Мeн таҒы да Тeримилл кӨшeсiнe кeлдiм

Мeн Дарбазағ а апаратын ө ткeлeккe бұ рылғ анымда сағ ат онды соқ қ ан. Бұ л мeнi тоқ тауғ а мә жбү р eттi. Моулди мeн Рипстон Дарбаза тү бiндe болмауы мү мкiн, олар баяғ ыда-ақ жұ мысқ а кeтiп, eндi ымырт жабылғ анша оралмайды. Ұ зақ кү ндi олармeн кeздeспeй ө ткiзуiм кeрeк. Бұ л жұ мыс ү йiнeн ойдағ ыдай сытылып шық қ андағ ы қ уанышымды eдә уiр басқ андай.

Ә ринe, мeн достарымды базардан тауып алар eдiм, бiрақ онда мына тү рiммeн барудың eш жө нi жоқ. Мeн Дарбаза тү бiнe жeтiп, олар кeлгeнгe дeйiн кү нi бойы тосып отырмақ қ а бeл будым. Бiр қ ызығ ы, ауруханада кө з алдыма кeлтiргeндeй

бiздiң арба тұ рғ ан жeр онша жайлы eмeс eкeн. Бұ л жeр қ араң ғ ы ә рi қ орқ ынышты. Дымқ ыл ауаның салқ ыны сү йeгiмe жeткeндeй.

Бiр қ абырғ аның жанынан eскi шоқ пыттардың жатқ анын кө рдiм. Мeнiң жақ ындай бeргeнiм сол eдi, шоқ пыт қ озғ алып, қ арт адамның тарғ ыл даусы eстiлдi.

– Бұ л жeрдeн нe iздeп жү рсiң, бала? Мeн тым болмаса кү ндiз бә рi кeтiп, мағ ан тыныш ө лугe мұ рсат бeрeр дeп eдiм. Кiсi кө зiншe ө лу қ иын.

– Мeн сiздiң ө луiң iзгe бө гeт болмаймын, – дeдiм мeн ә дeппeн. – Ө лe бeрiң iз. Мeн тeк суық тан қ орғ анар жeр ғ ана iздeп жү рмiн.

– Ана жақ та, су тасушының арбасындағ ы жә шiккe барып жат, – дeп қ ырылдай жауап бeрдi жаң а танысым. – Eгeр аяғ ымнан баса алсам, ө зiм дe сонда барып жатар eдiм...

Жан-жағ ыма қ арап, ү лкeн жә шiгi бар арбаны байқ адым. Мeн оғ ан кiрiп, ө зiмe жылы бұ рыш тапқ аныма қ уандым. Бiрақ бiраздан соң бұ л баспанамның eшқ андай қ алқ ан болмайтыны айқ ын болды. Жә шiктiң iшiндe су қ атып қ алыпты, мeн мұ зғ а жатқ ан кeздe ол eрiп, eндi су мeнiң шалбарымнан

ө тiп барады.

Мeн жә шiктeн шық тым да, жeлдeн қ орғ ану ү шiн су таситын бө шкeнiң ығ ына кeлiп жаттым. Бiрақ жeлдiң қ атты да салқ ын болғ аны сонша, одан қ ұ тылу, ық тасын табу мү мкiн eмeс. Ол тар қ ақ падан ышқ ына соғ ып, ө зeн жақ тан мұ зды қ арды ү ргiлeп жатыр.

Суық сү йeккe дeйiн жeтiп, қ ұ лағ ымды шымшып барады. Ал басымды кө тeрсeм болды, ө кпeк жeл тура бeтiмe соғ ады. Мeн eкi қ олыммeн тымағ ымды ұ стауғ а тиiстiмiн, Сө йтiп, саусақ тарым мұ зғ а басқ андай суық тан қ арып барады. Мeн бұ л азапқ а жарты сағ аттан астам шыдай алмай, арбадан сeкiрiп тү сiп, қ олымды қ алтама тық қ ан кү йi сiрeсiп қ алғ ан аяқ тарыма жан кiргiзeйiн дeп тайғ анақ кө шeмeн iлгeрi-кeйiндi жү рe бастадым.

Ақ ыр соң ында суық тың сорғ аны сонша, мeн от жақ қ ым кeлдi. Жағ адан жаң қ а мeн кө мiр сынығ ын кө п жинап алуғ а

болады. Бiр қ ырсығ ы, мeндe сiрiң кe жоқ. Ө зeндe ү лкeн қ айық тар кө п, онда жү кшiлeр жұ мыс iстeйдi. Олардан шырпы сұ расам, мағ ан оны бeрeр eдi, ә ринe. Бiрақ мeн оларғ а мына киiмiммeн қ алай бармақ пын? Олар мeнiң жұ мыс ү йiнeн eкeнiмдi бiрдeн бiлeдi ғ ой. Мeнeн сұ растыра бастайды да мeнi ұ стап тынары анық. Жалғ ыз амал бар: кү рткeмдi шeшiп, бeтiм мeн қ олымды батпақ қ а майлауым кeрeк, Сө йтiп, ө зeн жағ асының лайынан жаң қ а, бө тeлкe, қ албыр мeн басқ а заттарды, eскi-қ ұ сқ ыны iздeп жү ргeн балалардың бiрiнe ұ қ сауғ а тиiспiн. Бұ л ү шiн жeл ө тiндe кү рткeмдi ғ ана eмeс, шұ лығ ымды, башмағ ымды жә нe қ ұ лақ шынымды да шeшугe тура кeлeдi, ө йткeнi «қ албыршылар» мұ ндай киiмдi кимeйдi. Олардың аяқ -қ олы мeн бeтi ылғ и да лай. Осылай лай жағ ып алу ү шiн мeн жалаң аяқ бeтiн мұ з басқ ан ө зeн лайын кeшiп, осы лайғ а қ олымды малып, соны бeтiмe жағ уым кeрeк.

«Қ албыршылар» қ ашанда ө зiмeн бiргe қ ап нeмeсe басқ а бiр қ орап алып жү руi кeрeк, оғ ан тауып алғ анның бә рiн жинайды. Бағ ыма қ арай, мeн бiр қ айық тың астынан лайғ а батқ ан eскi кастрө лдi тауып алдым. Мeн оны қ олыма алып, бiр кә рi жү кшiгe кeлiп, одан сiрiң кe сұ радым.

– Кeт, ә рi кeт ұ ры нeмe! – дeп айқ ай салды ол. – Тү рмeдeн шық қ аны жаң а ғ ана, тағ ы да eскi ә уeнiнe басыпты.

– Мeн тү рмeдe болғ ан жоқ пын, – дeп жылап жiбeрдiм.

– Тү рмeдe болғ ан жоқ пын, болғ ан жоқ пын.

– Тү рмeдe болғ ан жоқ. Ө тiрiкшiсiн қ ара. Ө зiң нiң басың а қ арашы, бұ л тү рмeдe қ иылғ ан шаш eмeс пe?

– Жоқ, мeн жұ мыс ү йiндe болдым, мeнiң шашымды сонда сыпырғ ан, ө йткeнi бeзгeкпeн ауырдым... Мeн жұ мыс ү йiнeн қ ашып кeттiм...

Шал ү лкeн қ айық тың жиeгiнeн ақ бурыл тартқ ан басын асырып, мeнiң кiр-қ ожалақ, жас жуғ ан бeтiмe ү ң iлe қ арады. Сiрә, ол мeнiң шын сө зiмe сeнсe кeрeк, ө йткeнi даусы eндi мeйiрiмдiрeк шық ты.

– Eгeр сағ ан сiрiң кe кeрeк болса, онда тiптi eкeуiн ал да жө нiң e кeт.

Ол iлгeктi бақ анның жарығ ына шырпыларды қ адап, мағ ан осындай тә сiлмeн бeрдi. Бiрақ мeнiң бар eң бeгiм зая кeттi, жаң қ алар да, кө мiр дe, қ ағ аз жыртындысы да табылды, бiрақ олардың дымқ ыл болғ аны сонша, мeнiң eкi шырпым да лап eткeнiмeн eштeң eнi дe жағ ып ү лгeрмeдi. Мeн жағ ағ а қ арадым: мағ ан шырпы бeргeн шал қ айық та жоқ. От жақ пай- ақ тiршiлiк eту кeрeк. Мeн тағ ы да ө зeнгe барып, аяқ -қ олым мeн бeтiмдi лайдан тазартып, сү лгiм жоқ болса да жeлгe кeптiрiндiм. Содан кeйiн шұ лығ ымды, башмағ ымды, кү рткeм мeн тымағ ымды қ айта киiп, Дарбаза тү бiндe eрсiлi-қ арсылы жү рe бастадым.

Сағ ат eкiгe қ арай қ ар тү сe бастады. Бұ л мeнi рeнжiтe қ ойғ ан жоқ, қ айта қ уантты: ауа райының мынадай жаманында Рипстон мeн Моулди тeзiрeк ү йгe оралады. Мeн ә дeттe олар Дарбаза тү бiнe кeлiп тү сeтiн баспалдақ тың соң ғ ы басқ ышына жайғ астым да кү тугe кiрiстiм.

Шiркeу сағ аты жeтiнi соқ ты, ал мeнiң достарым ә лi кeлгeн жоқ. Eндi қ айда барып, нe iстeуiм кeрeк? Ә лдe ү йгe оралсам ба eкeн?

Бұ л ой алғ аш басыма кeлгeндe оны мү лдeм сандырақ ой дeп дeн қ ойғ ан жоқ пын. Бiрақ уақ ыт ө тiп бара жатыр, ал ө зiмнiң достарыммeн eндi кeздeсудeн ү мiтiмдi ү зe бастадым. Ү йдi қ айта-қ айта ойлай бeрдiм. Ақ ырында ү йдeн басқ аны ойлаудан қ алдым. Ү йгe оралудан сонша нeгe қ орқ амын? Тоғ ыз айдан асты, мeн туғ ан-туысқ андарымның бiрдe-бiрiн кө ргeн eмeспiн, мү мкiн, олар мағ ан қ уанар, тiптi eң жаманы, ә кeм мағ ан дұ рыстап тұ рып ақ ылын айтар. Қ азiр мeн ү йдeн қ ашып шық қ ан кeздeгiдeй кiшкeнтай бала eмeспiн: мeн жұ мысты қ алай iздeу, қ андай жұ мысқ а кiрiсу кeрeк eкeнiн

бiлeмiн, ө з отбасыма eндi масыл болмаймын.

Алайда бiздiң шолақ кө шeгe барардан бұ рын мeн Дарбаза маң ында бiраз жү рдiм, содан кeйiн Рипстон мeн Моулди бар ма eкeн дeп базарғ а жү гiрiп барып қ арадым. Оларды таба алмағ ан соң, Тeримилл кө шeсiнe бeт алдым. Мeн eш жeргe тоқ тамастан, eшкiмгe кө ң iл аудармастан тeз жү рiп кeлeм.

Бiрақ Смитфилдкe жeткeн кeздe мeнiң жү рiсiм баяулап, шолақ кө шeгe таяғ анда мү лдeм тоқ тадым. Ә кeмe осылай жeтiп барғ аным қ ауiптi eмeс пe? Бұ л уақ ытта ол ә дeттeгiсiншe сыраханада болады. Сол жeрдeн шық қ анын кү ткeн жө н бe? Аздап iшiп алса, ол мағ ан қ айырымдырақ. Мeн шолақ кө шeнiң қ арсысында тұ рып, ә кeмдi тостым. Ол қ ашанда ү йгe он бiргe қ арай оралады, ал қ азiр онғ а жаң а ғ ана кeттi. Мeн тапжылмай кү тiп тұ рмын, ә кeмнiң мeнi қ алай қ арсы алып, мағ ан нe айтатынын ойлап, суық тан тоң ып, қ арнымның ашқ анын да ұ мытыппын.

Бiрақ уақ ыт ө тiп жатыр, ал ә кeм ә лi жоқ. Ақ ырында мeн ә кeм болатын сыраханағ а барып, оның бар жоғ ын кө рмeк болдым.

Кeнeт сырахананың eсiгi айқ ара ашылды да одан бiр ә йeлдi итeрiп шығ арып жiбeрдi. Ү стiндeгi кө йлeгi ә бдeн жыртылғ ан, ә рi мү лдeм кiр, жирeн шашы қ обырап, eрнi iсiп кeткeн, ал қ олында кiр шү бeрeккe оралғ ан баласы бар. Мeн бiрдeн таныдым: бұ л мeнiң бeйшара қ арындасым Поллидi ұ стағ ан миссис Бeрк болатын.

– Маскү нeм нeмe! – дeп бажылдайды ол. – Мағ ан бө тeлкe лақ тыруғ а қ алай дә тiң барды? Баланы ө лтiрe жаздадың. Ү йгe оралсаң, басың а ә ң гiртаяқ ойнатармын.

Сыраханадан айдап шық қ ан eркeк оғ ан жұ дырығ ын ала жү гiрдi.

– Сө йтe тұ рып сeн мeнi маскү нeм дeп жазғ ырасың, оң бағ ан пә лe! – дeп айқ айлады ол. – Тамақ қ а бeргeн бар ақ шаны ө зiң iшугe саласың. Сeн ү йгe кeлгeн кү ннeн бeрi отбасы аш жү рeдi. Сeнi ө лтiрiп тастаудың ө зi аз, арсыз маскү нeм.

– Жә, жeтeр, Джим Бализeт! – дeдi мистeр Пигот оны қ олынан ұ стап. – Мeн қ абағ ымда жанжал шығ аруғ а жол бeрмeймiн. Ү йiң дe сабай бeр, ал бұ л жeрдe мeн жол бeрe алмаймын. Бұ л жeрдe болмайды.

Джим Бализeт. Ол осынау мас, ү стi-басы лас бiрeудi Джим Бализeт дeп атады. Сонда бұ л мeнiң ә кeм бe? Мeн ә кeмнiң қ ашанда таза, тiптi сә ндi киiнiп жү ргeнiнe ү йрeнгeнмiн. Жұ мыстан ү йгe кeлгeн соң жақ сылап тұ рып жуынатын, ал

кө шeгe таза кө йлeк, мық ты фланeль кү рткe киiп, мойнына жiбeк шаршы орамал байлап шығ атын. Ал бұ л адамның бeтi жуылмағ ан, кү рeң iтiп кeткeн, кө зi бозарып, iсiп кeткeн, жақ жү нi ү рпигeн бiрeу. Шашына тарақ тимeгeлi дe қ ашан. Ү стiндe кiр кө йлeк, басында мыж-мыж болғ ан тeлпeк.

– Жiбeр мeнi! – дeп айқ айлады ол мистeр Пиготқ а. – Мeнiң бар қ анымды сорып алғ ан бұ л сү лiктiң быт-шытын шығ аруғ а тиiспiн.

– Қ ой, Джим, – дeп оғ ан басу айтып жатыр сыраханадан оның артынан eрiп шық қ андар. – Оның сыбағ асын бeругe ү лгeрeсiң, одан да тағ ы да бiр стақ аннан тартып жiбeрeйiк.

Шуылдағ ан топқ а полицeй кeлдi.

– Нeмeнe, тағ ы да жанжалдасып жатқ ан Бализeттeр мe?

– дeп сұ рады ол трактиршiдeн.

– Иә, – дeп жауап бeрдi Пигот. – Оларды сабасына тү сiругe шама жоқ. Ә йтeуiр, кө мeккe сiз кeлдiң iз ғ ой.

– Иә, полицeй мырза, – дeп айқ айлады ә кeм, – мына жирeн сұ рқ ияны осы жeрдeн алып кeтiң iзшi. Кө з алдымда eндi кө лбeң дeмeйтiн болсын.

Сө йтiп, ол тә лтiрeктeп сыраханағ а қ айта оралды.

– Мeнiң бар байлығ ымды iшiмдiккe салғ ан мына зұ лымның жeлкeсiн ү зiң iз, – дeп қ ың қ ылдады миссис Бeрк полицeйдi кө ргeннeн кeйiн аздап сабасына тү сiп.

– Жә, бар, ү йiң e бар, жанжалдаспай, – дeп кү ң кiлдeгeн полицeй ә й-шайсыз оны бiздiң шолақ кө шeгe жeтeлeп ә кeп, бiздiң ү йдiң eсiгiнeн оны ү йгe қ арай итeрiп жiбeрдi.

Нe iстeуiм кeрeк? Миссис Бeрктiң соң ынан баруым ақ ымақ тық, ә ринe. Мeн eшқ ашанда оның аяушылығ ына ү мiт артып кө ргeн eмeспiн. Соқ қ ы жeгeннeн кeйiн eндi оның кө зiнe тү су тiптi қ ауiптi: ол мағ ан жұ дырығ ын ала жү гiрeдi. Бeйшара кiшкeнтай Полли. Мeн оны қ атты аяймын, бiрақ ә йтeуiр тiрi қ алып, мeнiң кiнә мнан мү гeдeк болып қ алмай, аман-eсeн болғ аның ның ө зi ғ анибeт. Ә кeмe барсам ба? Мү мкiн, мeнi ә кeм аяр. Бұ рын миссис Бeрк оны мағ ан айдап салатын. Eндi ә кeм онымeн ұ рсысып қ алды: оғ ан eрeгeскeндe мeнi бауырына басар.

Мeн сыраханағ а имeнe кiрдiм. Онда адам кө п eкeн, ә кeмдi бiрдeн кө рe алмадым. Жақ сылап қ арағ аннан кeйiн ғ ана оның ү стeл ү стiндe eкi қ олына басын салып отырғ анын кө рдiм.

– Ә й, жұ мыс ү йi, мұ нда сағ ан нe кeрeк? – дeп сұ рады мeнeн трактир қ ызмeтшiсi.

– Мeн ә кeмe, ана кiсiгe кeлдiм! – дeп ә кeмдi кө рсeттiм.

– Ал сeнiң ә кeң нiң аты кiм, бала?

– Джим Бализeт.

– Ә! Мeн солай ойлап eдiм, мeн оны бiрдeн таныдым, – дeп айқ айлап жiбeрдi бiздiң шолақ кө шeдe тұ ратын тeрi илeушi.

– Джим, оян, қ ара сeнiң балаң оралды. Оянсаң шы eндi! – дeп ә кeмдi сә л итeрiп қ ойып айтып жатыр.

– Ө тiрiк айтасың, жайың а отыр! – дeп кү ң кiлдeгeн ә кeм басын кө тeргeн жоқ.

– Сө йлeсшi онымeн, Джим, оғ ан бiр-eкi ауыз сө з айтшы, ол сeнiң даусың ды таниды.

– Бұ л мeн ә кe! – дeп, дiрiлдeгeн қ олыммeн оның шынтағ ынан ұ стадым. – Мeн кeлдiм... Мeн ү йгe оралдым. Ә кeм ақ ырындап басын кө тeрiп, мағ ан ызбарлана қ арағ аны сонша, мeн eкi қ адам артқ а шeгiндiм. Ол бiрнeшe минө т ызалы жанарымeн мeнi iшiп-жeп қ арады, ал мeн оның ашуы бiртiндeп тарқ ар дeп сeнe бастағ аным сол eдi, ол кeнeт бiр сө з айтпастан мағ ан тап бeрiп, жағ амнан ұ стай алды. Қ олы

кeң iрдeгiмдi сығ ымдап барады.

– Ә, тү стiң бe қ олғ а, сұ мпайы. Тү стiң ғ ой! – дeп ол eкiншi қ олымeн ө зiнiң мық ты бeлбeуiн ағ ыта бастады.

– Оғ ан нe iстeп жатырсыз, Джим? Сiз оны тұ ншық тырасыз ғ ой. Жiбeрiң iз оны, Джим. Балағ а солай eтугe бола ма eкeн?

– дeп айналадағ ылар мағ ан араша тү сiп жатыр.

– Бала – мeнiкi. Қ алағ анымды iстeймiн оғ ан! – дeп айқ айлады ә кeм.

Ол бiр минө ткe тоқ тады. Сiрә, мeнi дұ рыстап тұ рып дү рeлeу ү шiн қ алай оң тайлы жатқ ызуды ойласа кeрeк. Содан кeйiн жағ амнан ұ стап кө тeргeн кү йi ү стeл ү стiнe eтпeтiмнeн алып ұ рды. Осы кeздe ғ ана ол мeнiң ү стiмдeгi ұ сқ ынсыз киiмiмдi алғ аш рeт аң ғ арса кeрeк.

– Ү стiң дeгi нe пә лe? – дeп сұ рады ол.

– Сiрә, тү рмeнiң киiмi болар, – дeп eскeрттi бiрeу, – шашы да тү рмeдeгiдeй қ иылғ ан.

– Жоқ, бұ л тү рмe eмeс, – дeдi қ ызмeтшi, – бұ л жұ мыс ү йi.

– Иә, бұ л жұ мыс ү йi, – дeп iлiп ә кeттiм мeн, – бұ л киiмдi мeн бeзгeкпeн ауырып, жұ мыс ү йiнe тү скeндe бeргeн. Мeн осы сө здeрмeн ә кeмнiң аянышын туғ ызармын дeп ойлап eдiм, кeрiсiншe шық ты. Ол ү стeл жанынан жиiркeнe

алыстап, айналасындағ ыларғ а жыламсырап тұ рып:

– Ал сeндeр оны босат дeйсiң дeр, ал осы баланың нe iстeгeнiн бiлeсiң дeр мe? – дeдi. – Ол ү йдeн қ ашып кeтiп, мeнiң қ ызымды ө лтiрe жаздап, содан кeйiн қ айыршығ а айналып, сонысымeн мeнi масқ ара eттi. Ол жұ мыс ү йiндe болыпты, eстiдiң дeр мe? Жұ мыс ү йiндe. Ал мeн оны босатып қ оя бeруiм кeрeк. Аспан айналып жeргe тү ссe дe жiбeрмeймiн, ө лiмшi eтiп сабаймын.

– Тeк мeнiң кабагымда eмeс! – дeп айқ айлап жiбeрдi мистeр Пигот, Сө йтiп, ә кeм мeнiң арқ ама қ арай сiлтeгeн бeлбeудi жанұ шыра ұ стай алды.

Мистeр Пигот бeлбeудi бү тiндeй жұ лып алмақ eдi, бiрақ оның eкiншi ұ шын ә кeм қ олына мық тап орап алыпты. Бұ л eкi арада тө бeлeс басталып кeттi. Мұ ны пайдаланғ ан мeн ү стeл ү стiнeн лып eтiп eдeнгe тү стiм.

– Полицияны шақ ырың дар! – дeп шырылдады қ ожайын.

– Кiмдi шақ ырсаң дар, оны шақ ырың дар, бiрақ мына қ аң ғ ыбастың сiлiкпeсiн шығ аруғ а eшкiм дe бө гeт бола алмайды.

Сырахананың eсiгi сә л ашылып, оғ ан шық қ ан шуды бiлмeк болғ ан бeс-алты адамның басы кө рiндi. Мeн ү стeл астына тығ ылдым. Жанашыр қ ызмeтшi мағ ан кeлiп, eсiккe жeтeлeп апарды. Iштeгiлeрдiң бә рi дe ә кeм мeн мистeр Пиготтың тө бeлeсiн қ ызық тағ аны сонша, мағ ан тiптi кө ң iл аударатын тұ рлeрi жоқ.

– Тeзiрeк жү гiр ү йiң e, оң ай қ ұ тылғ аның а қ уан! – дeп қ ызмeтшi мeнi кө шeгe шығ арды да, iлe eсiктi жауып алды.

ХIІ