Цистерналардың сипаттамасы

Тасымалдайтын сұ йық заттарының тегіне қ арай (3-клас) цистерналар мынадай арнаулы тү рлерге бө лінеді:

• «Бензин» деген жазуы бар жү ктерді тасымалдайтын цистерналар;

• «Мұ най» деген жазуы бар жү ктерді тасымалдайтын цистерналар;

• Мұ най мен бензин тасымалдайтын цистерналар. Мұ най мен бензин қ ү йылатын цистерналарды беруде олар тазартылатын дайындық операциясынан ө ткізілуі тиіс, ал бұ л ұ зақ уақ ыт атқ арылатын жұ мыс. Осындай цистерналарда мү най тасымалдау ү шін арнайы дайындық тың қ ажеті жоқ;

• «Мазут» деген жазуы бар жү ктерді тасымалдайтын цистерналар;

• битум тасымалдайтын арнайы шанақ ты ашық вагондар;

• химиялық жү ктерді (қ ышқ ылдарды, сү йылтылғ ан газдарды жә не т.с.с.)тасымалдайтын арнаулы цистерналар. Қ ұ йылатын енімнің қ ұ рамы осы ө німді тасымалдаудың техникалық жағ дайларына қ ойылатын талаптарғ а қ атаң сә йкес болуы тиіс. Мысалы, «Қ ышқ ылдар» (5-сынып) деген жазуы бар жү ктерді тасымалдайтын цистерналар қ ышқ ылдарды тасымалдаудың техникалық жағ дайларына қ ойылатын талаптарғ а қ атаң сә йкес болуы тиіс. 2-сыныпқ а жататын, қ ысыммен сығ ылғ ан, сұ йылтылғ ан жә не ерітілген газдарды тасымалдайтын цистерналар осы заттардың тегіне қ арай жақ сы жетілдірілген. Бұ лар тасымалдауғ а ө те қ ауіпті болатындық тан, аса сақ тық шараларын қ абылдауды керек етеді. 2-сынып заттарын тасымалдайтын цистерналарда «Пропан», «Бутан», «Сұ йылтылғ ан газ» жә не т.с.с. жазулар болады;

• қ ауіпсіз жү ктерді - азық -тү лік ө німдерін (спирт, шарап, сү т) тасымалдайтын арнаулы цистерналар. Сірне, ө сімдік майы секілді тамақ ө німдерін ә деттегі қ ұ рылымды арнаулы цистерналармен тасымалдайды. Қ ұ йылатын заттарды арнаулы контейнерлермен де тасымалдайды.

Тасымалдайтын жү ктерінің тегіне қ арай оларды мынадай топтарғ а бө леді:

• қ ұ ю жә не қ ү йып алу алдында қ ыздыру ү шін арнайы қ ұ рылғ ылар қ олдануды керек етпейтін ағ атын заттарды (қ ышқ ылдар, этил жә не метил спирті, органикалық еріткіштер жә не т.с.с.) тасымалдайтын контейнерлер;

• қ ұ ю жә не қ ү йып алу алдында қ ыздыру ү шін арнайы қ ұ рылғ ылар қ олдануды керек ететін орташа тү тқ ыр сұ йық тық тарды (жарық беретін жө не минералдық майлар, кейбір мү най ө німдері) тасымалдайтын контейнерлер;

• ыстық кү йде қ ү йылатын жә не тіпті 0°С-ден жоғ ары температурада қ атып, монолитке айналатын аса тү тқ ыр сұ йық тық тарды (парафин, синтетикалық фенол жә не т.с.с.) тасымалдайтын контейнерлер.

Мұ ндай арнаулы контейнерлер жү ктерді жө нелтушілер мен қ абылдаушыларғ а тиесілі болады, оларды теміржол қ ұ рамдарына тиеуді жә не одан тү сіруді, ә детте, кә сіпорындардың кірме жолдарында атқ арады.

Ашық вагондар мен жайдақ вагондарда контейнерлерді топтап асымалдайды жө не жү кті жө нелтушілер бү кіл топқ а бір жол қ ағ азын толтырады.

Бү лайша тасымалдау ә дісінің кемшілігі - вагондардьщ кері бағ ытта бос қ айтуы.

Мұ най ө німдерін кү ю жә не қ ұ йып алу тү рғ ысынан қ арағ анда жылжымалы қ ұ рамның қ ұ рылысы мен конструкциясы

Цистернаның қ азаны тө рт немесе сегіз осьті арбашық қ а орнала-сады (1-сурет).

Ішіндегі сұ йық тық толығ ымен қ ұ йылуы ү шін сегіз осьті арбашық тың цистернасы шамалы ең кіш болып жасалады. Цистернаның қ ақ пақ тарында (2) резең ке нығ ыздағ ыштар болады. Жү к тиелген жә не бос цистерналардың қ ақ пағ ына пломбыланғ ан бекіту қ ұ рылғ ылары орнатылады. Тек жоғ арғ ы тиеу люгі бар цистернапар бензин қ ұ юғ а ғ ана арналады.

Қ ұ йылатын заттарды тасымалдау ү шін мынадай цистерналарды пайдаланады:

• профессор Л.А.Шадурдың, О.Г.Бойчевский мен Л.С.Сигиннің ә мбебап тө менгі қ ұ йып алу тетігімен жабдық талғ ан цистерналары кез келген мұ най ө німін қ ү йып алуғ ажарайды. Бұ л қ ү рылғ ының ерекшелігі клапан жоғ арғ ы жағ ында дә л қ ақ пақ тың астындатү тқ амен ашылады. Ә мбебап тетікті ашатын тұ тқ а оның ашылып кетпеуі ү шін, яғ ни оғ ан адамдардың қ олы жетпеуі ү шін жә не ө німнің сақ талуын қ амтамасыз ету ү шін жасалғ ан. Тү тқ ырлығ ы тө мен болатындық тан, бензинді осы тетік арқ ылы қ ұ йып алады. Мұ най жә не мү най ө німдерін тасымалдауғ а арналғ ан жаң а цистерналардың барлығ ы ә мбебап тетіктермен жабдық талғ ан;

• тө менгі қ ү йып алу тетігі жоқ цистерналар. Мұ най ө німдерін(ақ -шыл мү най ө німдері - бензин, лигроин жә не т.с.с.) қ ақ пақ тың жоғ арғ ы люгі арқ ылы насос қ ондырғ ыларымен қ ұ яды.