Тістер тісжегісініҢ патологиялыҚ анатомиясы

Тісжегінің кіреукедегі дақ ты кезең інденегізі сыртқ ы бетке қ арағ ан, ал ұ шы кіреуке-дентин шекарасына бағ ытталғ ан ү шбұ рышты тә різдес зақ ымдану ошағ ы анық талады. поляризациялы микроскопиялау ә дісімен зерттегенде кіреукеде ү шбұ рыш пішінді жарақ ат ошағ ы анық талады жә не оның табаны кіреукенің сырт бетіне қ арай орналасқ ан. Жарақ ат ошағ ындағ ы ө згерістер дақ тың аумағ ымен тығ ыз байланысты. Егер дақ тың кө лемі 2-мм аспаса, шлифте мө лдір жә не қ араң ғ ы белдеулер анық талады. Тісжегі дағ ының кө лемі ұ лғ айғ ан кезде ү ш белдеуді (зоны) ажыратады – жарақ ат денесі (тело поражения), қ араң ғ ы жә не мө лдір белдеулер. (2.10сурет).

2.10.Сурет. Тісжегінің дақ ты кезең індегіминералсыздану белдеуінің схемалық суреттемесі (поляризациялық микроскопия):

1 — беттік қ абат (бү тін); 2 — зақ ымдану денесі; 3 — қ араң ғ ы белдеу; 4 —мө лдір белбеу.

•1белдеу — беткей қ абат, ені 50 мкм дейінгі бү тін кіреуке.

•2белдеу — орталық белдеу (зақ ымдану денесі), бұ л белдеуде минералсыздану жақ сы бейнеленген, микрокең істіктердің кө лемі 25%-ғ а дейін кө бейген. Кіреукенің ө ткізгіштігі ө те жоғ ары дә режеде.

•3 белдеу — қ араң ғ ы белдеу, бұ л белдеуде микрокең істіктер 15–17% қ ұ райды.

•4белдеу — ішкі қ абат, немесе мө лдір белдеу, микрокең істіктер кө лемі 0, 75–1, 5% қ ұ райды.

Дентин тісжегісі. Дентин тісжегісікіреуке –дентин байланыс аймағ ының бұ зылуымен басталады жә не дентин тү тікшелері бойымен тарап, ұ лпағ а қ арай бағ ыт алады. Дентинде жә не ұ лпада қ орғ аныс ү рдісі басталады. Дентин тү тікшелері семеді, ал одонтобластар ө сінділері орталық қ а қ арай ығ ысады. Қ орғ аныс реакциясы нә тижесінде дентин жә не ұ лпа шекарасында орынбасушы немесе қ алыпты дентиннен дентин тү тікшелерінің орналасу бағ дарының аздап ө згешелігі бар ирегулярлы дентин тү зеледі.

Тісжегі кезінде дентиннің минералдаушы қ ұ рамының минералсыздануы, дезинтеграция жә не органикалық матрицаның еруі нә тижесінде қ ұ рылымдық бү тіндігінің бұ зылуы жү реді. Дентиннің тісжегімен зақ ымданғ ан ошағ ы 5 белбеуден тұ рады. (2.11 сурет).

2.11.Сурет. Тістердің тісжегісі кезіндегі дентиндегі зақ ымдану белдеулері.

1 — бү тін дентин; 2 — жартылай мө лдір дентин; 3 —мө лдір дентин; 4 — кү ң гірт дентин; 5 — инфекцияланғ ан дентин.

• 1 белдеу— қ алыпты дентин. Бұ л белдеуде дентин тү тікшелерінің қ ұ рылымы ө згермеген, одонтобластар ө сіндісі дентин тү тікшелерін толтырып тұ рады.

• 2 белдеу— жартылай мө лдір дентин. Жартылай мө лдір дентин қ абаты дентин тү тікшелері арасындағ ы дентиннің минералсыздану нә тижесінде пайда болады. Бұ дан басқ а дентин тү тікшелері ішінде минералды қ аттардың шө гуі байқ алады. Бұ л белдеуде микроорганизмдер байқ алмайды.

• 3 белдеу — мө лдір дентин. Бұ л белдеуде минералсыздану дә режесі айқ ын бейнеленген. Клиникалық бұ л дентиннің жұ мсаруымен кө рінеді. Бірақ коллаген талшық тарының бір бө лігі бұ зылмайды. Міне осығ ан байланысты қ олайлы жағ дайда бұ л белдеуде қ айта минералдану ү рдісі толық тай қ амтамасыз етіледі.Белбеуде микроорганизмдер болмайды.

• 4 белдеу — кү ң гірт дентин. Бұ л белдеуде дентин тү тікшклерінің кең ейуі анық талады. Коллаген талшық тарының дезинтеграциясы нә тижесінде бұ л белбеуде қ айта минералдану мү мкін емес. Белдеуде кең ейген дентин тү тікшелерінде барлық жағ дайда микроорганизмдер болады.Клиникалық дентин жұ мсарғ ан, жә не ережеге сә йкес оны толық алу керек.

• 5 белдеу — инфекцияланғ ан дентин. Белдеуде дентин қ ұ рылымы ыдырағ ан, микроорганизмге толы. Бұ л белдеу емдеу кезінде толық алыну керек. Тісжегі кезінде ұ лпада ө згерістер болуы мү мкін. Осы ө згерістердің дә режесінің айқ ындылығ ы оның ағ ымы мен зақ ымдану терең дігіне байланысты. Тісжегінің дақ ты кезең інде жә не беткей тісжегі кезінде ұ лпада ө згеріс болмайды. Егер тісжегі ү рдісі дентинге тараса, ұ лпада тамырлардың жә не нерв талшық тарының морфологиялық ө згеріске ұ шырағ аны анық талады. Одонтобластардың санының азаюы жә не бағ ыттарының бейтараптануы кө рінеді. Одонтобластардың тітіркенуі орынбасушы дентиннің тү зілуіне ық пал етеді.