Антиденелердің Т – тәуелсіз өнімі.

Т – хелпердің (СД4+) ә серінсіз В – лимфоциттері антигенге арнайы емес табиғ и антиденелерді тез ө ндіреді. Мұ ндай антиденелер тек қ ана иммуноглобулин IgM – класынан тұ рады. Организмге кірген агенттің мембранасына қ атты ә сері детерминаттарының бә ріне бірдей қ айталайтын болса ғ ана, В-лимфоциттері Т-хелпердің қ атысуынсыз белсенеді. Мысалы, бактериалды жасушалардың ү стің гі полисахаридтік қ ұ рылысын алуғ а болады.

Бір В – лимфоциттің ү стінде 10⁴-10⁵ антиген танитын рецепторлар (Ig M) копиясы болады.

Организмге тү скен Т – тә уелсіз антигеннің қ айталанғ ан детерминаттары В-лимфоциті мембранасының антиген танитын рецепторларының бә рімен байланысады. Қ ұ рылғ ан ү лкен комплекс (кластер) В – лимфоциттің ядросына кү шті хабар бергенде, В – лимфоциттер белсеніп бө лінеді, IgM пайда болады.

Қ алыпты жағ дайда біріншілік иммундық жауап 5-6 кү н ішінде дамиды; В – лимфоцитың 10⁶ клоны пайда болады. Бір кү нде 10⁶ В- лимфоциттер 10¹³-10¹⁴ антигенарнайы IgM молекуласын ө ндіреді.

Сонымен, В – лимфоциттердің Т – хелперге тә уелсіз белсенуінің мынандай ерекшеліктері бар:

1) В – лимфоциттері сигналды бір мезгілде антиген байланыстыратын рецептор мен қ оздырушыны бә рі бірдей қ айталай алатын антиген – детерминаттармен байланыса алады;

2) В – жасушаларының белсенуіне антигеннің жұ тылуы жә не бө лшектенуі (процессинг) керек емес.

Мұ ндай иммунитет жауабының кемшіліктері:

1) тек қ ана бір иммуноглобулинге жататын IgM антиденелердің ө нуі;

2) иммунологиялық естеліктің жоқ тығ ы. Бір аптадан кейін В – лимфоциттерінің кө бею қ абілеті тө мендейді жә не секреторлық жасушалар ө леді.

Антиденелердің Т – тә уелді ө німі. Бұ л жағ дайда В – лимфоциттері ә уелі антиген ұ сынатын жасуша ретінде қ ызмет атқ арады, содан кейін антидене ө ндіретін плазмалық жасушаларғ а айналады.

В – лимфоциттері Т – тә уелді иммундық жауапта ө зінің антиген байланыстыратын рецепторымен антигенді байланыстырып, ішіне жұ тады. Антиген В – лимфоциттердің фагомасында қ орытылады. Антигеннен бө лінген пептидті гистосә йкестіктің ІІ – класс молекуласымен қ осып жасуша ү стіне қ айтадан шығ арады. Пептидті СД4+ жасушаның рецепторы таниды. Бұ л СД4+ жасушасын белсендіреді, одан ИЛ – 2, ИЛ – 4 жә не ИЛ – 5 ө неді. Пайда болғ ан интерлейкиндер В – жасушаның кө беюін дамытып, плазмалық жасушаларғ а айналдырады. В – лимфоциттерді белсендіруге интерлейкиндердің ық палы жетімсіз болады. Сондық тан, интерлейкиндерден басқ а, В – лимфоциттің жә не Т – лимфоциттердің ү стіндегі белоктар бір-бірімен байланысып белсенуді жү ргізуге кө мектеседі. Бұ л белоктарды – костимуляциялық молекулалар (факторлар) дейді. Белсенген Т – лимфоцит (хелпер) ү стіндегі белок лиганд СД40 (СД40L) белсенбеген В – лимфоциттердің ү стіндегі СД40 белогымен байланысып, В – лимфоциттерді белсендіреді. Белсенген В – лимфоциттер бө лініп, кө бейіп, антиденелер ө ндіретін плазмалық жасушалар қ ұ рады.

Сонымен, Т – тә уелді иммунитет жауабында В – лимфоциттердің белсенуі мына кезең дерден тұ рады:

1) В – жасушалардың антиген танитын рецепторы антигенді байланыстырады;

2) антигенді жұ тып, қ орытып, гистосә йкестің ІІ – класс молекуласымен байланысқ ан пептидті қ айтадан жасуша ү стіне шығ арады;

3) СД4+ хелпердің антиген танитын рецепторы пептидті таниды;

4) Т – хелпер ИЛ-2, ИЛ-4, ИЛ-5 интерлейкиндерін ө ндіріп, В- лимфоцитке ә сер етеді;

5) Костимуляциялық белок молекулаларының байланысуы (СД40L-Т-хелперден, СД40-В-лимфоциттен). В – лимфоциттерді белсендіреді.

Белсенген В-лимфоцит ә уелі IgM–ді синтездеп, кейін IgG, одан кейін IgА жә не IgЕ–ні синтездеуге кө шеді.

Сө йтіп, В – лимфоциттері Т – тә уелді иммундық жауабында барлық иммуноглобулин кластарын шығ аруғ а демеу алады.

IgG ө німі иммунитет жү йесінің қ орғ анысын ә ртү рлі жә не нә тижелі етеді. Мысалы: комплемент арқ ылы антигеннің лизисін дамытады. Иммуноглобулин G рецепторымен Fс- бө лігіне байланысып, макрофагқ а антигенге қ арсы арнайы белсенділік береді. Иммуноглобулиннің G кіші молекуласы ә ртү рлі ұ лпаларғ а кіріп, ондағ ы қ оздырушыларғ а қ арсы қ орғ аныс жү ргізеді.

Т- тә уелді иммундық жауабының негізгі айырмашылық қ асиеті - ө зінен кейін иммунологиялық естелік қ алдыруында.

Плазмалық жасушалар ә рбір секө ндта мың дағ ан антиденелер шығ арады жә не бірнеше кү н ө ткен соң ө леді. Белсенген В- лимфоциттердің кейбір бө лігі естелік В-лимфоцитке айналады. Олар ө здерін белсендірген антигенді есте сақ тайды. Егерде осы антиген организмге қ айта тү ссе, В–лимфоциттер тез белсеніп, антиденелер шығ арады. Естелік В – лимфоциттердің ү стінде Ig G рецепторы болады. Организмге антиген қ айта тү скенде, Т – лимфоциттері интерлейкиндерді шығ арып В – лимфоциттердің естелік антиденелер ө німін кү шейтеді.