йесін қ алыптастырады;

3. Салық тық жең ілдіктер –салық тө леуден уақ ытша босату немесе олардың кө лемін қ ысқ арту, сондай-ақ басқ а да салық тық жең ілдіктер. Мұ ның барлығ ы капитал салымының табыстарын ү лкейту немесе сақ тауғ а кө мектеседі;

4. Жай мө лшерлер –кадрларды дайындау системасын қ ұ ру, туристік бағ ытталғ ан қ алалар мен ұ лттық турө німнің жылжуы бойынша бағ дарламалар дайындау, шет ел табыстарына аудару, сала ү шін материалдар импорты мен ө ң деулер, жоғ ары квалифицирленген кадрларды тарту болып табылады.