практических навыков по патологической анатомии IIэтапа экзамена.

Пречень макроскопических/микроскопических препаратов

Модуль «Нервная система»

1.Жұ лын тү йінінің кесіндісі. 188.Бояуы Гемотоксилин-эозин

1.жұ лын тү йінінің капсуласы 2.псевдоуниполярлы нейроциттер 3.мантия глиоциттері 4.миелинді нерв талшық тары

Жұ лын тү йінінің сырты дә некер тінді капсуламен тысталғ ан.Капсуладан тү йіннің ішіне қ арай ө те нә зік БТҚ ДТ перделер тарайды.Осы перделер арқ ылы тү йінге капсуладан қ ан мен лимфа тамырлары мен нервтер ө теді.Жұ лын тү йініндегі нейрондар-псевдоуниполярлы, ал қ ызметі жағ ынан сезімтал нейрондар тобына жатады.Бұ лар тү йін шетінде орналасса, ал талшық тары тү йіннің ортасында орн-ды.Тү йін нейрондары ірі ашық жә не кү ң гірт тү сті болып келеді.Ұ сақ кү ң гірт тү сті нейрондар вегетативті рефректорлы доғ алардың жасушалары болса, ірі ашық тү сті нейрондар соматикалық болып табылады.Псевдоуниполярлы нейрондардың денесінен бір ө сінді шығ ып, кейіндеу екіге бө лінеді.(Т ә ріпі тә різді.)Дендриті шеткі мү шелерде сезімтал нерв ұ штарын немесе рецепторларды тү зіп аяқ талады.Негізгі орталық ө сіндісі-аксон---> жұ лынның артқ ы тү біршегі арқ ылы жұ лыынғ а бағ ытталып, сұ р заттағ ы нейрондармен синапс тү зеді.Аксондардың біразы жұ лынды бас миымен байланыстырады.Нейрондардың денесін глиальді жасушалар қ оршайды.Глиальді жасушалардың сыртын дә некер тіні қ оршайды--> мұ ны мантийлы қ абық дейді. Миелинді нерв талшық тары шеткі нерв талшығ ына жатады.

2Шеткі нервтің кесіндісі 191.Бояуы Кү міспен импрегнацияланғ ан

1.нерв жасушасының денесі 2.аксон

3Жұ лынның кесіндісі 194.. Кү міспен импрегнацияланғ ан

1.алдың ғ ы орталық саң ылау 2.ақ заттың алдың ғ ы бағ анасы 3.сұ р заттың алдың ғ ы мү йіздері 4.бү йірлік бағ ана 5.бү йірлік мү йіз 6.артқ ы мү йіз 7.артқ ы бағ ана 8.орталық ө зек 9.артқ ы сұ р байлам 10.алдың ғ ы сұ р байлам(комисууральды жолдар)

Жұ лынның алдың ғ ы, артқ ы, жә не бү йірлік бө ліктерін ажыратады.Ә рбір омыртқ а дең гейінде жұ лын сегменттерге бө лінеді.Жұ лын барлығ ы 31 сегменттерден тұ рады.Сегмент-жқ лынның қ ұ рылымдық қ ызметтік белгілері болып есептеледі.Жұ лынның кө лденең кесіндісінде оның ақ жә не сұ р заты ажыратылады.Сұ р заты ақ заттың ортасында орналасып, Н ә рпіне немесе кө белекке ұ қ сайды.Олар кө лденең кесіндіде алдың ғ ы, артқ ы жә не бү йірлік мү йіздерді қ ұ райды.Жұ лынның ақ заты кө бінесе миелинді жә неи миелинсіз нерв талшық тарынан жә не тіректік нейроглиялдық аппаратынан қ ұ ралғ ан.Жү лынның сұ р затындағ ы нейрондар топтаса орналасып жұ лындағ ы ядроларды тү зеді.Жұ лын ядролары бірнеше топқ а бө лінеді: тү біршектік -бұ лардан шық қ ан аксондар жұ лынның алдың ғ ы мү йізімен бірге жұ лыннан шығ ады, ішкі жасушалары-бұ лардың ө сінділері жұ лынның сұ р затының ө зінде синапстар тү зеді, шоғ ырлыжасушалар-аксондары нерв импульсін жұ лынның ақ затына, сегменттеріне, тіпті бас миына ө ткізетін ө ткізгіш жолдарын тү зеді. Жү лынның артқ ы мү йізінің қ ұ рамында кеуекті қ абаты, желатин тә різді заты немесе қ оймалжың заты, артқ ы мү йіздің меншікті ядросы мен кө кірек ядросы орын алады.Артқ ы жә не бү йір мү йіздереінің ақ затынының арасында тор тү рінде еніп жатқ ан сұ р заттың бір бө лігі бар.Кеуекті қ абаты жұ лынның артқ ы мү йізінің қ ұ рамында орналасқ ан майда қ ыстырма глиальді нейрондар тобынан тұ рады.Желатинді заты – глиоциттерден жә не аздағ ан майда нейрондардан тұ ратын, жұ лынның 1-6 қ абаттарында орналасатын қ ұ рылым. Жұ лынның артқ ы мү йізінің қ ұ рамында кө птеген шашырап орналасқ ан қ ыстырма нейрондар да бар.Артқ ы мү йіздің меншікті ядросының қ ұ рамындағ ы нейрондардың аксондары жұ лынның ақ затына ө тіп, вентральді жұ лын-мишық, жұ лын-талам жолдары арқ ылы мишық қ а жә не кө ру тө мпешігіне бағ ытталады.Жұ лынның аралық аймағ ында медильді жә не латеральді аралық ядролары орын алады.Жұ лынның алдың ғ ы мү йізінің қ ұ рамында жұ лынның ең ірі, диаметрі 100-150мкм нейрондары орын алады. Қ ызметі: Рефректорлы; Ө ткізгіштік; Эндокриндік

4.Мишық тың кесіндісі 199. Бояуы Кү міспен импрегнацияланғ ан

1.молекулалы қ абаты 2.ганглионды қ абаты 3.дә нді қ абат 4.ганглионды нерв(Пуркинье жасушалары) жасушалары 5.ақ заты

Мишық тың ақ жә не сұ р затын ажыратады.Сұ р заты-мишық тың қ ыртысынан жә не ү ш жұ п ақ затта орналасқ ан ядролардан қ ұ ралғ ан.Мишық тың ақ затында ү ш ядролары мидың сұ р затынан тү зіледі. 1.Шатра ядросы 2.Аралық ядро 3.Тіс тә різді ядро Мишық тың қ ыртысы 3 қ абаттан тұ рады: молеклярлы, ганглионарлы, дә нді. Молекулярлы қ абаттың қ ұ рамында екі тү рлі нейрондар болады.Олар себет тә різді, жұ лдыз пішінді нейрондар.Себет тә різді нейроциттері молекулярлы қ абаттың 1/5 ішінде 1/3 бө лігін алып жатыр.Бұ лардың дендриттері мишық қ ыртысына параллель, ал аксондары тө иенгі қ абатта орналасқ ан алмұ рт тә різді нейроциттердің денесін себет тә різді қ оршап, қ зіне тә н синапс тү зеді.Жұ лдыз тә різді нейрондар молекулярлы қ абаттың ү стінеи жақ ын орналасады. Алмұ рт пішіндес нейрондардан ассоциативті эфференті жсушалар бастау алғ ан. 2-3 тармақ талғ ан дендриттер, аксоны тармақ тала отырып кө ршілес алмұ рт тә різді нейрондарен синапс тү зеді.Ал аксонының негізгі тармағ ы мишық ядроларымен синапс тү зеді. Дә нді қ абаттың қ ұ рамында 3тү рлі нейрондар топтамасы болады: -Ең кө п кездесетін дә н тә різдес нейрондар - Ірі дә н тә різді Гольджи жасушалары - Горизантальді жіп тә різді нейрондер Қ ызметі: Дене тепе тең дігін сақ тап тұ рады; Бұ лшық ет онусын сақ тайды; Артикуляцмяны қ алыпқ а келтіреді; Сегменттік вегетативтік нерв орталық тарының қ ұ рамына кіреді.

5.Ү лкен мидың сың арларының кесіндісі 203. Бояуы. Кү міспен импрегнацияланғ ан

1.мидың жұ мсақ қ абығ ы 2.молекулалы қ абық 3.сыртқ ы дә нді қ абық 4.приамидалар қ абаты 5.ішкі дә нді қ абат 6.ганглионды қ абат

Ү лкен ми жарты шарлары ақ жә не сұ р заттан тұ рады. Сұ р заты мидың сыртын қ оршайтын ми қ ыртысын қ ұ райды.Ми қ ыртысындағ ы нейрондар-мультиполярлы, кө бі приамидальді, бұ дан басқ а пішіні жіп тә різді жә не жұ лдыз тә різді де нейрондар баршылық. Препараттан шекарасы анық білінбейтін қ абаттарды кө руге болады: Молекулярлы қ абатында нейрондар аз, керісінше горизонтальді орналасқ ан кө птеген талшық тары болады.Бұ л қ абатқ а мидың басқ а қ абаттарынан келеген дендриттер шоғ ыры бар.Майда жіп тә різді нейрондар қ ыртыс бетіне парарель бағ ытта орналасады. -Сыртқ ы дә нді қ абаты майда нейрондардан тұ рады: пирамида тә різді, жұ лдызша тә різді, сопақ.Пирамидальді нейронның жоғ арғ ы ұ шындағ ы дендриттер молекулярлы қ абатқ а бағ ытталғ ан, бү йіріндегі нейрондар осы қ абатында тармақ талса, ал аксоны ақ затқ а ө тіп қ айтадан қ ыртысқ а келеді де кортико-кортикальные нерв талшық тарын тү зеді.Пирамдалы нейрондар қ абатында майда нейрондар беткей жатса, ал орташа нейрондары терең жатады.Аксоны ақ затқ а ө тіп корткио-кортикальді талшық тар тү зеді де, қ айтадан қ ыртысқ а келіп молекулярлы қ абатқ а қ арай бағ ытталады.Ішкі дә нді қ абатындағ ы нейрондар жұ лдыз тә різді болып келеді.Осы қ абаттағ ы нейрон дендриті молекулярлы қ абатқ а бағ ытталса, ал аксоны ақ затқ а ө теді.Негізгі қ ызметі: сенсорлық.Бұ л қ абатта сыртқ ы Белларже жолғ ы болады таламокортикальді талшық тардың ең негізгі қ ұ рамы аяқ талғ ан нерв талшық тары.Ганглионды қ абатынан біз алып пирамидалы Бец жасушаларын кө реміз.Нейрондардың жоғ ары ұ шынан таралғ ан дендриттері ми қ ыртысының молекулярлы қ абаттарына ө теді.Бү йір бө лігінің дендриттері кө ршілес дендриттерімен синапс тү зеді.Ал аксоны мидың ақ затын ө тіп кортико-жұ лын жолдарын тү зеді.Полиморфты қ абаты пішіні, ө лшемі ә р тү рлі нейрондардан қ алыптасқ ан. Қ ызметі: Хабарды реттеу; жауап реакциясының жү йеленуі; қ озғ алыс командасы; ә с-ә рекеттің барлық кү рделі тү рлерінің интеграциясы жү реді; (қ арым-қ атынас, жаң алық ашу, ойлау т.б)

Модуль «Эндокринная система»

6.Гипофиздің кесіндісі 229.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.алдың ғ ы бө лімі 2.гипофиз саң ылауы 3.ортаң ғ ы аралық бө лігі 4.артқ ы бө лігі 5.ортаң ғ ы бө лігінің псевдофолликулдары

Гипофиз аденогипофиз(алдың ғ ы, аралық, туберальді) бен нейрогипофизден(артқ ы бө лігі) тұ рады.Аденогипофиз ауыз қ уысының жоғ арғ ы бө лігіндегі гипофизарлы қ алтасынан бастау алады.Аденогипофиздегі гормон бө летін жасушалар эпителиальді, ал нейрогипофиздегі жасушалар нейроглиальді.Аденогипофиздын алдың ғ ы бө лігі – тор тү рінде орналасқ ан тығ ыз эпителий жасушаларының тізбектерінен тұ рады.Жасушалар тізбектерінің арасын БТДТ мен синусоидты капилляр жү йесі толтырып жатады.Бездік эндокринді жасушалар топтамалары бар трабекулалар орын алады.Бұ лардың бірі-хромафильді эндокриноциттеррі болса, екіншісі трабекула ортасын ала секреторлы тү йіршіктері нашар боялатын-хромофобты эндокринд жасушалар.Хромафильді жасушалар цитоплазмасндағ ы секреторлы тү йіршіктердің боялу қ абілетіне байланысті базофильді жә не оксифильді болып бө лінеді.Базофильді эндокриноциттер гонатропты гормондардың биосинтезіне байланысты ө сіп отыратындық тан гонадотропоциттер деп атағ ан.Бұ лардың бірі-фоллитропин гормонын, ал екіншісі лютропин гормонын синтездейді.Базофильді эндокриноциттердің екінші тү рі тиротропин гормонын бө леді.Ацидофильді эндокриноциттер бездің алдың ғ ы бө лігінің 30-35%қ ұ райды.Пішіні дө ң гелек кейде сопақ ша болып келеді.Бұ ларда екі топқ а бө лінеді: соматотропоциттер бө летін гормоны-соматропин ө су реттейді.Ал екіншісі-маммотропоциттер немесе пролактин сү т безінің сү ттену процесіне немес биосинтезіне қ атысады.Хромофильділердің келесі бір тү рі-картикотропты эндокриноциттер аденогипофиздің кө бінесе орталық бө лігінде орналасады.АКТГ немесе кортикотропты гормон синтездейді.Хромофобты эндокриноциттер бояуды нашар сің іретін, секреторлы тү йіршіктері анық білінбейті, аденогипофиздің 60% қ ұ райды.Хромофобты эндокриноциттер қ ызметін толық атқ арып, секреторлы тү йіршіктерінен айрылғ ан эндокриноциттер. Аралық бө лігінен синтезделетін гомондар: меланотропин мен липотропин.Аденогипофиздің туберальді бө лігі – гипофиз аяқ шасына жақ ын орналасқ ан пішіні куб тә різді эпителиальді тізбектер топтамасынан тұ рады.Гипофиздің артқ ы бө лігі немесе нейрогипофиз эпиндимоциттерден тү зіледі.Бұ ларды питуициттер дейді.Пішіні ө сінділі, не жіпше тү рінде болып келген.Гипофиздің артқ ы бө лігі-антидиуретикалық гормон вазопрессин мен окситоцинді жинайды.Бұ л гормондар гипоталамустың алдың ғ ы ядроларынан синтезделінген.Қ ызметі: Аденогипофизге тә уелді эндокринді бездердің қ ызметін реттейді; Вазопрессин мен окситоцинді жинайды; пигмент пен май алмасуын реттейді; ө су гормондарын синтездейді;

7.Қ алқ анша жә не қ ос қ алқ анша безінің кесіндіс 237.Бояуы..Гематоксилин-эозин

1.қ алқ анща бездің фоллиулдары 2.бө лікшеаралық дә некер тінді перделер қ ан тамырларымен

Қ алқ анша безі – бө лшектенген, парехиматозды мү ше.Без стромасын ТТҚ ДТ капсуладан, одан тарағ ан трабекула мен перделерден тұ рады.Перделер безді бө лшектерге бө леді.Ал без паренхимасы фоллткулдар мен фолликула аралық аралшық тардан тұ рады.Қ алқ анша бездің қ ұ рылымдық қ ызметтік бірлігі – фоллткулдары.Бұ лардың қ ұ рамында екі тү рлі жасушалары болады: -тироциттер -Парафолликулалаы С-жасушалары; Аталмыш жасушалар базальді мембранағ а бекініп, фоликулла қ абырғ асын тү зуге қ атысады.Бірақ С-жасушаларының апикальді полюсі фолликула қ уысына жетпейді.Фолликулдар-іші қ уыс, мө лері ә р-тү рлі, шар тә різді немесе аздап созылғ ан кө піршік тә різді тү зілістер.Фолликулдың қ абырғ асын тү зетін тироциттердің секреторлы ө німі-коллоид.Коллоид-тироглобулиннен тұ ратын қ оймалжың, аморфты желатин тә різді зат.Коллид қ ұ рамында ү шйодты тиронин тироксинмен байланысқ ан тироглобуллин болады.Бұ л гормондар ағ зада гормондарғ а қ ажеттілік туғ анда қ анғ бө лінеді.Тироциттердің пішіні бездің функциональді белсенділігіне байланысты ө згеріп отырады.Пішіні-куб тә різіді, апикальді полюсінде микробү рлері болады.Органеллалары жақ сы дамығ ан.Тироциттер без функциясына байланысты ө згереді: гиперфункцияда пішіні призма тә різді, ал гипофункцияда – пішіні призмалы болады. Фолликулярлы жаушалардан Т₃жә не Т₄гормондары синтезделеді.Бұ л гомондар йод алмасу процесіне қ атысады.Безде сонымен қ атар Кальцитонин синтезделеді. Қ ызметі: гормон бө лу; тиреоидты гормондар;

8.Бү йрекү сті безінің кесіндісі 234.БояуыАзокармин

1.капсула 2.шумақ ты аймақ 3.шоғ ырлы аймақ 4.қ ыртысты заттағ ы жасуша тізбектерінің арасындағ ы дә некер тіні

Бү йрек ү сті бездері паренхиматозды мү шелерге жатады.Сырты ТТҚ ДТ –ді капсуламен қ оршалғ ан.одан тарағ ан перделер без стромасын тү зеді. Ал бездер паренхимасын қ ыртысты затында – кортикоциттерден, ал боз затында-хромаффиноциттерден тұ рады.Б.ү.б анық кө рінетін шеткі қ ыртысты жә не ортаң ғ ы боз затын ажыратуғ а болады.Ө з кезегінде қ ыртысты затын бірнеше аймақ қ а жіктеледі: Субкапсулярлы аймағ ы ө те майда, аз маманданғ ан бездің қ ыртысты бө лігінде камбиальды қ ызмет атқ аратын кортикоциттерден тұ рады. Шумақ ты аймағ ы қ ұ рамында шумақ тү зетін кортикоциттері болады.цитоплазмасында аздағ ан ғ ана липид қ осындылары менхолестерин болтыны белгілі.Қ ызметі: минералокартикоидтардың синтезіне қ атысады. Суданфобты аймығ ы Шумақ ты аймағ а мен шоғ ырлы аймақ тардың арасында орналасқ ан жің ішке жолағ ы. Судан бояуымен боялмайтын, митоз сатылары жақ сы кө рінетін аймағ ы.Қ ызметі: қ ыртыстың регенерациясына қ атысады Шоғ ырлы аймағ ы бездің қ ыртысты затының 75% қ ұ райды.Ө те ірі оксифильді боялғ ан, кортикоциттері кө птеген баулар тү зіп орналасады.Бұ л аймақ тың қ ұ рамында: кү ң гірт жә не ашық тү сті қ ыртысты кортикоциттер болады.Шоғ ырлы аймақ тағ ы кортикоциттердің ерекшелігіне жасушалардың цитоплазмасында жақ сы дамығ ан кристалдары, ірі митохондрийдың болуы тә н.Келесі бір ерекшелігі: цитоплазмасында липидті қ осындылардың болуы стероидты гормонның биосинтезіне қ ажетті аскорбин қ ышқ ылының болуы тә н.Қ ызметі: глюкокортикоилтарды- кортизон мен кортизол ө ндіру. Торлы аймағ ы: ө те майда тор тү зіп орналасқ ан кортикоциттерден тұ рады.Цитоплазмасында лизосомалар мен липофусцинді тү йіршіктері болады.Бұ л аймақ та глюкокортикоидтар мен аталық жыныс гормондары синтезі жү реді. Б.ү.б боз заты бездің қ ыртысты затынан БТҚ ДТ-нен тұ ратын жің ішке капсула арқ ылы шектеседі.Жасушалары хромаффиноциттер д.а.Бұ л эндокриноциттер хромтұ здармен жақ сы боялады да екі топқ а жіктеледі: Адреналин синтездейтін ірі, ашық тү сті А-жасушалары; б)кү ң гірт тү сті, майда, тығ ыз тү йіршіктері бар, НА-жасушалары норадреналин синтезіне қ атысады. Қ ызметі: Су мен тұ з алмасуын реттеу; Глюкокортикоидтарды синтездеу; Жыныс гормондарын – андрогендерді ө ндіру; Катехоламиндер синтездеу;

9. Ұ йқ ы безінің Лангерганс аралшық тары 307 сурет.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.бө лікшеаралық қ ан тамырлары 2.панкреатты аралшық 3.ацинустар 4.ө зек 5.бө лікшеаралық дә некер тіні

Ұ йқ ы безі-паренхиматозды, бө лшектенген мү ше.Стромасы-висцеральді іш пердесімен бірігіп кеткен капсуладан жә не капсуладан тарағ ан трабекуладан тұ рады.Бұ лар БТҚ ДТ-нен тү зілген.Трабекулалары безді бө ліктерге бө леді.Бездің бұ л трабекулаларының қ ұ рамында экзокринді бө ліктерінің секретшығ аратын ө зектері, нервтер, қ ан тамырлар, Фатер-Пачини денешігі орын алады.Без паренхимасын-ацинустардан, секреторлы ө зектер менЛангерганс аралшық тарынан тү зіледі.Қ атынасы97: 3 Ұ йқ ы безінің экзокринді бө лігі кү рделі алвеолярлы-тү тікшелі, белокты.Бездің экзокринді бө лігінің қ ұ рылыс-қ ызметін атқ аратын бірлігі-ацинустары.Олар8-12 ацинозды жасушалар мен центроацинозды ациноциттерден тұ рады.Ацинозды жасушалардың пішіні конус тә різді, полярлық қ асиеттерге ие.Базальді полюсімен базальді мембранағ а бекінген, жасушаның жалпақ тау болып келген базальді полюсі негіздік бояулармен кө к тү ске боялатын-гомогенді полюсі.Гомомгенді полюсінде жасуша ядросы, кү шті дамығ ан ЭТ, ГК, митохондрийлер орналасқ ан.Апмкальді полюсінде қ ышқ ылдық бояулармен қ ызыл тү ске – зимогенді боялыпғ зимогенді полюсі деп аталады.Бұ л полюсінде зимогенді тү йіршіктер – проферменттер болады.Орталық ацинозды жасущалар бездің қ ыстырма ө зектерін тыстайды.Центроацинозы жасушалардың цитоплазмасы ашық тү сті органелласы аз, пішіні жалпақ кейде куб тә різді.Ұ йқ ы безінің секреторлы ө зектері мына ретпен орналасады: қ ыстырма ө зек-> ацинус арқ ылы ө зек-> бө лік ішкі ө зек -> бө лік аралық ө зек -> жалпы секрет шығ аратын ө зек.Бездің эндокринді бө лігінің қ ұ рылыс-қ ызметін атқ аратын бірлігі-Лангерганс арлшық тары.Ацинустарда аталғ ан аралшық тар БТҚ ДТ перделер арқ ылы шектелген жә не гистологиялық препараттарда бояуы экзокриндік бө лігіне қ арағ анда ашық тү сті.Аралшық жасушалары-инсулиноциттер.Бұ лардың арасындағ ы БТҚ ДТ перделерінде гемокапиллярлар орналасқ ан.Инсулиноциттер бояуды алу қ абілетіне байланысты топтарғ а жіктеледі: А-ацидофильді, Д-дендритті, В-базофильді, Д₁-аргирофильді, РР-жасущалары.Эндо- жә не экзокринді бө ліктерінен басқ а ұ йқ ы безінің қ ұ рамында аралас инсулоацинозды жасушалар бө лігі болады. Қ ызметі: Экзокринді; Эндокринді

10.Тимустың кесіндісі 219.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.тимус бө лікшесінің боз заты 2.тимус бө лікшесінің қ ыртысты заты 3.қ ан тамырлары 4.бө лікшеаралық дә некер тіні

Тимус-лимфоцитоз бен иммуногенездің орталық мү шесі.Сү йек кемігінен келген Т-лимфоциттердің антигенге тә уелсіз ізашары тимуста дамып, ағ задағ ы гуморальды иммунитетті реттейді.Тимус-паренхиматозды бө лшектенген мү ше.Сырты ДТ капсуламен қ оршалғ ан, капсуладан перделер тарап, тимус паренхимасын бө ліктерге бө леді.Ә рбір бө ліктерін ретикуло-эпителиоциттер қ ұ райды.Пішіні ө сінділі, тіректік демеуші жасушалар мен эпителиальды дендритті жасушалардан тұ рады.Тимуста секреторлы жә не приваскулярлы эпителиоциттер бар екені белгілі.Бұ л жасушалар гематотимустық барьерды тү зуге қ атысады.Тимустың ә рбір бө лігі қ ыртысты жә не боз затынан тұ рады.Қ ыртысты заты субкапсулярлы немесе сыртұ ы жә не қ ыртыстың ортасына жатқ ан аймағ ынан қ алыптасқ ан.Қ ыртыстың капсула асты аймағ анда сү йек кемігінен келген Т-тимоциттер тіректік жасушалармен тығ ыз байланысыпғ Т-лимфобласттарғ а айналады.Т-лимфобласттар тіректік жасушалар бө летін тимозин, тимопоэтин гормондарының ә серінен пісіп жетілген Т-лимфоциттрге айналып, жасушалық арнайы рецепторғ а ие болады.Тимуста мұ ндай лифоциттердің жаң а тү рлері ә рбір 6-9 сағ атта пайда болып отырады.Пайда болғ ан Т-лифоциттер бірден қ анғ а ө тіп отырады.Қ ан ағ ымынан бұ лар шеткілимфапоэздік мү шелерге: лимфа тү йініне, кө к бауырғ а ө тіп пісіп жетіледі де субкластарғ а айналадыà киллер, хелперлар, супрессорлар.Қ ыртысты заттағ ы жасушалар мен қ ан капиллярларының арасында гематотимустық сү згі – барьер орналасады.Бұ л сү згі қ ұ рамында: капиллярлар қ абырғ асындағ ы эндотелиоциттер мен перициттер, эндотелиоциттер бекінген базальді мембрана, перикапиллярлы кең істік. Боз затының қ ұ рамында ДТ стромасы мен ретикулоэпителиоциттер мен лимфоциттер болады.Боз затында гематотимустық сү згі болмайды.Тимустың аталғ ан затында эпителиальды Гассаль денешігі болады, бұ лар бірін-бірі қ оршап орналасқ ан эпителиоциттердің жиынтығ ы. Қ ызметі: Иммуногенездің орталық мү шесі-Т-лимфоциттердің антигенге тә уелсіз дифференциялануы жү реді; Гормондар ө ндіріледі.(тимозин, тимопоэтин)

11.Кө к бауырдың кесіндісі 227.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.сірлі жә не талшық ты қ абаттары 2.трабекулалар 3.қ ызыл пульпа 4.ақ пульпа 5.фолликулдардың реактивті орталық тары 6.орталық артериялар

Кө кбауыр-паренхиматозды аймақ талғ ан мү ше.Сырты мезотелиймен тысталғ ан, ДТ-ді капсуламен қ оршалғ ан.Капсуладан мү шенің ішіне БТКДТ трабекула тарайды.Капсула мен трабекула кө кбауырдың тіректік – жиырғ ыш апаратын тү зеді.Ал қ алғ ан бө лігін ретикулярлы тін тү зеді.Бұ л аталғ андар кө кбауырдың стромасы болса, ал лимфоидты жасушалар паренхимасын тү зеді.Кө кбауыр ө ызыл жә не ақ пульпадан тұ рады. Ақ пульпасы-орталық артериясын қ оршай орналасқ ан лимфоидты фолликулдер.Осы фолликулдың лимфа тү йініндегі фолликулден айырмашылығ ы: лимфа тү йіндерінде тек В-аймағ ы болса, кө кбауырда Т жә не В-аймақ тары болады.Ә рбір фолликулдың тү рлі аймағ ын ажыратады: -реактивті немесе кө бею орталығ ы -Мантийлі немесе В-лимфоциттер аймағ ы -Маргинальды аймағ ы -Орталық артерия маң ындағ ы периартериалды аймағ ы. Кө бею орталығ ында фолликулярлы дендритті жасушалар мен даму сатысындағ ы В-лимфоциттер орын алады.Мантийлі аймағ ында Т жә не В-лимфоциттердің кооперациясы мен В-зерде жасушаларының жиыетығ ы орналасқ ан.Париетальды аймақ та бос макрофагтар мен интердигитатты жасушалар болады.Бұ лар қ анна келген АГ жояды.Париетальды жә не мантийлі аймағ ында сыртынан маргинальды синус қ оршайды.Кө кбауырдың қ ызыл заты пульпалық синустардан, баулардан тұ рады.Пульпарлық баулардың негізін ретикулярлы тін тү зеді.Ретикулярлы жасушалардың арасында ескірген эритроциттер, тү ййіршікті, тү йіршіксіз лейкоциттер, ә р тү рлі даму сатысндағ ы плазмоциттер орын алады.Пульпарлық баулардың қ ызметі: ескірген эритроциттердің қ алдық тарын жояды; Плазмоциттер пісіп жетіледі; Зат алмасу процесі жү реді.

12.Лимфа тү йінінің кесіндісі 223..Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.қ ыртысты зат 2.лимфа тү йіншектерінің реактивті орталық тары 3.боз заты 4.боз зат баулары

Лимфа тү йіні паренхиматозды аймақ талғ ан мү ше.Қ ұ рамында кө птеген коллаген талшық тары барБТҚ ДТ –ді капсуладан тұ рады.Лимфа сұ йығ ының жылжуына септігін тигізетін миоциттер болады.Сонымен қ атар нерв сабауы, оның ұ штары мен Фатер-Пачини денешігі де баршылық.Трабекулалар капсуладан тарайды да, лимфа тү йінінің қ аң қ асын тү зеді.Мұ ның да қ ұ рамында миоциттер болады.Капсула мен перделердің арасында толтырып жатқ ан ретикулярлы тін капсуласы, перделері мен ретикулярлы тін лимфа тү йінінің стромасые қ ұ райды.Ал лимфа тү йінінің паренхимасын лимфоидты жасушалар қ алыптастырады.Лимфа тү йінінде: шеткі-қ ыртысты жә не орталық боз заттарын ажыратады.Қ ыртысты жә не боз затының арасында қ осқ ыртысты аймағ ы орын алады.Қ ыртысты зат-лимфоидты тіннен тү зілген, қ ұ рамында кө птеген фоллткулдары мен фолликула аралық бө лігі бар аймақ.Лимфоидты фолликулдар мө лшері мм-ге дейін болатын, дө ң гелек пішінді тү йіндер.Бұ лар біріншілік жә не екіншілік болып бө лінеді, айырмашылығ ы – реактивті кө бею орталығ ында.Біріншілік фолликулдар –В – лимфоциттер мен фолликулярлы дендритті жасушалардан тұ рады.Антигенмен байланысқ ан соң бұ лардан екіншілік фолликулдар тү зіледі.Пайда болғ ан фолликулдардың қ ұ рамында реактивті орталағ а мен шеткі мантийлі аймақ тары пайда болады.Мантийлі немесе корона тә різді аймағ ы В зерде жасушалары мен В-лимфоциттерден тұ раы.Реактивті немесе кө бею орталығ ы ашық жә не кү ң гір ттү сті аймақ тарғ а жіктеледі.Кү ң гірт тү сті аймағ ы қ ос қ ыртысыт бө лігіне бағ ытталып орналасқ ан.Мұ ндағ ы жасушалары митоз жолмен бө лініп, ашық тү сті аймағ ына ауысып пісіп жетіледі.Лимфа тү йінінің боз затының қ ұ рамында: жұ мсақ баулары мен аралық синустары орын алады.Жұ мсақ баулары В-лимфоциттерге тә уелді аймағ ы болып саналады.Мұ нда плазмоциттердің толық пісіп жетілуі жү реді.Пісіп жетілген плазмоциттер лимфағ а АД бө ліп отырады.Жұ мсақ баулардың сыртын жұ мсақ баулардың сыртын синустар қ оршап тұ рады. Синустары: капсула асты мен фолликулдар арасындағ ы-аралық, боз затындағ ы трабекулалар мен баулар арасында орналасқ андары орталық болып бө лінеді. Жұ мсақ бауларының негізін В-лимфоциттер, плазмоциттер, макрофагтармен ретикулярлы тін тү зеді.Қ ызметі: Қ ан тү зуге қ атысады; Барерьлік қ орғ аныс қ ызметі; Дренаждық қ ызметі; Лимфаның қ оры; Зат алмасуғ а қ атысады.

13.Таң дай бадамша безінің кесіндісі 281..Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.бадамшаның крипталары 2.кө п қ абатты жалпақ эпителий 3.меншікті пластинкасында лейкоциттер шоғ ырланып топталғ ан ауыз қ уысының кілегейлі қ абығ ы 4.лимфа фолликулдары 5.лейкоциттер шоғ ырланып топталғ ан эпителий бө лігі

Таң дай бадамшалары-сопақ ша келген екі денешік тү ріндегі қ ұ рылым, кілегей қ абығ ында бірнеше қ атпарлары болады.Кілегей қ абығ ы эпителийі кө п ө абатты мү йізделмеген, қ ұ рамында эпителийдің меншікті пластинкасына енген - Шақ ты лакуналар немесе крипталар тү зеді.Лакуналардың біразы тармақ талып та кетеді.Лакуналары тыстайтын эпителиінде кө птеген лимфоциттер, макрофагтар, плазмоциттер қ оныстанғ ан.Қ абыну процесі кезінде лакунағ а ірің жиналады, оның қ ұ рамында тіршілігін жойғ ан лейкоциттер, эпителиоциттер, микроорганизмдер болады.Кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасында лимфоидты тү йіндер орын алады.Лимфоидты тү йіннің орталық бө лігі ашық тү сті лифоциттердің кө бею орталығ ы, ал мұ ны қ оршағ ан корна тә різді мантийлі аймағ ы.Мантийлі шеткі аймағ ының қ ұ рамында еске сақ тау жасушалары В-лимфоциттері болады.Лимфоидты фолликулдардың қ ұ рамында макрофагтар мен фолликулярлы дендритті жасушалар да болады.Миндалиналардың сыртын қ оршайтын капсуласы-кілегей асты қ ұ рылымындағ ы ДТ. Қ ызметі: Антигенге тә уелді Т мен В-лимфоциттердің дифференциялануы жү реді; Барьерлік-қ орғ аныс; Цензорлық қ ызметі-тағ амның микрофлорасының жай-кү йіне бақ ылау жасайды.

14.Миокард(функциональді талшық тары) 215.Бояуы Азокармин.

1.функциональды талшық тарғ а біріккен жиырылғ ыш кардиомиоциттер 2. Қ ТБДТ мен қ ан тамырары 3.тамырлыр 4.функциональды талшық тардың аралығ ындағ ы анастомоздар

Жү рек-қ ан мен лимфа айналымдарының орталық мү шесі.Қ абырғ асы қ уысты мү шелерге тә н, ү ш қ абық тан тұ ратын паренхиматозды мү ше Қ абық тарының ішіндегі ең қ алың ң -миокард.Миокардтың стромасы мен паренхимасын ажыратуғ а болады.Стромасы-БТҚ ДТ мен қ ан тамырлары, ал паренхимасы-кардиомиоциттері болып саналады.Миокард- жү ректің қ ызметіне жауапты, ә рі ең мық ты қ абағ а.Жү ректің ет қ абығ ы – миокардтың қ ұ рамында ү ш тү рлі кардиомиоциттер болады: -Жұ мысшы немесе жиырылғ ыш; -Ө ткізгіш -Секреторлы Миокардтың кө п бө лігін жұ мысшы немемсе жиырылғ ыш кардиомиоциттер қ ұ райды.Пішіні тө рт бұ рышты, ұ зындығ ы -50-120 мкм ені 15-20 мкм.Кардиомиоциттердің сырты сарколеммамен тысталғ ан.Сарколемманың қ ұ рамында кардиомиоциттердің плазмолеммасы мен базальді мембранасы болады.Сарколемманың сырты коллаген, эластин талшық тармен байланысып, кардиомиоциттердің сыртұ ы қ аң қ асын тү зеді. Кардиомиоциттердің базальді мембранасында Са⁺ байланысатын кө птеген гликопротеиндер болады.Қ арыншадағ ы кардиомиоциттердің ерекшелігі: пішіні цилинди тә різді, ал жү рекшедегі кардиомиоциттер кө бінесе ө сінділі.Жү рекшедегі кардиомиоциттерде митохондриялары мен саркоплазмалы торы аз, бірақ гликопротеиндерге бай.Жү рекшедегі кардиомиоциттердің маң ызыд қ ызметінің бірі-артерильдә қ ан ө ысымые реттейтін, НУФ бө ліп, тензосенсорлық қ ызмет атқ арады.Кардиомиоциттер ө зара қ ыстырма дискілериен байлаеысады.Бұ лардың қ ұ рамында десмосомалар, миофибриллалы байламдары мен қ уысты контактылар-нексустары болады.Нексустар нерв импульсін жасушадан жасушағ а тез ө ткізіді қ амтамасыз етеді.Десмосомалар мен миофириллалар механикалық қ ызмет атқ аратын баланыстар, ал нексустар кардиомиоциттердің синхронды жиырылғ ыштық қ асиетіне септігін тигізеді.Кө ршілес кардиомиоциттердің бү йір бө ліктерінен анастомоздар тү зіледі.Кардиомиоциттердің тіректік қ аң ө асын тығ ыз коллаген, эластин талшық тары мен интерстициальді дә некер тіні тү зеді. Қ ызметі: Насостық; Эндокринді; Информациялық.

15.Миокард Пуркинье талшық тары 212. Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.эндокардтың эндотелиі 2.субэндотелий қ абаты 3.эндокардтың етті-эластинді қ абаты 4.эндокардтың сыртқ ы дә некертінді қ абаты 5.ө ткізгіш кардиомиоциттер(Пуркинье талшық тары) 6.миокардтың жиырылғ ыш кардиомиоциттері

Жү рек екі тү рлі жолмен дамиды.Жү ректің эндокарлды мезенхимадан, миокард пен эпикардтың мезотелиі спланхтоманың висцеральді жапырақ шасының миоэпикардиальді пластинкасынан бастау алады.Жү рек 3 қ абаттан тұ рады.Эндокардтың қ ұ рлысы қ ан тамырларының қ абырғ асына ұ қ сас.Қ абырғ асында эндотелий, эндотелтй асты, етті – эластинді, сыртқ ы дә некер тінді қ абаттары болады.Эндотелий қ абаты: полигональд3 жасушадан тұ рып, базальді мембранағ а бекінген, бір қ абатты жалпақ эпителий; эндотелий асты-БТҚ ДТ, аз дифференцацияланғ ан дә некер тінді жасушағ а бай; етті-элластинді қ абаты- миоциттер мен эластинді талшық тарының жігінен тұ рады, эластинді талшық тары қ арыншағ а қ арағ анда жү рекшеде айқ ын байқ алады..Сыртқ ы дә некер тінді қ абаты-БТҚ ДТ, миокардпен шектескен жерінде жатады, қ алың эластинді, коллагенді, ретикулярлы тіннен тұ рады.Бұ л қ абаты –қ ан тамырларының сыртқ ы қ абатының аналогі болып табылады.Энокардтың қ оректенуі диффузды тү рде жү рек камерасындағ ы қ анмен жү зеге асады.Қ ан там ырлар сыртқ ы дә некер тінді қ абатында ғ ана боладыЭндокард-жү рек қ ақ пашаларын қ алыптастырады.Жү рек қ ақ пашалары –эндокардтың дубликатурасы.Қ ақ пақ шалар эндотелиймен тысталғ ан, талшық ты дә некер тіні, аздағ ан жасушалары болатын, тығ ыз, фибригді пластинка.Жү рекшеде қ ақ пашалар тегіс, ал қ арынша жағ ында тегіс емес, ө сінді тү рінде шығ ың қ ы тұ стары мен сің ір жіпшелері болады.Жү ректің ә р тү рлі бө ліктерінде ө ткізгіш жү йесіне жататын кардиомиоциттер орналасады.Бұ л шығ у тегі мен қ ұ рлысы жағ ынан ет тініне, ал қ ызметіне байланысты нерв тініне ұ қ сас, себебі электрлік импульстерді тү зумен қ атар тез ө ткізуге қ абілетті жасушалар.Жү ректе мұ ндай кардиомиоциттер ү ш тү рін ажыратады.1.Р жасушалары (Пейсмекер жасушалары) 2.Аралық жасушалар жә не 3.Пуркинье талшық тарындағ ы жасушалар. Р-жасушалары ө сінділі, цитоплазмасныда ашық тү сті ядросы бар мембранасынан Na- жасушағ а, ал жасушадан К- ионын шығ арып ө здігінен

16.Қ олқ аның кесіндісі 211. Бояуы.Орсеин

1.ішкі қ абығ ы 2.ортаң ғ ы қ абығ ы 3.сыртқ ы қ абығ ы (адвентиция) 4.тамыр тамырлары

17.Бұ лшық ет типті артерияның кесіндісі 208.Гематоксилин-эозин

1.ішкі қ абығ ы 2.ортаң ғ ы қ абығ ы 3.сыртқ ы қ абығ ы(адвентиция) 4.ішкі эластинді мембрана 5.сыртқ ы эластинді мембрана 6.ортаң ғ ы қ абығ ындағ ы эластинді талшық тары

18.Бұ лшық ет типті венаның кесіндісі 210.Бояуы Гематоксилин-эозин

1.ішкі қ абығ ы 2.ортаң ғ ы қ абығ ы 3.сыртқ ы қ абығ ы(адвентиция)

19.Мидың жұ мсақ қ абығ ы(микроциркулярлы арнаның тамырлары) 207.Бояуы Гематоксилин-эозин.

1.артериола 2.венула

20.Кең ірдектің кесіндісі 309.Бояуы.Гематоксилин-эозин.

1.кө п қ атарлы кірпікшелі эпителий 2.кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасы 3.кілегей асты негізі 4.кең ірдек бездері 5.талшық ты шнміршекті қ абық 6.адвентиция

21.Ө кпенеің кесіндісі 321.Бояуы. Гематоксилин-эозин

1.соң ғ ы брохиолла 2.респираторлы бронхиолла 3.альвеолалар жолы 4.альвеолалар қ апшығ ы

22.Тү кті(жұ қ а) тері 330. БояуыГематоксилин-эозин

1.тү к тү бірі 2.ішкі тү бірлік эпителий қ ынабы 3.сыртқ ы тү бірлік эпителий қ ынабы 4.тү к қ апшығ ы 5.май жасушалары

23.Қ алың тері 325.Бояуы Гематоксилин-эозин

1.дерманың емізікше қ абаты 2.базальды қ абаты 3.тікенек қ абаты 4.дә нді қ абаты 5.жылтыр қ абаты 6.мү йізді қ абаты

Модуль «Пищеварительная система»

Ауесханова А.Д.

24.Ө ң ештің кесіндісі 283.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.ө ң еш қ уысы 2.кілегейлі қ абық тың кө п қ абатты жалпақ мү йізделмейтін эпителиі 3.кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасы 4.ө ң еш бездері орналасқ ан кілегей асты қ абығ ы 5.етті қ абық 6.адвентиция 7.меншікті бездердің ө зектері

25.Асқ азанның кесіндісі фундальды бө лігі 287.Бояуы Конго- Рот

1.кілегейлі қ абығ ы 2.асқ азан шұ ң қ ыры 3.асқ азанның меншікті (фундальді бездері) 4.кілегейлі қ абығ ының етті пластинкасы 5.кілегей асты қ абығ ы 6.етті қ абығ ы 7.сірлі қ абығ ы

26. 12-елі ішектің кесіндісі 292.Бояуы Гематоксилин-эозин

1.бү рлері 2.кілегейлі қ абық тың бір қ абатты цилиндр тә різді жиекті эпителиі 3.крипта 4.етті пластинкасы 5.дуоденальды бездері орналасқ ан кілегей асты негізі 6.етті қ абығ ы 7.сірлі қ абығ ы

27.Аш ішектің кесіндісі 294.Бояуы Гематоксилин-эозин

1.кілегейлі қ абық тың бү рлері 2.крипталар 3.етті пластинкасы 4.кілегей асты қ абығ ы 5.етті қ абығ ы 6.сірлі қ абығ ы

28.Тоқ ішектің кесіндісі 296.Гематоксилин-эозин

1.кілегей қ абығ ы 2.крипталар 3.етті пластинкасы 4.кілегей асты негізі 5.етті қ абығ ы 6.сірлі қ абығ ы

29.Адам бауырының кесіндісі 302.Гематоксилин-эозин

1.бауыр бө лікшесі 2.орталық вена 3.бауыр баулары 4.синусоидты капиллярлар

30.Бү йрек.Қ ыртысты заты.Бояуы. Гематоксилин-эозин

1.қ ыртысты заты 2.боз заты 3. бү йрек денешіктері

Бү йректің сырты дә некер тінді капсуламен қ оршалып, қ ұ рамында шеткі- қ ыртысты жә не ортаң ғ ы – боз заттан тұ ратын бө ліктері бар мү ше. Қ ыртысты бө лігінің тү сі қ ызыл-қ оң ыр болып келеді. Боз заты ашық тү сті, қ ұ рамында 8-12 пирамидалары бар, бұ лардың ұ шы бү йрек тостағ аншасына дейін ө те оң ай ө тіп отырады.Бү йректің дамуы барысында қ ыртысты зат бө лігі ө сіп қ алың дайды.Бү йрек стромасын БТДТ немесе интерстициальді тіні қ ұ раса, ал паренхимасын эпителиальді бү йрек нефрондары мен қ ан капиллярлары тү зеді.Мұ ндай нефрондар бү йректе 1 млн-ге жуық.Нефрон-бү йректің қ ұ рылыс-қ ызметін атқ аратын бірлігі.Ә рбір нефрон ұ зындығ ы-50мм-дей, ал бү йректегі барлық нефрондардың жалпы ұ зындығ ы 100 км-ге дейін болады.Нефрон қ ұ рамында мынандай бө ліктері болады: - қ ан тамырлар шумағ ын қ оршайтын капсула; - Иректелген жә не проксимальді тү тікше; - Тө мен жә не жоғ ары қ арай иілген жің ішке нефрон ілмегі; - Иректелген жә не тік дистальды нефрон тү тікшелер Нефронның жің ішке тү тікшесінен пайда болғ ан орамын Генле ілмегі дейді.Нефронның қ ан тамырлар шумағ ымен оны қ оршағ ан капсуласын- бү йрек денешігі дейді.Қ ысқ а нефрондар қ ыртысты затта(15-20%), аралық нефрондар 70%, ең ұ зын нефрондар юкстамедулярлы нефрондар – боз затында орналасады.Нефрондар бү йректің несеп жиналатын тү тікшесіне келіп жалғ асады.Бү йректің қ ыртысты жә не боз затындағ ы нефрондардың несеп тү зу процесіне алатын орны ә р-тү рлі.Ә сіресе бү йректің қ ыртысты затында орналасқ ан нефрондардың несеп тү зудегі қ ызметі ө те белсенді.Қ ыртысты затта нефронның бү йрек денешіктері, иректелген проксимальді жә не дистальді тү тікшелер орналасса, ал боз затында кө бінесе тү тікшелердің жің ішке, тік бө ліктері ғ ана орналасады. Қ ызметі: -несеп тү зу жә не шығ ару -қ ышқ ылдық сілтілік гомеостазды ұ стап тұ рады. -су-тұ з алмасуын реттейді; -артериалды қ ан қ ысымын реттейді -эндокриндік қ ызметі -зат алмасу -қ андағ ы тромбоциттердің белсенділігін арттыратын урокиназа синтезіне қ атысады

Модуль «Мочеполовая система

31Несепағ ар 341 сурет.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.ауыспалы эпителий 2.кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасы 3.кілегей асты негізі 4.етті қ абаты 5.адвентиция

Несепағ ардың кілегейлі қ абығ ы ауыспалы эпителимен қ апталғ ан, ұ зынша қ атпар тү зіп жатыр.Осы қ атпарлар несепағ ар қ уысында жұ лдыз тә різді болып кө рінеді.Кілегейлі қ абық тың етті пластинкасы болмайды. Меншікті пластинкасы арқ ылы кілегей асты негізімен жалғ асады. Қ абырғ асы ө те созылғ ыш қ асиетінің арқ асында кілегейлі қ абығ ында кө птеген бойлық қ атпарлары болады.Несепағ ардың тө менгі бө лігіндегі кілегей асты негізінде алвеолярлы-тү тікшелі бездер орналасады.Бездердің қ ұ рлысы қ уық асты безінің қ ұ рлысына ұ қ сас.Ет қ абығ ы несепағ ардың жоғ арғ ы бө лігінде екі, ал тө менгі бө лігінде ү ш қ абатты миоциттер жігінен тұ рады.Несепағ ар қ уық пен байланысқ ан жерінде етті қ абығ ы қ алың дайды, айналмалы тү рде орналасып-қ ысқ ыштарды тү зеді, олар мү шенің қ абырғ асының жиырылуын реттеп отырады.Сондық тан несеп қ уық қ а белгілі бір мө лшерде жіберіліп отырады.Осығ ан байланысты несепағ ардың бойында 2-4ке дейін, секциялық цистоидтары болады. Адвентиция қ абаты-ТБДТ Қ ызметі: рефректорлы;, қ абырғ асында кө птеген рецепторлары болады; бү йректі қ уық пен жалғ астырып тү зілген несепті қ уық қ а ө ткізіп тұ рады.

32.Қ уық кесіндісі 342 сурет Гематоксилин-эозин

1.ауыспалы эпителий 2.кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасы 3.кілегей асты негізі 4.етті қ абық тың ішкі бойлық қ абаты 5.етті қ абық тың кө лденең қ абаты

Қ уық тың несепағ ардан айырмашылығ ы қ абырғ асы қ алың.Қ уық тың кілегейлі қ абығ ы – ауыспалы эпителий мен меншікті пластинкадан тұ рады.Кілегейлі қ абығ ындағ ы қ атпарлар қ уық тың жиырылып, созылуына ә сер етеді.Осы қ атпарлар қ уық тың несепағ ар мен несеп шығ аратын тү тікшелермен байланысқ ан жерінде де болады жә не кілегейлі қ абығ ының астындағ ы кілегей асты негізінің болмауымен ерекшеленеді.Сон-н кілегейлі қ абық бірден етті қ абық пен байланысып тұ рады. Меншікті пластинкасында кө птеген майда қ ан капиллярлар торы жақ сы жетілген жә не кө птеген бездері болады. Қ уық тың етті қ абығ ының қ ұ рамында дә некер тінінің перделері болатын, ү ш қ абат болып орналасқ ан миоциттер жігінен тұ рады: 1.ішкі - бойлық 2.ортаң ғ ы - айналмалы 3.сыртқ ы - бойлық .Қ уық тың сыртқ ы қ абығ ы артқ ы жә не жоғ арғ ы бө лімі мен бү йір бө ліктерінде сірлі қ абық пен, ал қ алғ ан бө ліктерінде адвентициальді қ абық пен тысталғ ан.Қ абырғ асы кө птеген қ ан жә не лимфа тамырларына бай. Қ ызметі: Зә р жинау

33. Ен мен ен қ осалқ ысының кесіндісі. 348 сурет Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.еннің тұ қ ым шығ арушы тү тікшелері 2.ен қ осалқ ысның ө зегі

Ен- парехиматозды бө лшектенген мү ше.Ен қ осалқ ысы дә некер тінмен қ оршалғ ан, қ ан тамырларын ө ткізетін кө птеген ө зектері бар.Соның ішінде дә некер тінмен бө лінген 2 тү рлі тү тікшелері ажыратылады: Тү тікшенің бірі қ уысы тар, тегіс емес зә р шығ арушы тү тік; екіншісі-қ уысы кең тегіс ен қ осалқ ысындағ ы тұ қ ым шығ арушы тү тікше ө зек.Бұ л тү тікше биік призмалы жасушалармен астарланғ ан, арасында куб тә різді жасушалар кездесіп отырады.Тұ қ ым шығ арушы тү тікшелерін дә некер тінді қ абық пен тегіс салалы ет тіні жасушалары қ оршағ ан.Эпителий жасушалары бір қ атарда жатқ анмен, қ иғ аш кесіндіде кө п қ абатты болып кө рінеді.Ен қ осалқ ы шығ ару ө зегінің эпителиі 2 қ атар тү зеді.Ол апикальді полюсінде стереоций бар биік призмалы жасушалар мен осы жасушаның базальді ұ штарының арасындағ ы қ ыстырма жасушалардан тұ рады.Призма тә різді жасушалардң ядролары базальді полюсінде орналасса, ал қ ыстырма жасушалар ядролары 2 қ атар тү зеді. Қ ызменті: Генеративті; Эндокринді

34.Қ уық асты безінің кесіндісі 351 сурет.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.дә некер тінді капсула 2.простата бездерінің соң ғ ы секреторлық бө лімдері 3.бө лікше аралық дә некер тін, миоциттердің будалары мен жасушалары 4.бірың ғ ай салалы ет тіні

Без капсуласы тегіс салалы ет тіні мен, адипоциттер мен қ ан тамырлары кездесетін дә некер тіннен тұ рады.Без стромасын – БДТ мен тегіс салалы ет тіні жасушалар жігі тү зеді.Олар без стромасынана радиальды бағ ытта тарап, безді бө лшектерге бө леді.Паренхимасы шырышты жасушалардан тұ рады.Олардың секрет шығ ару ө зегі зә р шығ ару тү тігіне ашылады.Бездің ә р бір бө лігін ұ зыннан жә не циркулярлы орналасқ ан миоциттер қ оршайды.Бездің секреторлы бө лігінің пішіні ә р тү рлі жә не контуры тегіс емес, қ атпарланғ ан. Жә не де бір қ абатты призма тә різді эпителий немесе шырышты экзокриноциттермен астарланғ ан жә не сө л шығ ару ө зектеріне жалғ асады, бұ лар да бір қ абатты призма тә різді эпителимен астарланғ ан.Ішастарғ а жалғ асар алдында ампула тә різді кең ейіп, сө л шығ ару ө зегінің эпителиі кө п қ атарлы призма тә різді эпителиге ауысады. Без қ ұ рамында 30-50 тү тікшелі альвеолярлы бездері болады.Олар 3 топқ а бө лінеді.Периуретралды-меншікті пластинкада; кілегей асты негізінде- аралық; без денесінде орналасқ ан-негізгі бө ліктері.Без қ ұ рамында секреторлы соң ғ ы бө лігі мен секрет шығ аратын ө зектері болады.Секреторлы бө ліктерінің қ ұ рамында 2 қ атар орналасқ ан секреторлы жә не қ ыстырма жасушалар болса, ал ө зектерін кө п қ атарлы жасушалар қ ұ райды. Қ ызметі: Эндокринді; Экзокринді.

35Аналық жыныс безінің кесіндісі. 356 сурет.Бояуы.Гематоксилин-эозин

1.-жабынды эпителий жә не ақ қ абық 2.-қ ыртысты зат 3- боз зат 4 – примордиальды фолликулдар 5 – екіншілік фолликулдар

Аналық жыныс бездері-парехиматозды аймақ тық мү ше.Сырты ТТДТ тұ ратын, ақ қ абық пен қ оршалғ ан.Бұ л қ абық тан таралғ ан талшық ты перделер бездің шеткі қ ыртысы жә не боз затының қ ұ рамына енеді.Перделердің қ ұ рамында фибробласттар мен фиброциттер болады.Безді қ оршағ ан ақ қ абық тың сыртында ө те жоғ ары пролиферативтік белсенділігі бар, бездің жиі ісік ауруларының дамуына алып келетін сероздық қ абық тың ө згерген тү рі мезотелий орналасады.Аналық бездің паренхимасы ә р тү рлі даму сатыларындағ ы фолликулдар мен сары денелерден тұ рады.Сонымен аналық бездің қ ұ рамында шеткі қ ыртысты жә не ортаң ғ ы боз заты болады.Қ ыртысты затында примордиальді, біріншілік, екіншілік, ү шіншілік жә не атретикалық фолликулдар мен сары жә не ақ денелер орналасады.Бездің боз затында қ ан тамырлары, нерв талшық тарына ө те бай, БТДТ тұ рады.Эпителий баулары да болуы мү мкін, бұ лар без кистасының даму ошағ ы болып табылады. Қ ызметі: Генративтік; Эндокриндік

36Жатыр тү тігінің кесіндісі 366 сурет.Бояуы Азокармин

1.Жатыр тү тігінің қ уысы 2.кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасы 3.жатыр тү тігінің салпыншағ ы 4.етті қ абық (ұ зынша жә не кө лденең қ абаттары) 5.сірлі қ абық

Препаратта жатыр тү тігінің кө лденең кесіндісі берілген.Эпителий призмалы бір қ абатты қ ұ рамында 2 тү рлі жасушалары болады: кірпікшелі жә не секреторлы жасушалар.Меншікті пластинка 2 қ абатты, тегіс салалы ет жасушалар тізбегінен тұ рады.Ет қ абығ ы 2 қ абатты миоциттер жігінен тұ рады.ішкісі-циркулярлы; сыртқ ысы –бойлық, тік орналасады.Дә некер тінді негізі – сырты серозды қ абығ ы мезотелимен тысталғ ан. Қ ызметі: секреторлы; Эмбриогенездің алғ ашұ ы сатысы жү реді

37Жатыр кесіндісі 368 сурет.Бояуы.Азокармин

1.Жатыр қ уысының саң ылауы 2.жатыр бездері 3.кілегейлі қ абық тың меншікті пластинкасы 4, 5, 6.етті қ абық тың тамыр асты, тамырлы жә не тамырү сті қ аьаттары; 7.периметрий

Жатырдың кө лденең кесіндісінде кілегейлі-эндометрий; етті-миометрий; серозды-периметрий қ абық тары болады. Эндометрий эпителий мен меншікті пластинкадан тұ рады.Эпителий бір қ абатты, призмалы; қ ұ рамында секреторлы жә не кірпікшелі жасушалары болады.Секреторлы жасушаларының апикальді полюстеріндегі бү рлерінің қ ұ рамында секреторлы кө пірщіктері кө рінеді.Кірпікшелі жасушалардың апикальді полюсінде кірпікшелерінің қ озғ алысы қ ынапқ қ арай бағ ытталғ ан. Меншікті пластинкада ө сінділі жасушалар, лимфоцит, гистиоцит, тін базофильдері, қ арапайым тү тікшелі бездер орналасқ ан. Миометрий-жатыр қ абырғ асының ең қ алың қ абаты; мұ нда паренхимасы жә не БТҚ ДТ тү зілген стромасын анық тауғ а болады.Миометрий миоциттері қ иғ аш орналасқ ан ішкі-кілегей асты; ортаң ғ ы миоциттері-айналмалы; -ортаң ғ ы қ ан тамырлы; сы

12 3 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒

Данная страница нарушает авторские права?

© 2023 :: MyLektsii.ru :: Мои Лекции
Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
Копирование текстов разрешено только с указанием индексируемой ссылки на источник.