Тақырып 55. Жолаушы автокөлігі тасымалының бүгінгі сипаты

Қ азіргі заманғ ы барлық мегаполистер ү шін кө лік проблемалары бірінші дә режелі мә нге ие.

Халық аралық тә жірибенің талдауы кө рсеткендей муниципалды бі биліктер ө здерінің негізгі кү ш- жігерлерін кө пшілік тасымалдарын ү лкен қ ашық тық тарғ а қ амтамасыз ететін жолаушы кө лігінің жү рдек жү йесін қ ұ руғ а жұ мсайды, бұ лар жайлылық тары, ө з мү мкіндіктері мен жеткізу жылдамдық тары бойынша жеке автомобильдермен бә секелеседі.

Жү рдек жолаушы кө лігінің қ азіргі заманғ ы жү йелері мына кө лік технологияларына негізделеді:

- метро;

- дарарельсті жү йелер;

- жең іл рельстік кө лік (LRT-трамвайдың жаң а заманғ ы баламасы).

- жү рдек автобус немесе траллейбус тасымалдары (BRT).

Жолаушы кө лігіндегі қ азіргі заманғ ы технологиялардың басты айырық шалық ты ерекшелігі қ аланың кө лік магистральдарынан қ уатты жолаушы тасқ ындарын шығ ару болып табылады. Метро мен дарарельсті жү йелер ү шін мұ ны жолаушы тасымалдарын жер ү сті дең гейінен жер астына немесе арнайы эстакадағ а ауыстыру жолымен жасауғ а болады. LRT немесе BRT қ озғ алысының жү рдек режимін қ амтамасыз ету ү шін бірқ атар қ осымша жағ дайлар (шарттар) талап етіледі, олар қ ала қ ұ рылысы ахуалына елеулі ық палын тигізеді. Ең алдымен, осы кө лік технологияларын іске асыру ү шін оқ шауландырылғ ан қ озғ алыс жолақ тарын бө лу қ ажет болады. суреттерде мысал ретінде ә лемдегі кейбір қ алаларда жү зеге асырылғ ан шешімдердің нұ сқ алары кө рсетілді.

LRT жә не BRT оқ шауландырылғ ан қ озғ алысын сондай-ақ терең емес тоннельдерде немесе эстакадаларда ұ йымдастыруғ а болады, бұ л ә рбір нақ ты жағ дайда қ ала қ ұ рылысы ахуалының ерекшеліктерімен анық талады.

Жолаушы кө лігі жұ мыс істеуінің жү рдек режимінің бұ дан басқ а маң ызды шартына бір дең гейдегі осығ ан ұ қ сас кө лік тү рі қ иылыстарының кө біне болмауы жатады. Ал ең соң ында LRT жә не BRT маршруттары ү шін бір дең гейдегі қ ала кө шелері мен қ иылыстарда жол қ озғ алысын басым реттеу қ олданылуы тиіс.

1-кестеде қ азіргі жаң а кө лік технологияларының кейбір техникалық сипаттамалары келтіріледі, осылардың ішінен солардың ә рқ айсысының кіре мү мкіндіктері туралы ақ парат ерекше қ ызығ ушылық танытады.

Жоғ арыда қ аралғ ан технологиялардың ә рқ айсысы бойынша тү рлі технологиялық шешімдер тасымалдардың ә леуетті кө лемдерімен жә не оларды іске асыруғ а жұ мсалатын шығ ындармен белгіленеді (анық талады). Кестелерде ең жоғ ары жү ктемелердің шамамен алғ андағ ы кө лемдері мен жү рдек жолаушы кө лігіне арналғ ан кейбір жобалардың қ аржы кө рсеткіштері берілді, бұ лар ә лемдегі тү рлі елдерде кейінгі жылдарда іске асырылды.

Ө телетін кіре мү мкіндіктері, жү рдек жолаушы кө лігінің жобасын іске асыруғ а қ ойылатын мү лде ә ркелкі талаптар жә не оны жү зеге асыруғ а жұ мсалатын шығ ындар ә р нақ ты жағ дайғ а қ арай технологияны таң дау ү шін біршама кең ө ріс береді. Бұ л ретте мына жә йтті ескеру керек, кө лік технологиясын таң дау сондай-ақ жү йенің жұ мыс істеуіне байланысты кейінгі пайдалану шығ ындарын да есепке алуғ а тиіс. Осы шығ ындар BRT – да бә рінен тө мен болса, ал LRT-да жоғ ары жә не метрода барынша жоғ ары.