Zahirə Görə Hökm Vermək Və Hüccəti Doğru Çatdırmaq

ح د ي ث أ ُ م ّ ِ س َ ل َ م َ ة َ ، ز َ و ْ ج ِ ا ل ن َ ب ِ ي ّ ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ع َ ن ْ ر َ س ُ و ل ِ ا ل ل ه ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ، أ َ ن ّ َ ه ُ س َ م ِ ع َ خ ُ ص ُ و م َ ة ً ب ِ ب َ ا ب ِ ح ُ ج ْ ر َ ت ِ ه ِ ، ف َ خ َ ر َ ج َ إ ِ ل َ ي ْ ه ِ م ْ ، ف َ ق َ ا ل َ: إ ِ ن ّ َ م َ ا أ َ ن َ ا ب َ ش َ ر ٌ ، و َ إ ِ ن ّ َ ه ي َ أ ْ ت ِ ي ن ِ ي ا ل ْ خ َ ص ْ م ُ ، ف َ ل َ ع َ ل ّ َ ب َ ع ْ ض َ ك ُ م ْ أ َ ن ْ ي َ ك و ن َ أ َ ب ْ ل َ غ َ م ِ ن ْ ب َ ع ْ ض ٍ ، ف َ أ َ ح ْ س ِ ب ُ أ َ ن ّ َ ه ُ ص َ د َ ق َ ف َ أ َ ق ْ ض ِ ي َ ل َ ه ُ ب ِ ذ ل ِ ك َ ؛ ف َ م َ ن ْ ق َ ض َ ي ْ ت ُ ل َ ه ُ ب ِ ح َ ق ّ ِ م ُ س ْ ل ِ م ٍ ف َ إ ِ ن ّ َ م َ ا ه ِ ي َ ق ِ ط ْ ع َ ة ٌ م ِ ن َ ا ل ن ّ َ ا ر ِ ف َ ل ْ ي َ أ ْ خ ُ ذ ْ ه َ ا أ َ و ْ ف َ ل ْ ي َ ت ْ ر ُ ك ْ ه َ ا

1114. Peyğ ə mbə rin r zö vcə si Ummu Sə lə mə O rə vayə t etmiş dir ki, (bir də fə) Peyğ ə mbə r r hü crə sinin qapı sı yanı nda mü bahisə (edə n adamları n) sə sini eş itdi və onları n yanı na ç ı xı b dedi: “Mə n sadə cə bir insanam. Hə rç ə nd mü bahisə lə ri dü ş mü ş insanlar (mü bahisə lə rini ç ö zmə k ü ç ü n) mə nim yanı ma gə lirlə r, lakin olur ki, biriniz digə rinizdə n daha bə lağ ə tlə danı ş ı r və mə n də onun doğ ru danı ş dı ğ ı nı hesab edirə m. Bu sə bə bdə n də hö kmü onun lehinə ç ı xarı ram. Ə gə r mə n (sə hvə n) bir mü sə lmanı n haqqı nı baş qa birisinə verirə msə, ə slində, mə n ona Cə hə nnə m odundan bir parç a vermiş oluram. (Bundan sonra isə ö zü bilə r) istə r onu gö tü rsü n, istə rsə də, tə rk etsin.” (Buxari 2458, Muslim 4570, 4572, 1713/4)

ق ض ي ة ه ن د

Hind Bintu Utbə nin Mə sə lə si

ح د ي ث ع َ ا ئ ِ ش َ ة َ ، أ َ ن ّ َ ه ِ ن ْ د َ ب ِ ن ْ ت َ ع ُ ت ْ ب َ ة َ ، ق َ ا ل َ ت ْ: ي َ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ إ ِ ن ّ َ أ َ ب َ ا س ُ ف ْ ي َ ا ن َ ر َ ج ُ ل ٌ ش َ ح ِ ي ح ٌ ، و َ ل َ ي ْ س َ ي ُ ع ْ ط ِ ي ن ِ ي م َ ا ي َ ك ْ ف ِ ي ن ِ ي و َ و َ ل َ د ِ ي ، إ ِ ل ا ّ َ م َ ا أ َ خ َ ذ ْ ت ُ م ِ ن ْ ه ُ و َ ه ُ و َ ل ا َ ي َ ع ْ ل َ م ُ ف َ ق َ ا ل َ: خ ُ ذ ِ ي م َ ا ي َ ك ْ ف ِ ي ك ِ و َ و َ ل َ د َ ك ِ ب ِ ا ل ْ م َ ع ْ ر ُ و ف ِ

1115. Aiş ə O deyir ki, Hind Bintu Utbə O Peyğ ə mbə rin r yanı na gə lə rə k: “Ya Rə sulullah! (Ə rim) Ə bu Sufyan ç ox simic bir kimsə dir. Mə nə və uş ağ ı ma yetə rincə (pul, mal) vermir. Onun xə bə ri olmadan ondan nə gö tü rü rə msə ancaq odur» dedi. Peyğ ə mbə r: «Sə nə və uş ağ ı na yetə cə k qə də r gö tü rə bilə rsə n» deyə buyurdu (Buxari 5364, 7180, Muslim 4574, 1714/7)

ح د ي ث ع َ ا ئ ِ ش َ ة َ ، ق َ ا ل َ ت ْ: ج َ ا ء َ ت ْ ه ِ ن ْ د ُ ب ِ ن ْ ت ُ ع ُ ت ْ ب َ ة َ ، ق َ ا ل َ ت ْ: ي َ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ م َ ا ك َ ا ن َ ع َ ل َ ى ظ َ ه ْ ر ِ ا ل أ َ ر ْ ض ِ م ِ ن ْ أ َ ه ْ ل ِ خ ِ ب َ ا ء ٍ ، أ َ ح َ ب ّ ُ إ ِ ل َ ي ّ َ أ َ ن ْ ي َ ذ ِ ل ّ ُ و ا م ِ ن ْ أ َ ه ْ ل ِ خ ِ ب َ ا ئ ِ ك َ ، ث ُ م ّ َ م َ ا أ َ ص ْ ب َ ح َ ا ل ْ ي َ و ْ م َ ع َ ل َ ى ظ َ ه ْ ر ِ ا ل أ َ ر ْ ض ِ أ َ ه ْ ل ُ خ ِ ب َ ا ء ٍ أ َ ح َ ب ّ َ إ ِ ل َ ي ّ َ أ َ ن ْ ي َ ع ِ ز ّ ُ و ا م ِ ن ْ أ َ ه ْ ل ِ خ ِ ب ا ئ ِ ك َ ، ق َ ا ل َ: و َ أ َ ي ْ ض ً ا و َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ن َ ف ْ س ِ ي ب ِ ي َ د ِ ه ِ ق َ ا ل َ ت ْ: ي َ ا ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ إ ِ ن ّ َ أ َ ب َ ا س ُ ف ْ ي َ ا ن َ ر َ ج ُ ل ٌ م ِ س ّ ِ ي ك ٌ ، ف َ ه َ ل ْ ع َ ل َ ي ّ َ ح َ ر َ ج ٌ أ َ ن ْ أ ُ ط ْ ع ِ م َ م ِ ن َ ا ل ّ َ ذ ِ ي ل َ ه ُ ع ِ ي َ ا ل َ ن َ ا ق َ ا ل َ: ل ا َ أ ُ ر َ ا ه ُ إ ِ ل ا ّ َ ب ِ ا ل ْ م َ ع ْ ر ُ و ف ِ

1116. Aiş ə O demiş dir: “(Bir də fə) Hind Bint Utbə (Peyğ ə mbə rin) yanı na gə lib dedi: “Ya Rə sulullah, (ə vvə llə r) yer ü zü ndə ki (insanlar arası nda) sə nin ailə ndə n daha ç ox zə lil olmağ ı nı istə diyim heç bir ailə yox idi. Bu gü nkü gü ndə isə yer ü zü ndə sə nin ailə ndə n daha ç ox hö rmə t sahibi olmağ ı nı istə diyim baş qa bir ailə yoxdur”. Peyğ ə mbə r: “Canı m Ə lində olan Allaha and olsun ki, yenə də [85]”. Hind: “Ya Rə sulullah, Ə bu Sü fyan xə sis adamdı r. Ə gə r mə n onun malı ndan (gizlincə) gö tü rü b uş aqları mı za xə rclə sə m, mə nə gü nah sayı larmı? ”. Peyğ ə mbə r: “Xeyr (yazı lmaz). Ancaq sə nə bə s edə cə k qə də r gö tü rə bilə rsə n! ” (Buxari 3825, Muslim 4577, 1714/9)

ا ل ن ه ي ع ن ك ث ر ة ا ل م س ا ئ ل م ن غ ي ر ح ا ج ة و ا ل ن ه ي ع ن م ن ع و ه ا ت ، و ه و ا ل ا م ت ن ا ع م ن أ د ا ء ح ق ل ز م ه ، أ و ط ل ب م ا ل ا ي س ت ح ق ه

Ehtiyac Olmadan Ç ox Sual Vermə yin, Vermə yib İ stə mə kdə n – Boynuna Dü ş ə n Haqları Ə da Etmə kdə n Ç ə kinmə k Və Haqqı Olmayan Bir Ş eyi İ stə mə kdə n – Qadağ an Olması

ح د ي ث ا ل ْ م ُ غ ِ ي ر َ ة ِ ب ْ ن ِ ش ُ ع ْ ب َ ة َ ، ق َ ا ل َ: ق َ ا ل َ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ ُ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ: إ ِ ن ّ َ ا ل ل ه َ ح َ ر ّ َ م َ ع َ ل َ ي ْ ك ُ م ْ ع ُ ق ُ و ق َ ا ل أ ُ م ّ َ ه َ ا ت ِ ، و َ و َ أ ْ د َ ا ل ْ ب َ ن َ ا ت ِ ، و َ م َ ن ع َ و َ ه َ ا ت ِ ، و َ ك َ ر ِ ه َ ل َ ك ُ م ْ ق ِ ي ل َ و َ ق َ ا ل َ ، و َ ك َ ث ْ ر َ ة َ ا ل س ّ ُ ؤ َ ا ل ِ ، و َ إ ِ ض َ ا ع َ ة َ ا ل ْ م َ ا ل ِ

1117. Muğ ira İ bn Ş obə y rə vayə t edir ki, Peyğ ə mbə r r buyurmuş dur: “Allah sizlə rə anaları n ü zü nə ağ olmağ ı, qı z uş aqları nı diri-diri yerə gö mmə yi, (borcu qaytarmaqdan) boyun qaç ı rmağ ı və “ver” deyə rə k (haqqı nı z olmayan bir ş eyi) tə lə b etmə yi qadağ an etmiş dir. Habelə sö z gə zdirmə yinizi, ç ox sual vermə yinizi və var-dö vlə ti israf etmə ­yinizi xoş lamı r.” (Buxari 2408, 5975, Muslim 4580, 1715/593/12)

ب ي ا ن أ ج ر ا ل ح ا ك م إ ِ ذ ا ا ج ت ه د ف أ ص ا ب أ و أ خ ط أ

Hakim İ ctihad Edib İ cabə t Edə r Və Ya Xə ta Edə rsə Ə crinin Bə yanı

ح د ي ث ع َ م ْ ر ِ و ب ْ ن ِ ا ل ْ ع َ ا ص ِ ، أ َ ن ّ َ ه ُ س َ م ِ ع َ ر َ س ُ و ل َ ا ل ل ه ِ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ي َ ق ُ و ل ُ: إ ِ ذ َ ا ح َ ك َ م َ ا ل ْ ح َ ا ك ِ م ُ ف َ ا ج ْ ت َ ه َ د َ ث ُ م ّ َ أ َ ص َ ا ب َ ف َ ل َ ه ُ أ َ ج ْ ر َ ا ن ِ ، و َ إ ِ ذ َ ا ح َ ك َ م َ ف َ ا ج ْ ت َ ه َ د َ ث ُ م ّ َ أ َ خ ْ ط َ أ َ ف َ ل َ ه ُ أ َ ج ْ ر ٌ

1118. Amr İ bn As y rə vayə t etmiş dir ki, o, Peyğ ə mbə rin r belə dediyini eş itmiş dir: “Ə gə r hakim hö km verdiyi zaman ictihad etsə, sonra da verdiyi hö km dü z ç ı xsa, iki savab qazanar. Ə gə r hö km verdiyi zaman ictihad etsə, sonra da verdiyi hö km sə hv olsa, bir savab qazanar.” (Buxari 7352, Muslim 4584, 1716/15)

ك ر ا ه ة ق ض ا ء ا ل ق ا ض ي و ه و غ ض ب ا ن

Qazinin Qə zə bli Olduğ u Halda Hö km Vermə sinin Bə yə nilmə mə si

ح د ي ث أ َ ب ِ ي ب َ ك ْ ر َ ة َ ، أ َ ن ّ َ ه ُ ك َ ت َ ب َ إ ِ ل َ ى ا ب ْ ن ِ ه ِ ، و َ ك َ ا ن َ ب ِ س ِ ج ِ س ْ ت َ ا ن َ ، ب ِ أ َ ن ْ ل ا َ ت َ ق ْ ض ِ ي َ ب َ ي ْ ن َ ا ث ْ ن َ ي ْ ن ِ و َ أ َ ن ْ ت َ غ َ ض ْ ب َ ا ن ُ ، ف َ إ ِ ن ّ ِ ي س َ م ِ ع ْ ت ُ ا ل ن ّ َ ب ِ ي ّ َ ص َ ل ّ َ ى ا ل ل ّ َ ه ُ ع َ ل َ ي ْ ه ِ و َ س َ ل ّ َ م َ ي َ ق ُ و ل ُ: ل ا َ ي َ ق ْ ض ِ ي َ ن ّ َ ح َ ك َ م ٌ ب َ ي ْ ن َ ا ث ْ ن َ ي ْ ن ِ و َ ه ُ و َ غ َ ض ْ ب َ ا ن ُ

1119. Ə bu Bə krə y demiş dir: “Mə n Peyğ ə mbə rin r belə dediyini eş itmiş ə m: “Hakim qə zə bli olduğ u halda iki nə fə rin arası nda hö km vermə sin! ” (Buxari 7158, Muslim 4587, 1717/16)

ن ق ض ا ل أ ح ك ا م ا ل ب ا ط ل ة و ر د م ح د ث ا ت ا ل أ م و ر