Тақырып. Жазықтықтағы кез-келген күштер жүйесі.

Қ атты денеге ә сер ететін кү штер бір жазық тық та жатып кез-келген ретпен орналасатын болса, онда мұ ндай кү штер жиынын кү штердің кез-келген жазық жү йесі деп атаймыз.

Теорема. Дененің кез-келген А нү ктесіне тү сірілген кү шін B нү ктесіне қ ос кү ш моментін енгізу арқ ылы кө шіруге болады.

Ол ү шін екінші аксиома бойынша дененің B нү ктесіне шамасы кү шіне тең тең ескен кү штер жү йесін саламыз. Нә тижесінде қ ос кү ш пайда болады жә не кү ші B нү ктесіне кө шеді.

5.1-сурет. Кү шті параллель кө шіру.

Қ атты дененің нү ктелеріне тү сірілген кү штер жү йесі бір жазық тық та орналасқ ан болсын (5.2, а-сурет). Жоғ арыдағ ы теореманы пайдаланып барлық кү штерді О нү ктесіне кө шірейік (5.2, б-сурет). Онда нү ктесіне тү сірілген кү ші О нү ктесіне тү сірілген кү ші болып кө шеді жә не моменті болатын қ ос кү ші пайда болады. нү ктесіне тү сірілген кү ші О нү ктесіне тү сірілген кү шіне тең жә не моменті болатын, қ ос кү ш пайда болады. Осындай ретпен барлық кү штерді тасымалдасақ:

, , …,

Кү штер жү йесі мен бір жазық тық та орналасқ ан моменттері болатын , …, қ ос кү штер жү йесін аламыз (5.2, с-сурет).

5.2-сурет. Жазық тық тағ ы жинақ талғ ан кү штер жү йесі.

Кү штер кө пбұ рышы ережесі бойынша О нү ктесіне тү сірілген жинақ талғ ан кү штер жү йесін қ осып кү шін алсақ, ол кү ш жү йенің бас векторы деп, ал осы жү йе қ ос кү штерін бір тең ә сер етуші қ ос кү шке келтірсек, ол қ ос кү штің моменті жү йенің бас моменті деп аталады.

Сонымен біз мынадай теорема дә лелдедік:

Теорема Қ атты денеге ә сер ететін кү штердің кез-келген жазық жү йесін келтіру центріне тү сірілген бас вектормен жә не бас моментпен алмастыруғ а болады.

Жазық тық та кез-келген кү штер жү йесі тепе-тең дікте болады, егер оның бас векторы мен бас моменті нольге тең болса, яғ ни мына ү ш шарт орындалса:

; =0

Бас вектор тең ә сер етуші кү ш бола алмайды, себебі ол бас моментсіз жү йе кү штерінің ә серін алмастыра алмайды.