Даму перспективалары

Алматы қ аласының ә рі карай дамудың объективті алғ ышарттары Қ азақ стан Республикасының тұ рақ ты ә леуметік-саясми ахуалғ а, оның ұ лттық экономикасының тұ рлаулы ө суіне байланысты. Халық саны 1млн-нан асатые адамы бар, Қ азақ станда жалғ ыз мегаполис болып табылатын Алматы қ аласы республикалық дә режедегі іскерлік, қ аржы, ғ ылыми жә не мә деми Н.Ә.Назарбаевтың бастамасы бойынша қ аланың базасында халық аралық қ аржы орталығ ы даму ү стінде. Қ алағ а іргелес аумақ тар қ азіргі заманғ ы халық аралық туризм жә не спорт индустриясын даму ү шін тартымды болып табылады. Осығ ан байланысты жолаушы тасмалдарына сұ ранысы одан ә рі ө сетінін кү туге болады. КК Ғ ЗИ ЖШС мамандарының бағ алары бойынша орта мерзімдік перспективада ақ тасымалдар кү ніне 2, 0 млн. жолаушы дең гейіне дейін жетуі мү мкін.

Қ азақ стан Республикасында жолаушы автотасымалдары рыногының қ азіргі кезең де даму ерекшеліктерінің біріне жеке кә сіпкерлер мен шағ ын кә сіпкерлердің жолаушы тасымалдарын кө бейтуі жатады. Бұ л ең алдымен қ олданыстағ ы салық заң намасына байланысты, заң нама жылдық табысы 2, 0 млн. тең геден аспайтын жеке кә сіпкерлік ү шін патент негізінде арнайы салық режимін кө здейді, мұ нда жалдамалы қ ызметшілердің ең бегі пайдаланылмайды, сондай - ақ жең ілдетілген декларация негізінде жү ргізіледі.

- тоқ сандық табысы 4, 5 млн. тең геге дейінгі жеке кә сіпкерлер ү шін кә сіпкердің ө зін қ оса есептегенде жалдамалы қ ызметшілердің саны 1, 5 адамнан аспайды.

- тоқ сандық табысы 9, 0 млн тең геге дейінгі заң ды тұ лғ алар ү шін (шағ ын кә сіпорындар) ә кімшілік басқ ару қ ызметкерлерін қ оса есептегенде, жалдамалы қ ызметшілердің саны 25 адамнан аспайды.

Арнайы салық режимін пайдалану кезінде салық тө лемдері мынадай сомаларды қ ұ райды:

- патент негізінде жұ мыс істейтін жеке кә сіпкерлер ү шін жылына 60 мың тең геден аспайтын сома;

- жең ілдетілген декларация негізінде жұ мыс істейтін жеке кә сіпкерлер ү шін бір автобусқ а есептегенде (бір автобус – бір жү ргізуші) 80 мың тең геден аспайтын сома;

-жең ілдетілген декларация негізінде жұ мыс істейтін заң ды тұ лғ алар ү шін бір автобусқ а есептегенде жылына 150 мың тең геден аспайтын сома.

Бірдей жұ мыс шарттарында автобус парктері тұ рақ ты маршруттарда жеке кә сіпкерлер мен шағ ын кә сірорындармен салыстырғ анда бірнеше он есеге кө п салық тө лейді.

Талдау жү ргізгенде мынадай қ орытындалар жасауғ а болады:

– тұ рақ ты маршруттарда жұ мыс істетін бір автобустың жылдық табысы аса шағ ын кластағ ы автобустар ү шін 6, 0 млн тең геге дейінгі, ал ү лкен кластағ ы автобустар ү шін 19, 0 млн. тең геге дейінгі соманы қ ұ рауы мү мкін, бұ л сә йкестігіне қ арай патент беру кезінде ең жоғ ары белгіленген табыстан 3-10 есе асады.

- заң ды жұ мыс істейтін автобус парктерінің салық тө лемдерінің сомасы класына қ арай бір автобусқ а есептегенде паиент негізінде жұ мыс істейтін жеке кә сіпкерлердің салық тө лемдерінен 27-70 есе асады;

- салық салудың қ олданыстағ ы жү йесінде мемлекет патент бойынша тұ рақ ты маршрутта жұ мыс істейтін ә р автобустан жылына 1, 5-нан 4, 0 млн. тең геге дейін жоғ алтады.

Заң ды жұ мыс істейтін автобус парктерімен патент бойынша жұ мыс істейтін жеке кә сіпкерлердің салық салудағ ы орасан ү лкен айырмашылығ ы автобус парктерін кө лең келі бизнеске кетуге мә жбү р етеді.

Автобустардың ө здерінің жү ргізушілерін жалғ а беру кө лең келі бизнеске кетудің заң ды нысандарының бірі болып табылады, ондай жү ргізушілер патент бойынша жү мыс істейтін жеке кә сіпкерлер ретінеде тұ ратын жердегі салық органдарына тіркеледі.

Жү ргізушілер автобустарды жалғ а беруге практикасы автобус парктерінде де, сондай –ақ кө ліктік емес кә сіпорындарда да барғ ан сайын кең інен тартылуда.

Автобустағ ы жалғ а беру шартында қ абылдау шарттары – кө лік қ ұ ралын табыстау жә не техникалық пайдалану сондай – ақ жалга берушіге бекітіоген тұ рақ ты маршрутқ а қ ызмет кө рсету талаптары ә ркелкі болуы мү мкін, жалғ а берушінің автобустарды техникалық пайдалану мен жү ргізушілердің маршрутта жұ мыс істеуіне толық бақ ылау жасауынан бастап автобусты пайдалану мен маршуртқ а қ ызиет ету жауапкершілігін жалғ а алушығ а толығ жіктеуге дейін.

Кесте 1. Қ азіргі жаң а кө лік технологияларының кейбір (жеке) технологиялары